15 marca obchodzimy światowy dzień konsumenta. Tego dnia, w 1962 r. John F. Kennedy sformułował cztery podstawowe prawa konsumentów do:
- informacji,
- wyboru,
- bezpieczeństwa,
- reprezentacji.
Spis treści
Polityka konsumencka w Polsce
Już w latach 60-tych XX w. narodziła się potrzeba wprowadzenia wśród państw polityki konsumenckiej. Zaczęto dostrzegać słabszą pozycję konsumenta na rynku w obliczu braku dostępu do rzetelnej informacji czy stosowaniu nieuczciwych praktyk rynkowych i marketingowych uzmysławiając sobie, że konsumentem jest każdy z nas.
W Polsce UOKiK, czyli Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta powstał w 1990 r. i początkowo był powołany w celu przeciwdziałania praktykom monopolistycznym (został powołany pod nazwą Urząd Antymonopolowy). Dopiero w 1996 r. jego nazwa została zmieniona na Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta. Obecnie funkcję organu sprawuje nie Urząd a Prezes Urzędu.
Kompetencje Prezesa UOKiK
Do kompetencji Prezesa UOKiK w zakresie ochrony konsumentów należy:
- występowanie do przedsiębiorców w sprawach z zakresu ochrony konsumentów;
- prowadzenie postępowań wyjaśniających oraz postępowań administracyjnych;
- wydawanie ostrzeżeń konsumenckich i komunikatów, wyrażanie poglądu istotnego w sprawie;
- opiniowanie ustaw i innych aktów prawnych.
Natomiast w sprawach indywidualnych bezpłatną pomoc prawną jako konsument możesz uzyskać m. in. u miejskich lub powiatowych rzeczników konsumentów.
Gdzie jeszcze szukać pomocy?
Poza organami państwowymi pomocy możesz szukać również u pozarządowych organizacji konsumenckich. Zadania pozarządowych organizacji konsumentów regulowane są przez ustawę Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Organizacje te m.in.:
- wyrażają opinie o projektach aktów prawnych i innych dokumentów dotyczących praw i interesów konsumentów;
- opracowują i upowszechniają konsumenckie programy edukacyjne;
- wykonują testy produktów i usług oraz publikują ich wyniki;
- wydają czasopisma, opracowania badawcze, broszury i ulotki;
- prowadzą poradnictwa konsumenckie oraz udzielają pomocy konsumentom w dochodzeniu ich roszczeń,
- biorą udział w opracowywaniu norm dotyczących produktów wprowadzanych na rynek.
Federacja Konsumentów
W Polsce największą, choć nie jedyną, pozarządową organizacją konsumentów jest Federacja Konsumentów, która należy do europejskiej organizacji konsumenckiej BEUC (Bureau Europeen des Unions de Consommateurs). Celem BEUC jest ochrona i promowanie interesów europejskich konsumentów. BEUC analizuje decyzje UE, które mogą mieć wpływ na konsumentów. Misją BEUC jest udział organizacji konsumenckich w promocji, bronieniu i reprezentowaniu interesów europejskich konsumentów w opracowywaniu i wdrażaniu polityk Unii Europejskiej wspólnie z instytucjami UE.
Organy UE
Natomiast w ramach Unii Europejskiej najważniejszym organem zajmującym się polityką konsumencką i sprawami konsumentów jest Komisja Europejska. Istotna z punktu widzenia pomocy konsumentowi w indywidualnych przypadkach na poziomie europejskim jest Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net) obejmująca 30 centrów we wszystkich 28 państwach członkowskich UE[1], a także Islandii i Norwegii. Celem sieci ECC-Net jest udzielanie porad konsumentom oraz rozwiązywanie ich transgranicznych sporów w sposób pozasądowy. Pomoc ECC-Net jest udzielana bezpłatnie.
Jak widzisz jest wiele organizacji dbających o interesy konsumentów. Teraz pozostaje odpowiedzieć na pytanie:
W jakich przypadkach i w jakiś sposób możesz skorzystać z ich pomocy?
