Tak, spory związane z naruszeniem praw własności intelektualnej (intellectual property – IP) dotyczą nie tylko gigantów technologicznych oraz naruszeń znanych utworów. Znaczna część spraw spornych z zakresu własności intelektualnej, odnosi się do przedmiotów codziennego użytku. Często są to produkty takie, po które mechanicznie sięgamy w sklepie.  Spory dotyczą praw autorskich do treści bądź grafiki tych produktów czy praw własności przemysłowej: do logotypu, wyglądu chronionego wzorem przemysłowym, komunikatu reklamowego wprowadzającego w błąd czy innych elementów chronionych IP. Bez względu na to, jakie dobro intelektualne jest naruszane, osoba, której prawa IP przysługują, ma do dyspozycji kilka środków, aby przerwać naruszenia i zminimalizować skutki tych naruszeń. 

Charakterystyka praw IP

Ochrona własności intelektualnej opiera się bowiem na założeniu, że właściciel praw własności intelektualnej ma prawo do zysków uzyskanych z eksploatacji tych praw, a skuteczna egzekucja praw własności intelektualnej pozwala na zapobieganie naruszeniom i odzyskiwanie strat poniesionych w wyniku zaistniałego naruszenia. Termin „egzekwowanie praw własności intelektualnej” odnosi się zarówno do wstępnych środków egzekucyjnych, egzekwowania prawa online, środków cywilnoprawnych, karnoprawnych, egzekwowania przez organy celne.

Wstępne środki egzekucyjne

Działania w celu egzekucji prawa, to działania podejmowane przez właścicieli praw przeciwko nieuprawnionemu wykorzystywaniu ich własności intelektualnej przez osoby trzecie. Działania te, mają na celu w pierwszej kolejności przerwanie konkretnych działań naruszających prawo, a następnie naprawę poniesionych szkód. Te pierwsze, mogą działać odstraszająco i być postrzegane jako przejaw proaktywnej postawy właścicieli praw IP, co może zniechęcać potencjalnych naruszycieli.

Firma Dr. Oetker Polska Sp. z o.o. wystąpiła do Sądu Okręgowego w Katowicach z wnioskiem o zabezpieczenie jej roszczeń wobec FoodCare Sp. z o.o. dotyczących opakowania Pierniczków świątecznych marki Gellwe. Dr. Oetker uważa, że FoodCare popełniła czyn nieuczciwej konkurencji wykorzystując na własnym opakowaniu elementy znane z opakowania pierniczków firmy Dr. Oetker. Postanowieniem Sądu z dnia 23.11.2020 r. Dr. Oetker uzyskała zabezpieczenie roszczenia wobec FoodCare (sygn. akt XXIV GWo 22/20) odnoszące się do produktu “Pierniczki świąteczne” – dostępnego w sprzedaży pod marką Gellwe. Zabezpieczenie obejmuje:

  • zakaz używania w obrocie gospodarczym opakowania pierniczków świątecznych w proszku – w jakiejkolwiek formie i o jakiejkolwiek gramaturze – z następującymi elementami na przedniej ściance: zielonym tłem, elementem graficznym przedstawiającym stos pierniczków dekorowanych białym lukrem, umieszczonym w dolnej połowie kompozycji, oznaczeniem producenta znajdującym się na górze po lewej stronie, nazwą „pierniczki” pisaną białą czcionką, umieszczoną w górnej połowie kompozycji, wizerunkiem etykietki, na której na czerwonym tle są umieszczone informacje dodatkowe –  jak poniżej:
  • zagrożenie nakazaniem zapłaty kary 10.000 PLN za każdy przypadek naruszenia przez FoodCare Sp. z o.o. powyższego zakazu poprzez dalsze używanie tego opakowania w obrocie gospodarczym.

W momencie publikacji tego wpisu, postanowienie Sądu jest nieprawomocne, co oznacza, że FoodCare może wnieść zażalenie na to postanowienie. Sąd może uchylić to postanowienie i znowu pierniczki w obu zielonych opakowaniach dostępne będą na półkach sklepowych.

List czy od razu sądowy zakaz?

