Jak zapewne już wiesz, aby założyć spółkę handlową, niezbędny jest wkład. Sama definicja spółki handlowej określa, że przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu właśnie przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób. Określenie, który wspólnik wnosi jaki wkład i o jakiej wartości jest obowiązkowym elementem każdej umowy spółki.

Co wobec tego może być wkładem w spółce?

Najczęściej wspólnicy wnoszą do spółki wkłady pieniężne. W spółkach kapitałowych wymagana jest nawet, na podstawie kodeksu spółek handlowych, minimalna wysokość wkładów, czyli kapitały zakładowego. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest to 5 000 zł, a w spółce akcyjnej 100 000 zł.

Co w przypadku, gdy nie dysponujesz takimi środkami pieniężnymi?

Pomocny może być aport.

Aport to nazwa wkładu niepieniężnego wniesionego do spółki handlowej oznaczającego wartość majątkową wnoszoną do spółki, w postaci dóbr niematerialnych (praw) lub rzeczy. Jego wniesienie oznacza przeniesienie na spółkę wszelkich praw do przedmiotu wkładu (czyli jego własności).

Możemy wyróżnić następujący podział aportów według prawa majątkowego:

  • prawa rzeczowe – własność rzeczy nieruchomych i ruchomych, użytkowanie wieczyste
  • prawa obligacyjne – prawa udziałowe (tzn. udziały w spółce z o.o. i akcyjnej), obligacje, wierzytelności wspólnika, w szczególności z tytułu pożyczki udzielonej spółce w przypadku ogłoszenia jej upadłości w terminie dwóch lat od dnia zawarcia umowy pożyczki
  • prawa na dobrach niematerialnych – patenty na wynalazki, prawa ochronne na znaki towarowe oraz wzory użytkowe, prawa z rejestracji na wzorów przemysłowych, topografii układów scalonych i oznaczeń geograficznych, know-how, majątkowe prawa autorskie
  • prawo do przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części

Jakie są zasady ustalania zdolności aportowej praw własności intelektualnej?

Aby wskazane wyżej prawa (składniki majątkowe) mogły być wniesione do spółki jako aport należy zbadać ich tzw. zdolność aportową, czyli powinny spełniać następujące kryteria:

  1. kryterium możliwości oznaczenia wkładu, dokonania jego wyceny oraz umieszczenia w bilansie spółki jako aktywa (zdolność bilansowa);
  2. kryterium możliwości prawnego zadysponowania przedmiotem wkładu przez wspólnika na rzecz spółki (zbywalność prawna);
  3. kryterium przydatności i faktycznej dostępności wkładu dla spółki;
  4. kryterium możliwości wejścia wkładu do masy upadłościowej lub likwidacyjnej.

Zgodnie z wymienionymi kryteriami można przyjąć, że zdolność aportową mogą mieć

  • prawa z patentów,
  • prawa ochronne na wzory przemysłowe,
  • prawa z rejestracji (wzorów użytkowych, topografii układów scalonych) ale także
  • prawa do uzyskania patentu,
  • prawa do uzyskania prawa ochronnego na wzór użytkowy oraz
  • prawa do uzyskania prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, a także
  • prawa pierwszeństwa do uzyskania takiego prawa wyłącznego.

W odniesieniu do majątkowych praw autorskich należy pamiętać, że umowa nie powinna wyłączać możliwości dalszego przeniesienia praw. Zgodnie z art. 41 § 1 ust. 2 prawa autorskiego możliwe jest zastrzeżenie, że nabywca majątkowych praw autorskich nie może ich przenieść na inną osobę. W przypadku zawarcia takiego zastrzeżenia w umowie na podstawie, której będzie następowało wniesienie praw autorskich do spółki tytułem aportu, spowoduje to, że dalsze przeniesienie autorskich praw majątkowych przez spółkę będzie nieważne. W rezultacie skutkować to będzie brakiem zdolności aportowej, bo prawa autorskie nabyte przez spółkę nie będą mogły być zbyte.