W sprawach indywidualnych dotyczących przedsiębiorcy działającego na terenie Polski możesz zgłosić się do:
- rzeczników konsumentów, w celu ustalenia danych rzecznika konsumenta najbliższego Twojego miejsca zamieszkania skorzystaj z wyszukiwarki https://www.uokik.gov.pl/pomoc.php;
- organizacji pozarządowych takich jak np. Federacja Konsumentów http://www.federacja-konsumentow.org.pl/63,tu-znajdziesz-pomoc.html lub Fundacji Konsumentów, kontaktując się za pomocą adresu e-mail: sekretariat@konsumenci.org lub Infolinii Konsumenckiej 801 440 220 / 22 290 89 16.
Na podstawie art. 42 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów do zadań rzeczników konsumentów należy:
- obowiązek zapewnienia bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego(odpowiedzi na listy, e-maile, telefony, rozmowy podczas indywidualnych wizyt);
- udzielanie informacji prawnych w zakresie ochrony prawa konsumentów;
- występowanie w interesie konsumentów z interwencjami do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów(głównie sprzedawców, usługodawców, dostawców mediów);
- wytaczanie powództwana rzecz konsumentów oraz wstępowanie, za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów.
Porad i pomocy we wskazanym zakresie udzielają też organizacje pozarządowe ale jeżeli chcesz skorzystać z bezpłatnej pomocy takiej organizacji upewnij się najpierw, czy nie pobiera ona żadnych opłat z tym związanych. Tylko rzecznicy konsumentów obowiązani są do udzielania bezpłatnych porad.
W przypadku przedsiębiorców działających w innych krajach Unii Europejskiej skontaktuj się z Europejskim Centrum Konsumenckim w Polsce (ECK) drogą telefoniczną 22 55 60 118, e-mailem eccnet-pl@ec.europa.eu lub osobiście odwiedzając siedzibę centrum w Warszawie przy Placu Powstańców Warszawy 1.
Co robić kiedy spór z przedsiębiorcą jest nieunikniony, a myśl o zainicjowaniu postępowania sądowego przyprawia Cię o dreszcze?
Metodą pozwalającą na szybkie, tanie i skuteczne postępowanie w indywidualnych przypadkach naruszenia Twoich praw konsumenckich może być instytucja alternatywnego rozwiązywania sporów (z ang: Alternative Dispute Resolution, ADR), określana również jako pozasądowe rozstrzyganie sporów. Jest to postępowanie polubowne prowadzone między konsumentami a przedsiębiorcami. ADR stanowi alternatywę dla tradycyjnego rozwiązywania sporu w sądzie jako metoda szybsza, zazwyczaj bezpłatna i znacznie mniej sformalizowana. Mediacja należy do ADR. Mediacja to sposób dojścia do rozwiązania sporu i wypracowania porozumienia satysfakcjonującego obie strony przy pomocy neutralnej osoby trzeciej, czyli mediatora. Więcej o mediacji dowiesz się na https://lgl-mediation.pl/.
Natomiast, jeżeli podejrzewasz, że stosowane przez danego przedsiębiorcę praktyki naruszają zbiorowe interesy konsumentów napisz zawiadomienie do Prezesa Urzędu. Podstawą do złożenia takiego zawiadomienie będzie art. 100 ust. 1 uokik stanowiący, iż każdy może zgłosić Prezesowi Urzędu na piśmie zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W zawiadomieniu wskaż swoje dane, dane przedsiębiorcy, opisz faktyczne działania przedsiębiorcy będące podstawą Twojego zawiadomienia. Wskaż przepis prawny, którego naruszenie zgłaszasz oraz uprawdopodobnij to naruszenie.
Wydaje się trochę skomplikowane? Skontaktuj się z nami, a wesprzemy Cię w ochronie Twoich praw.
A co z przedsiębiorcami?
Powyżej zostały opisane wskazówki jak postępować w przypadku, gdy Twoje prawa jako konsumenta zostały naruszone. Działalność takiego organu jakim jest Prezes UOKiK zapewnia wsparcie również przedsiębiorcom w walce z ich nieuczciwymi konkurentami. Jak skorzystać z pomocy Prezesa UOKiK jako przedsiębiorca i w jakich przypadkach, dowiesz się z kolejnego wpisu.