Pisemne ostrzeżenia są prostym i często skutecznym środkiem przeciwko naruszycielom. Zwykle przyjmują postać listu wysyłanego do domniemanego naruszyciela, w którym właściciel prawa wzywa do zaprzestania danego działania naruszającego w jego opinii jego prawo. Żądanie zaprzestania naruszenia ma tę zaletę, że zapewnia niedrogie, szybkie i czasami polubowne rozwiązanie. Właśnie ze względu na to, że polubowne i pozasądowe rozwiązanie sporu jest najtańszym i najtrwalszym środkiem, należy być bardzo uważnym co do języka używanego w treści listu. Redakcja listu powinna być dostosowana do szczególnych okoliczności sprawy. Zbyt agresywne żądania skłaniają drugą stronę do konfrontacji, zwłaszcza, gdy w jej opinii, nie doszło do naruszenia. Nawet jeśli listy ostrzegające okażą się bezskuteczne i podjęcie dodatkowych środków może okazać się nieuniknione, te pisemne ostrzeżenia są zawsze użyteczne jako dowód w późniejszym postępowaniu, potwierdzając, że właściciel praw IP próbował samodzielnie ukrócić działanie naruszające prawo i znaleźć pozasądowe rozwiązanie.

Gdy wysłanie listu okaże się bezskuteczne, przed wytoczeniem powództwa czasami warto sięgnąć po tzw. zabezpieczenie roszczeń. To tymczasowy środek dający szansę na natychmiastowe przerwanie naruszeń bez oczekiwania na rozstrzygnięcie sądu co do istoty sprawy. Zabezpieczenie roszczeń jest szczególnie uzasadnione w sytuacjach, gdy opóźnienie mogłoby spowodować nienaprawialne szkody dla uprawnionego.

Zabezpieczenie roszczeń może polegać np., na:

  • zakazaniu zbywania produktu, a także wprowadzania go do obrotu, importowania, eksportowania, oferowania, oraz składowania w celu oferowania i wprowadzania do obrotu;
  • nakazaniu naruszycielowi wycofania z obrotu wszystkich egzemplarzy produktu
  • zakazanie rozpowszechniania reklamy wprowadzającej w błąd konsumentów
  • wstrzymanie sprzedaży produktu w opakowaniu kwestionowanym przez podmiot występujący z wnioskiem o zabezpieczenie.

W każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd można żądać udzielenia zabezpieczenia: przed wszczęciem postępowania lub w jego toku. “Pierniczkowy” przykład zakazania przez sąd używania w obrocie gospodarczym opakowania pierniczków świątecznych z określonymi w postanowieniu sądowym elementami, pozwala na wyjaśnienie czym faktycznie jest udzielenie zabezpieczenia przez sąd i kto może wnioskować o takie uregulowanie stosunków pomiędzy dwoma podmiotami przed sądowym rozstrzygnięciem sprawy.

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien odpowiadać wymaganiom tym samym co każde pismo procesowe, a nadto zawierać:

  • wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o roszczenie pieniężne także wskazanie sumy zabezpieczenia;
  • uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek
  • zwięzłe przedstawienie przedmiotu sprawy, jeżeli wniosek o udzielenie zabezpieczenia złożony jest przed wszczęciem postępowania.

 

Kiedy może być udzielone zabezpieczenie?

Zgodnie z art. 7301 2 kpc interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

Uprawniony (czyli składający wniosek) musi wykazać, że posiada interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia poprzez zobowiązanie obowiązanego przez sąd np. do wydania zakazu posługiwania się oznaczeniami wprowadzającymi w błąd. Interesy prawny jest rozumiany, jako konieczność zapewnienia uprawnionemu należytej ochrony praw, a w szczególności jako udzielenie ochrony prawnej w stosownym czasie[1]. Interes prawny w uzyskaniu przez uprawnionego zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych wynika z potrzeby zapobieżenia niekorzystnym dla uprawnionego skutkom, co niewątpliwie mieści się w pojęciu uzyskania należytej ochrony[2].

Interes prawny jest podstawą zabezpieczenia, którego celem jest tymczasowe stworzenie nowego stanu na czas trwania postępowania, zatem w przypadku zabezpieczeń nowacyjnych – tj. unormowania stosunków na czas trwania postępowania[3]. Istnienie interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia roszczenia w sprawie, w której zapada orzeczenie nadające się do egzekucji wyraża się w tym, że ochrona prawna zapewniana przez orzeczenie (czyli po finalnym rozstrzygnięciu sprawy przez sąd) zostanie udzielona zbyt późno i w związku z tym uprawniony poniesie szereg niekorzystnych skutków[4].