Możliwe jest również wniesienie aportu w postaci licencji do korzystania z praw własności intelektualnej, pod warunkiem że umowa licencyjna nie będzie wyłączała możliwości jej przeniesienia.

W przypadku praw o charakterze czasowym, takich jakimi są np. prawa własności przemysłowej, o ich zbywalności (a tym samym wartości) może również decydować termin wygaśnięcia tych praw.

Czy istnieją inne niż aport sposoby korzystania z praw własności intelektualnej przez spółkę?

Wniesienie praw własności intelektualnej przez wspólnika w postaci aportu do spółki jest jednym z kilku sposobów na umożliwienie spółce korzystania z praw własności intelektualnej, a także ich komercjalizację. Może okazać się, że bardziej korzystnym sposobem będzie:

  1. sprzedaż praw w zamian za ustaloną cenę albo
  2. udzielenie licencji w zamian za jednorazową lub okresowa opłatę licencyjną;

Jak prawidłowo wnieść aport do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?

Podczas zawiązywania nowej spółki z o.o. w umowie spółki należy szczegółowo określić:

  1. przedmiot wkładu niepieniężnego (tzw. aportu),
  2. osobę wspólnika wnoszącego aport, oraz
  3. liczbę i wartość nominalną udziałów objętych w zamian za wkład (również w przypadku pokrycia aportem udziałów w podwyższanym kapitale).

Istotne jest również poprawne określenie proporcji między wartością wnoszonego aportu, a wartością objętych za nie udziałów, ponieważ w przypadku niewypłacalności spółki, wspólnik, który wniósł ten wkład, wraz z członkami zarządu, którzy zgłosili spółkę do rejestru (świadomymi nieprawidłowej wyceny aportu) obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość. Jest to odpowiedzialność za tzw. zawyżanie wartości aportu zawarta w art. 175 kodeksu spółek handlowych, od której ani wspólnik, ani członkowie zarządu nie mogą być zwolnieni żadnym postanowieniem umownym.

Gdy spółka z o.o. już istnieje, a wniesienie do spółki aportu odbywa się poprzez podwyższenie kapitału zakładowego, konieczne będzie dokonanie następujących czynności:

  1. podjęcie uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego,
  2. złożenie przez wspólników oświadczeń o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym,
  3. wniesienie wkładów przez wspólników,
  4. zarejestrowanie podwyższenia kapitału zakładowego w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Aport należy wnieść w formie pisemnej z podpisami poświadczonymi notarialnie poświadczonymi w przypadku aportu stanowiącego przedsiębiorstwo. Wyjątkiem jest wniesienie aportem przedsiębiorstwa, w skład którego wchodzą nieruchomości. W takim przypadku bezwzględnie należy zbyć przedsiębiorstwo w formie aktu notarialnego. Wniesienie aportu stanowiącego nieruchomość również będzie wymagało formy aktu notarialnego ze względu na wymóg takiej formy przeniesienia własności nieruchomości wynikający z kodeksu cywilnego. W przypadku przeniesienia praw na dobrach niematerialnych wystarczające jest zachowanie formy pisemnej.

Pamiętaj, że przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. W przypadku gdy wspólnik wniósł wkład niepieniężny mający wady, to zgodnie z art. 14 kodeksu spółek handlowych jest on zobowiązany do wyrównania spółce kapitałowej różnicy między wartością przyjętą w umowie albo statucie spółki a zbawczą wartością wkładu. Umowa albo statut spółki może przewidywać, że spółce przysługują wówczas także inne uprawnienia.

