Pierwszego dnia października obchodzimy międzynarodowy dzień muzyki. Głównym celem tego święta jest przedstawienie muzyki w taki sposób, by była kojarzona jako dobro ludzkości oraz promocja muzyków jako tych, którzy tworzą piękno muzyki. A w biznesie? Czy muzyka może być promocją lub reklamą jakiegoś towaru lub usługi i służyć do identyfikacji marki?

Czym jest znak towarowy?

Znakiem towarowym, zgodnie z ustawą prawo własności przemysłowej może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów i/lub usług jednego przedsiębiorcy od towarów i/lub usług innego przedsiębiorcy oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu ochrony udzielonej na znaku. Skoro muzyka może budzić skojarzenie z usługą lub produktem, nie ma przeszkód, by muzyka była znakiem towarowym, problematyczne może się jednak wydawać przedstawienie jej w rejestrze znaków towarowych.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości w orzeczeniu z dnia 27 listopada 2003 r. w sprawie C-283/01 Shield Mark uznał, że dźwięki mogą stanowić znak towarowy. Trybunał uściślił jednocześnie, że wymóg przedstawienia w formie graficznej jest spełniony, gdy znak jest przedstawiony za pomocą zapisu nutowego, uzupełnionego o klucz określający tonację, środki pozwalające wyznaczyć rytm i wartość względną każdej z nut, jak również podanie instrumentów służących do ich wykonania. Nie spełnia natomiast tej przesłanki opis słowny, zawierający onomatopeje, określenie melodii lub następujące po sobie nazwy nut.

W Polsce, dzięki nowelizacji ustawy prawo własności przemysłowej z dnia 16.03.2019 r. usunięto z  definicji znaku towarowego konieczność przedstawienia go w formie graficznej. Zarejestrowanie muzycznego znaku towarowego uległo uproszczeniu. Przed wprowadzeniem tych zmian aby móc zarejestrować znak muzyczny używano do tego zapisu nutowego przedstawienia amplitudy drgań, kolorowego zapisu widma dźwięku czy zapisu pracy spektrografu, ten sposób nie był jednak czytelny dla każdego odbiorcy, bowiem nie każdy potrafi czytać takie zapisy. Po nowelizacji dźwiękowy znak towarowy, który składa się wyłącznie z dźwięku lub kombinacji dźwięków, należy przedstawić, składając albo plik audio w formacie MP3, umożliwiający odtworzenie dźwięku, albo zapis muzyczny zawierający wszystkie elementy niezbędne do interpretacji melodii takie jak: tonacja, tempo, tekst. Należy pamiętać, że zgłoszenie powinno być dokonane w jednym z dwóch możliwych sposobów.

Nic dziwnego, że coraz częściej chcemy chronić nasz muzyczny znak. Melodie przywołują skojarzenia, a te znane od wielu lat tym bardziej chcemy chronić przed ich wykorzystaniem w innych projektach. Wiele piosenek zyskuje na popularności dzięki umieszczeniu ich fragmentów w reklamach, czołówkach programów czy jako element jakiegoś produktu. Rozpoznawalność danej melodii wiąże się z powiązaniem jej z jednym produktem, marką lub usługą, więc korzystanie przez wiele podmiotów pozbawiłoby taką melodię cech indywidualnych skojarzeń.

Na świecie rejestruje się coraz więcej znaków muzycznych – należą do nich np.

  • krzyk tarzana zarejestrowany pod numerem EUTM 005090055  na rzecz Edgar Rice Burroughs, Inc., zgłoszony zarówno w formie oscylogramu oraz dźwiękowej:
  • fanfary, zarejestrowane  pod numerem EUTM 012438628 na rzecz TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION

  • czy ryk lwa zarejestrowany pod numerem EUTM 005170113 na rzecz Metro-Goldwyn-Mayer Lion Corporation

a także liczne „jingle” muzyczne pochodzące np. ze znanych reklam.