Jeśli uprawniony (podmiot składający wniosek, któremu przysługuje prawo żądania zakazania) i obowiązany (czyli ten kogo sąd postanowieniem o zabezpieczeniu ma zobowiązać do określonego zachowania: działania bądź powstrzymania się od działania naruszającego prawo wnioskodawcy-uprawnionego) działają na tym samym rynku (tych samych kategorii usług bądź produktów) to wykazywane przez uprawnionego naruszenie zasad uczciwej konkurencji w zakresie oznaczania i reklamy produktów obowiązanego musi wywierać bezpośredni wpływ na interesy gospodarcze uprawnionego określone w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej “uznk“). Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z 8 kwietnia 2003 r., w sprawie Pippig Augenoptik GmbH & Co. KG v Hartlauer Handelsgesellschaft mbH and Verlassenschaft nach dem verstorbenen Franz Josef Hartlauer, C-44/01: o wzajemnej zastępowalności produktów, oczywiście ocenianej przez przeciętnego uczestnika danego rynku, decydują – oprócz możliwości zastępczego ich stosowania – także zbliżone warunki dystrybucji i cena, w powiązaniu z jakością towaru i oczekiwaniami nabywców.

Kontynuacja przez obowiązanego jego bezprawnego działania powoduje również trudną do oszacowania szkodę majątkową uprawnionego. Zabezpieczenie roszczenia ma w związku tym na celu również uchronienie go od powstania szkody w większym rozmiarze rozumianej jako nieodwracalność skutków naruszenia dla uprawnionego. W przypadku uzyskania zabezpieczeń polegających na natychmiastowym przerwaniu działań naruszających uczciwą konkurencję, brak zabezpieczenia mógłby prowadzić do „zachwiania pozycji powoda na rynku” a wyrok kończący proces w kontekście utraty klienteli nie miałby dla powoda znaczenia i nie spowodowałby ochrony i zabezpieczenia jego interesów[5]. Zdaniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 13 stycznia 2013 r. (sygn. akt III Cz 42/13) „nowacyjne zabezpieczenie roszczeń może nie różnić się od treści rozstrzygnięcia sprawy (antycypacja przyszłego rozstrzygnięcia (…) interes prawny wyraża się zatem w takiej sytuacji potrzebą uzyskania natychmiastowej ochrony prawnej w celu uchronienia uprawnionego przed szkodą lub innymi negatywnymi następstwami, które dotknęłyby go pomimo ostatecznego wygrania sprawy”. Również w przypadku utraty renomy (zarówno samego uprawnionego, jak i jego produktów) skutki naruszenia prawa strony powodowej są nieodwracalne[6].

Zatem, interes prawny w uzyskaniu niezwłocznej, choć tymczasowej, ochrony prawnej (przed procesem sądowym) polega na zapobieżeniu niekorzystnym skutkom kontynuowania przez obowiązanego w czasie procesu działalności naruszającej prawa i interesy uprawnionego. Udzielenie zabezpieczenia wydaje się kluczowe dla uprawnionego, gdyż niekorzystne następstwa bezprawnego działania obowiązanego, polegają przede wszystkim na tym, że w przypadku naruszeń zasad uczciwej konkurencji (zwłaszcza w postaci reklamy) usunięcie skutków naruszenia po wydaniu wyroku nie będzie w pełni możliwe. Trafnie podsumował to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 listopada 2011 r. (sygn. akt. I CSK 796/10) podkreślając, że na gruncie 3 i art.18 uznk „wystąpienia zagrożenia nie sposób udowodnić tak ściśle, jak w wypadku wystąpienia szkody, za wystarczające należy uznać przedstawienie faktów i dowodów, które stanowią o naruszeniu zasad konkurencji, rzeczą sądu jest zaś ich ocena pod kątem realności wystąpienia tego zagrożenia (…). Oczywiste jest, że samo pojawienie się konkurenta na rynku może stanowić zagrożenie interesu już działającego przedsiębiorcy. Jeżeli jednak konkurent ten zachowuje się, jak to ustalił Sąd Apelacyjny, w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a nawet w sposób naruszający godność konsumentów, jak uznał Sąd Okręgowy, to zachowanie takie może być ocenione jako zagrażające interesowi przedsiębiorcy w rozumieniu art. 3 uznk”. W orzeczeniu tym Sąd zauważył, iż skarżący działał „na rynku, na który wkracza pozwana i w interesie jego niewątpliwie leży, aby konkurenci nie dokonywali czynów nieuczciwej konkurencji, mogących uniemożliwić pozyskanie nowych klientów i ewentualnie ograniczyć krąg już istniejących”.