W odniesieniu do praw własności intelektualnej wady mogą mieć charakter tzw. wad prawnych i mogą występować, jeśli np.:

  • prawa własności intelektualnej należą w całości albo w części do innej osoby (np. gdy osoba wniesie tytułem aportu prawo własności intelektualnej, a następnie się okaże, że prawo to przysługuje jej wspólnie z inną osobą);
  • prawo własności intelektualnej jest obciążone prawem osoby trzeciej (np. zastawem lub zastawem rejestrowym a fakt ten nie został ujawniony przy wnoszeniu aportu);
  • prawo własności intelektualnej nie istnieje (np. prawo ochronne na znak towarowy wygasło albo zostało unieważnione).

Analizując powyższe należy zauważyć, że nawet w sytuacjach, gdy sporządzenie wyceny wkładu do spółki nie jest wymagane, korzystniej jest dokonać taką wycenę. Umożliwi to zminimalizowanie lub uniknięcie odpowiedzialności związanej z zawyżeniem wartości wkładu lub wniesienia wkładu, którego wartość jest niższa niż wartość nabytych w zamian udziałów. Dodatkowo warto przeprowadzić audyt prawny, w szczególności w przypadku wkładu w postaci praw własności intelektualnej, w celu ustalenia, czy nie występują żadne wady prawne aportu, które także mogą narazić wspólnika na odpowiedzialność względem spółki.

Jak prawidłowo wnieść aport w spółce komandytowej?

Podobnie jak w sp. z o.o., także w spółce komandytowej umowa spółki określa:

  1. przedmiot tego świadczenia (aport),
  2. jego wartość, jak również
  3. osobę wspólnika wnoszącego takie świadczenie niepieniężne.

Wkład niepieniężny do spółki komandytowej może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki. Co istotne, w przypadku spółki komandytowej, wkładem do tej spółki może być także zobowiązanie do wykonania pracy lub świadczenia usług na rzecz spółki, co nie jest możliwe w spółkach kapitałowych, czyli w spółce z o.o. Jednakże jest to w pewnym stopniu ograniczone przez ustawę.

Zobowiązanie do wykonania pracy lub świadczenia usług na rzecz spółki oraz wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstaniu spółki może być wkładem komandytariusza do spółki jedynie w przypadku, gdy wartość innych jego wkładów do spółki jest nie niższa niż wysokość sumy komandytowej. Komandytariusz chcący wnieść do spółki wkład w postaci pracy lub świadczenia usług będzie musiał zatem wnieść do spółki także wkład w innej postaci o wartości odpowiadającej co najmniej przypisanej mu sumie komandytowej.

Kolejne ograniczenie dotyczy sytuacji, w której komplementariuszem spółki komandytowej jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna, zaś komandytariuszem jest wspólnik tej spółki. Jeżeli komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna, zaś komandytariuszem jest wspólnik tej spółki, wkładu komandytariusza nie mogą stanowić jego udziały w tej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcje tej spółki akcyjnej.

W przypadku spółki komandytowej odpowiedzialność wspólnika za wkłady niepieniężne w postaci rzeczy (innych niż pieniądze, które też są rzeczą) z tytułu obowiązku świadczenia i ryzyka przypadkowej utraty rzeczy zastosowanie mają przepisy dotyczące sprzedaży lub najmu zawarte w kodeksie cywilnym. Natomiast w przypadku odpowiedzialności wspólnika dotyczącej wkładów niepieniężnych w postaci np. praw własności intelektualnej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązku wniesienia wkładu zastosowanie będą miały odpowiednie przepisy dotyczące zobowiązań zawartych w art. 471 i następnych kodeksu cywilnego, czyli obowiązek naprawienia szkody, którą wspólnik wyrządził spółce.

Jeżeli chcesz założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółkę komandytową, do której chcesz wnieść wkład niepieniężny np. w postaci praw własności intelektualnej skorzystaj z naszego wzoru dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo  dla spółki komandytowej. Możemy Ci także pomóc przy sprawdzaniu stanu prawnego twojego prawa własności intelektualnej poprzez przeprowadzenie audytu IP.

Photo by Dilyara Garifullina on Unsplash
Udostępnij