Marki, zwłaszcza te o dużej renomie i rozpoznawalności coraz bardziej dbają o swój wizerunek, a bez wątpliwości takim może być melodia z jaką identyfikują się od wielu lat. Do ostatnio zarejestrowanych znaków muzycznych należą:

  • zarejestrowany pod numerem EUTM 018132055 na rzecz Microsoft Corporation
  • zarejestrowany pod numere EUTM 018172976 na rzecz Google LLC
  • zarejestrowany pod numerem 018129075 na rzecz Lidl
  • zarejestrowany pod numere 018154893 na rzecz Simens Healthcare GmbH
  • zarejestrowany pod numere 018034160 na rzecx Orkla Confectionery & Snacks Finland Ab
  • zarejestrowany pod numerem 018046053 na rzecz Merz Pharma GmbH & Co. KGaA-Rechtsabteilung-

W Polsce zarejestrowane zostały jako muzyczne znaki towarowe m.in. czołówki stacji radiowych i telewizyjnych: Telewizji Polskiej, Polskiego Radia 1 czy Radia Zet.

Interesujące skutki wywołała rejestracja w Urzędzie Patentowym hejnału mariackiego. Melodia ta jest znakiem rozpoznawczym Krakowa, odgrywana jest codziennie z wieży Kościoła Mariackiego, a o powodach, dla których hejnał nie został dokończony krążą legendy. Mieszkańcy Krakowa wpadli nawet na pomysł, by w ramach budżetu obywatelskiego ogłosić konkurs na dokończenie tej melodii, lecz właśnie ochrona jaką daje mu zarejestrowany znak towarowy nie pozwoliła na jego zorganizowanie. Z jednej strony, być może moglibyśmy poznać wiele ciekawych interpretacji zakończenia tej melodii. Z drugiej strony, to właśnie raptowne zakończenie muzyki jest jedną z rozpoznawalnych cech hejnału. A skoro hejnał jest swego rodzaju zabytkiem kultury muzycznej, to nadanie mu innego brzmienia mogłoby pozbawić hejnał jego historycznego znaczenia.

R.238511 – Znak muzyczny  zarejestrowany 25.05.2011 r. przez Gminę Miejską Kraków

R.171836 Znak zarejestrowany 26.01.2006 r. przez Radio Muzyka Fakty Grupa RFM Sp. z o.o. Sp.k.

Niektórzy zastanawiają się czy utwór muzyczny, który jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego i  podlega jego ochronie może być zarejestrowany jako znak towarowy. Jeżeli taki muzyczny fragment, „jingle” jest jednocześnie znakiem rozpoznawczym marki, nie ma ku temu przeciwwskazań. Należy jednak pamiętać, że rejestracja takiego znaku towarowego nie może ograniczać korzystania z utworów znajdujących się w domenie publicznej – czyli takich, których ochrona wygasła z upływem czasu i dozwolony jest ich użytek.

Kolejny ograniczeniem w zakresie możliwości rejestracji znaków towarowych są wymogi samodzielności, jednolitości i nadawania się do postrzegania za pomocą zmysłów. Kluczowe znaczenie dla omówienia tematu znaków towarowych dźwiękowych będzie miała przesłanka jednolitości. Jednolitość znaku towarowego odnosi się do jego struktury. Dane oznaczenie jest jednolite wtedy, gdy istnieje możliwość objęcia całego oznaczenia za pomocą jednego aktu poznawczego. Co skutkuje tym, że oznaczenie powinno być łatwe do zapamiętania. Zbyt rozbudowane oznaczenie np. kilkuminutowy utwór muzyczny nie będzie spełniał cechy jednolitości. Z drugiej strony zbyt prymitywne oznaczenie składające się np. z jednego dźwięku muzycznego będzie uznane za nieposiadające charakteru odróżniającego.

Chcesz zarejestrować muzyczny (i nie tylko) znak towarowy? Pamiętaj, że przed dokonaniem zgłoszenia warto jest wykonać badanie zdolności rejestrowej takiego znaku. Możesz skorzystać z naszej pomocy, w ramach której kompleksowo zajmiemy się badaniem i rejestracją twojego znaku.

Warto także zaopatrzyć się w dobrą umowę przeniesienia praw do znaku towarowego, gdy zamawiasz skomponowanie melodii od kompozytora (możesz śmiało wykorzystać umowę jak nabywałeś prawa do znaku graficznego) bądź gdy sprzedajesz znak. A może potrzebna jest umowa udzielenia licencji ? Pamiętaj wówczas o zgłoszeniu licencji do Urzędu Patentowego. Nie zapominaj także, iż znak może posłużyć jako aport do wnoszony do spółki komandytowej bądź do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Czasami znak jest najważniejszym elementem w sieci franczyzowej … po prostu zagraj w biznesie znakiem 🙂

Photo by Stefany Andrade on Unsplash
Udostępnij