Na jakich podstawach może dojść do zabezpieczenia roszczeń z tytułu naruszeń praw własności intelektualnej w związku z opakowaniami? 

Opakowanie produktu może być chronione na gruncie różnych ustaw dotyczących własności intelektualnej. Nie wiemy na podstawie jakich przepisów Dr. Oetker oparł swoje roszczenia, ale mógł uznać, że opakowanie pierniczków stanowi utwór w rozumieniu art. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1231 z późn. zm.) (dalej “upapp“)

opakowanie jako utwór

W takim przypadku możliwe jest zastosowanie art. 79 upapp, w którym wskazano katalog roszczeń przysługujących uprawnionemu w związku z naruszeniem jego praw majątkowych. Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:

  • zaniechania naruszania;
  • usunięcia skutków naruszenia;
  • naprawienia wyrządzonej szkody: na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu
  • wydania uzyskanych korzyści.

Ponadto, uprawniony może żądać jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd. Co więcej, sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec na wniosek uprawnionego o bezprawnie wytworzonych przedmiotach oraz środkach i materiałach użytych do ich wytworzenia, w szczególności może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet należnego odszkodowania lub zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób trzecich.

opakowanie jako wzór przemysłowy

Opakowanie produktu może stanowić zarejestrowany lub niezarejestrowany wzór przemysłowy (więcej o wzorach przemysłowych możesz przeczytać tu lub tu). Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Na wzory przemysłowe właściwe urzędy udzielają praw z rejestracji, natomiast zgodnie z art. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 6/2002 z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych w przeciwieństwie do prawa krajowego czyli polskiej ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej przewidziana została ochrona wzoru niezarejestrowanego.

Uprawniony, którego prawo do wzoru przemysłowego zostało naruszone zgodnie z art. 1175 oraz art. 287-291 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 286 z późn. zm.) (dalej “pwp“) może żądać od naruszającego

  • zaniechania naruszania,
  • wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści,
  • a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody: na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z wzoru.

Ponadto, sąd, rozstrzygając o naruszeniu, może orzec, na wniosek uprawnionego, o podaniu do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia lub informacji o orzeczeniu, w sposób i w zakresie określonym przez sąd. Rozstrzygając o naruszeniu, sąd może również orzec, na wniosek uprawnionego, o będących własnością naruszającego bezprawnie wytworzonych wytworach oraz środkach i materiałach, które zostały użyte do ich wytworzenia. W szczególności sąd może orzec o ich wycofaniu z obrotu bądź o przyznaniu uprawnionemu na poczet zasądzonej na jego rzecz sumy pieniężnej. Sąd może również nakazać naruszycielowi, na jego wniosek oraz w przypadku gdy naruszenie jest niezawinione, zapłatę stosownej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego, jeżeli zaniechanie naruszania lub orzeczenie, o bezprawnie wytworzonych wytworach, o którym mowa powyżej, jeżeli byłoby to dla naruszyciela niewspółmiernie dotkliwe, a zapłata stosownej sumy pieniężnej należycie uwzględnia interesy uprawnionego.

Do roszczeń z tytułu naruszenia prawa z rejestracji międzynarodowego wzoru przemysłowego korzystającego z ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej powyższe przepisy stosuje się odpowiednio.

opakowanie, a czyn nieuczciwej konkurencji

Wreszcie, zgodnie z wspomnianym wcześniej art. 13 uznk, czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu.

Ustawodawca wyjaśnia, że nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji naśladowanie cech funkcjonalnych produktu, w szczególności budowy, konstrukcji i formy zapewniającej jego użyteczność. Jeżeli naśladowanie cech funkcjonalnych gotowego produktu wymaga uwzględnienia jego charakterystycznej formy, co może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, naśladowca jest zobowiązany odpowiednio oznaczyć produkt. Oznacza to, że sankcjonuje się naśladownictwo jedynie w kwalifikowanej postaci, tj. gdy kumulatywnie spełnione są następujące przesłanki:

  • kopiowana jest zewnętrzna postać produktu;
  • naśladownictwa dokonuje się za pomocą technicznych środków reprodukcji;
  • kopia może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produkt

Zgodnie z art. 10 ust.1 uznk, czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie towarów, które może wprowadzić klientów w błąd m.in. co do jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania lub innych istotnych cech towarów. Zgodnie z ust. 2 tego artykułu czynem nieuczciwej konkurencji jest również wprowadzenie do obrotu towarów w opakowaniu mogącym wywołać skutki określone w ust. 1.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt. 2 uznk, czynem nieuczciwej konkurencji jest reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję, co do nabycia towaru lub usługi. Uzupełnieniem tejże regulacji jest norma opisana w art. 16 ust 2 uznk, stanowiąca, iż przy ocenie reklamy wprowadzającej w błąd należy uwzględnić wszystkie jej elementy, zwłaszcza dotyczące: jakości, przydatności, możliwości zastosowania.

