Obawiasz się, że naruszający twoje prawa IP będzie dążył do zniszczenia niezbędnych dowodów lub ich ukrycia albo kontynuował naruszanie twoich praw IP, pomimo Twoich pism ostrzegawczych? Możesz złożyć wniosek o zabezpieczenie roszczeń i dowodów.

Gorzej, gdy jesteś tym, przeciwko komu jest składany wniosek o zabezpieczenie. O negatywnych skutkach blokowania procesów biznesowych bądź wstrzymania biznesu piszemy tu.

Czym jest zabezpieczenie?

Zabezpieczenie polega na wydaniu przez sąd postanowienia np. o zakazie posługiwania się spornym oznaczeniem, wizerunkiem, materiałami reklamowymi. Sąd może wstrzymać emisję reklamy w tv, kampanię marketingową czy wprowadzić zakaz sprzedaży spornego produktu bądź publikacji.

Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda ze stron już toczącego się postępowania ale także osoba zamierzając dopiero złożyć pozew przeciwko naruszycielowi.

Warunki udzielenia zabezpieczenia

Warunkiem udzielenia zabezpieczenia jest

  1. uprawdopodobnienie roszczenia oraz
  2. interesu prawnego w jego udzieleniu.

Uprawdopodobnienie to wykazanie prawdopodobieństwa, że roszczenie wnioskodawcy istnieje. „Zachowanie szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym nie jest konieczne, ilekroć ustawa przewiduje uprawdopodobnienie zamiast dowodu[1]. Uprawdopodobnienie określa się niekiedy jako ułatwione postępowanie dowodowe, surogat, namiastkę dowodu niedającą pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie[2]. W rezultacie, jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia z dnia 22 grudnia 2008 r., sygn. akt I FZ 477/08 „Uprawdopodobnienie jest środkiem słabszym od dowodu, ale o jego zaistnieniu możemy mówić wówczas, gdy twierdzenie strony jest prawdopodobne, wiarygodne”.

Interes prawny w uzyskaniu niezwłocznej, choć tymczasowej, ochrony prawnej polega na zapobieżeniu niekorzystnym skutkom kontynuowania przez naruszyciela działalności naruszającej prawa i interesy wnioskodawcy. Niekorzystne następstwa bezprawnego działania naruszyciela, polegają przede wszystkim na tym, że w przypadku naruszeń prawa autorskiego, dóbr osobistych czy praw własności przemysłowej, usunięcie skutków naruszenia ex post nigdy nie będzie w pełni możliwe.Przy braku zabezpieczenia, wyrok zapewniający wnioskodawcy ochronę zapadnie zbyt późno i w związku z tym wnioskodawca poniesie szereg niekorzystnych skutków[3]

Postępowanie o udzielenie informacji / ujawnienie dowodu

Szczególnym typem postępowania zabezpieczającego właściwym dla praw własności intelektualnej jest postępowanie o udzielenie informacji / ujawnienie dowodu od naruszyciela albo osób trzecich.

W jednej z prowadzonych przez nas spraw sąd oddalił wniosek o zobowiązanie do udzielenia informacji przez spółki właścicieli portali społecznościowych wskazując, że firmy te nie muszą udzielać wnioskowanych informacji ponieważ:

  1. uzyskanie informacji jest niekonieczne do skutecznego dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych;
  2. nie ma uzasadnienia konieczność uzyskania informacji na temat adresu IP urządzenia, z którego importowane zostały materiały na kanały naruszyciela, zaznaczając przy tym, że we wniosku zostały wskazane konkretne osoby, które wnioskodawca zamierza pozwać wraz z podstawą faktyczną i zakresem dochodzonych roszczeń;
  3. adres IP urządzeń nie umożliwia uzyskania danych osobowych użytkowników portali i nie pozwoli na ustalenie danych osobowych osoby odpowiedzialnej za ewentualne naruszenie;
  4. nie zostało sprecyzowane w jakim okresie zostały zaimportowane naruszające materiały;
  5. nie została podana informacja, czy materiały na kanały naruszyciela importowane były tylko z jednego urządzenia;
  6. uzyskanie żądanych informacji o wysokości otrzymywanych przez naruszyciela zysków za pośrednictwem serwisu crowdfoundingowego nie pozwoli na ustalenie czy działania naruszyciela mają na celu uzyskanie bezpośrednio lub pośrednio zysku lub innej korzyści ekonomicznej a także jej ewentualnej wysokości.

Stanowisko przeciwne

Trudno zgodzić się z powyższymi twierdzeniami sądu. Argumentację przeciwko takim tezom mogą stanowić poniższe wyjaśnienia:

  1. uzyskane informacje mają posłużyć w celu wykazania rozmiaru poniesionej z winy sprawcy szkody lub rozmiaru bezprawnie uzyskanych korzyści;
  2. adres IP może być daną osobową. Jeżeli jest na dłuższy okres czasu lub na stałe przypisany do konkretnego urządzenia, a urządzenie to przypisane jest konkretnemu użytkownikowi, należy uznać, że stanowi on daną osobową. Jest to bowiem informacja umożliwiająca identyfikację konkretnej osoby fizycznej (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 maja 2011 r., sygn. akt I OSK 1079/10);
  3. prawo do swobodnej, anonimowej wypowiedzi, nie może chronić osób, które naruszają prawa innych osób, od odpowiedzialności za wypowiedziane słowa. W sieci nikt nie jest i nie może być anonimowy. Wprawdzie ustalenie tożsamości danej osoby może być utrudnione. Z uwagi na to, że każdy komputer zostawia w Internecie ślad – adres IP, za pomocą którego można ustalić komputer, z którego dokonano wpisu, stwarza to możliwość pośredniego ustalenia tożsamości osoby, która tego dokonała. Właściciel portalu posiada informacje o dacie logowania, pseudonimach osób dokonujących tej czynności i treści dokonanych wpisów. Powyższe informacje, zestawione z numerami IP umożliwiają jednoznaczne określenie tożsamości osób, które dopuściły się naruszenia. Sam adres IP komputera nie wystarcza do wskazania osoby, która z niego korzystała, ale w zestawieniu z innymi informacjami pozwala przypuszczać, że jej tożsamość można ustalić (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 lutego 2010 r., sygn. akt II SA/Wa 1598/09);
  4. nie zawsze musimy posiadać informację, kiedy materiały naruszające nasze prawa zostały opublikowane po raz pierwszy oraz nie możemy ustalić od kiedy profil naruszyciela rozpoczął współpracę z serwisem crowdfoundingowym i od kiedy naruszyciel zaczął zarabiać poprzez pozyskiwanie wpłat za pośrednictwem tego serwisu;
  5. różnica pomiędzy omawianym wnioskiem informacyjnym a typowym wnioskiem o zabezpieczenie roszczeń polega na tym, że to sąd określa zakres informacji, który powinien być ściśle ograniczony do tych, które rzeczywiście mają znaczenie dla podjęcia decyzji o wszczęciu procesu i dla oznaczenia przez potencjalnego powoda wartości przedmiotu sporu (postanowienie Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 12.03.1997 r. sygn. I Acz 713/96);
  6. osoba, której przysługują autorskie prawa majątkowe do utworów może domagać się od dostawcy Internetu, ujawnienia danych osobowych użytkowników (imienia i nazwiska oraz adresu zamieszkania), którzy w ramach internetowej sieci wymiany i dystrybucji plików peer to peer udostępniają innym użytkownikom utwory audiowizualne chronione prawem autorskim;
  7. zasada proporcjonalności w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej oznacza, że o udzieleniu informacji oraz zakresie objętych nią danych, w szczególności danych osobowych, sąd orzeka z uwzględnieniem wagi oraz skali naruszenia autorskich praw majątkowych twórcy, przede wszystkim przez pryzmat działania osób naruszających to prawo, w celach zarobkowych;
  8. dopiero poprzez uzyskanie adresu IP możliwe będzie ustalenie, czy materiały na profilach naruszyciela były publikowane z jednego albo kilku urządzeń;
  9. w celu wykazania, że działania naruszyciela mają na celu uzyskanie bezpośrednio lub pośrednio zysku lub innej korzyści ekonomicznej należy wyjaśnić na czym polegają różnice w sposobach pozyskiwania środków z działalności na portal społecznościowych – bezpośrednio od właścicieli portali, od reklamodawców i od widzów. Zyskiwanie popularności dzięki wykorzystywaniu wizerunku znanej osoby oraz korzystanie z jej twórczości zwiększa popularność naruszyciela a tym samym zwiększa grono odbiorców i szanse uzyskania większej ilości wpłat. Uzyskanie ogólnej informacji na temat wysokości otrzymanych przez naruszyciela wpłat pomoże w ustaleniu rzędu wielkości kwot uzyskiwanych z działalności naruszyciela w sieci oraz umożliwi oszacowanie wysokości naruszenia.

Powyższy przykład pokazuje jak trudno jest uzyskać zabezpieczenie praw i dowodów oraz żądanych informacji. Po części wynika to z niezrozumienia specyfiki własności intelektualnej przez sądy.

A przecież kontynuacja przez naruszyciela bezprawnego działania powoduje również trudną do oszacowania szkodę majątkową wnioskodawcy. Zabezpieczenie roszczenia ma w związku tym na celu również uchronienie wnioskodawcy od powstania szkody w większym rozmiarze rozumianej jako nieodwracalność skutków naruszenia dla wnioskodawcy. W przypadku uzyskania zabezpieczeń polegających na natychmiastowym przerwaniu działań naruszających uczciwą konkurencję, brak zabezpieczenia mógłby prowadzić do „zachwiania pozycji powoda na rynku”, a „wyrok kończący proces w kontekście utraty klienteli nie miałby dla powoda znaczenia i nie spowodowałby ochrony i zabezpieczenia jego interesów”[4]. Również w przypadku utraty dobrego imienia (zarówno samego wnioskodawcy, jak i jego produktów) skutki naruszenia prawa strony powodowej są nieodwracalne[5].

Mamy nadzieję, że nowo powstające sądy do spraw własności intelektualnej (https://lgl-iplaw.pl/2020/02/kolejne-zmiany-w-procedurze-cywilnej-wprowadzenie-postepowania-w-sprawach-wlasnosci-intelektualnej/) będą lepiej przygotowane do rozpatrywania spraw związanych z naruszeniami IP.

 Photo by Tim Mossholder on Unsplash
[1] zgodnie z art. 243 kpc
[2] zob. M. Iżykowski, Charakterystyka prawna uprawdopodobnienia w postępowaniu cywilnym, NP 1980, Nr 3, s. 75 i cyt. tam literatura.
[3] por. F Zedler: Interes prawny jako podstawa zabezpieczenie roszczeń w postępowaniu cywilnym [w:] Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Z. Resicha, Warszawa 1985, s. 329.
[4] Tak w wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z 18 lutego 1999r. sygn. akt. IX GCo 1/99.
[5] Tak w postanowieniu z 6 sierpnia 1992r. Sądu Apelacyjnego w Łodzi, sygn. akt. I Acz 287/92.
Udostępnij