W myśl art. 18 uznk w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:

  • zaniechania niedozwolonych działań;
  • usunięcia skutków niedozwolonych działań;
  • złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
  • naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
  • wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
  • zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Dodatkowo sąd, na wniosek uprawnionego, może orzec również o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji.

Kiedy uprawniony może żądać udzielenia zabezpieczenia jego praw?

Gdy jego zdaniem podejmowane przez obowiązanego działania naruszają prawa uprawnionego a brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Dla przykładu, w przypadku opakowań, gdy działania konkurenta:

  1. mieszczą się w katalogu roszczeń przysługujących uprawnionemu w związku z naruszeniem jego autorskich praw majątkowych – zgodnie z art. 79 upapp
  2. naruszają prawo do wzoru przemysłowego – do krajowych wzorów przemysłowych stosuje się przepisy art. 287-291 pwp
  3. stanowią czyn nieuczciwej konkurencji w zakresie naśladownictwa gotowego produktu zgodnie z art. 10, 13 bądź 16 uznk.
  4. stanowią nieuczciwą praktykę rynkową, która jest zakazana zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym – zakazane jest stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych, zgodnie z art. 4 upnpr praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu
  5. stanowią praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumenta zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów

We wszystkich tych przypadkach istotne znaczenia ma pojęcie konsumenta, osoby która sięga po opakowanie. Model przeciętnego konsumenta przyjmujemy do oceny ryzyka wystąpienia konfuzji pomiędzy produktami. Przeciętny konsument, to zgodnie ze wskazaniem wynikającym z motywu 18 Dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych[7] osoba dostatecznie dobrze poinformowana, uważna, ostrożna i rozsądnie krytyczna, świadomie podejmująca decyzje na podstawie dostępnych informacji, z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych i językowych[8]. Konsument – nawet dobrze zorientowany i bardzo uważny – nie jest profesjonalistą. Jego wiadomości nie obejmują wiedzy specjalistycznej i nie potrafi on ocenić sytuacji tak jak profesjonalista. Niemniej jednak nawet ostrożny, uważny konsument ma prawo do rzetelnej informacji, która nie będzie go wprowadzać w błąd[9].

Działaniem naruszającym zbiorowe interesy konsumentów jest również przypisywanie środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których on nie posiada, co może naruszać przepisy odnoszące się do znakowania żywności[10] i stanowić nieuczciwą praktykę rynkową[11] a w konsekwencji stanowić praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów[12].

Rozpowszechnianie informacji o produkcie bez możliwości obiektywnej weryfikacji prawdziwości prezentowanych twierdzeń stanowi nieuczciwą praktykę, która może w sposób istotny zniekształcić zachowania rynkowe przeciętnego konsumenta. Konsument ma prawo oczekiwać, że zapewnienia o oferowanym produkcie są zgodne z prawdą. Źródło informacji, czyli podstawowe dane dotyczące przeprowadzonych badań/ankiet są potrzebne konsumentowi do dokonania oceny czy zapewnienia przedsiębiorcy są wiarygodne. W ich braku przeciętny konsument może sądzić, że hasła zawarte w reklamach są poparte szerszymi badaniami np. wynikami sprzedaży, ankietami dotyczącymi rzeczywistej popularności suplementu itp. Zapewnienia o popularności i skuteczności działania produktu mogą skłonić konsumenta do zawarcia umowy, której nie zawarłby, gdyby informacje o oferowanym towarze były rzetelne i zgodne z prawdą.

Możliwość konfuzji zachodzi wówczas, gdy dla przeciętnego odbiorcy zewnętrzna postać porównywanych produktów jest tego rodzaju, że nie jest możliwe odróżnienie oryginału od kopii. Sąd ocenia możliwość wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu uwzględniając spostrzegawczość przeciętnego odbiorcy w zwykłych warunkach obrotu w pierwszym rzędzie odnosząc się do jednogatunkowości towarów, w drugim do oznaczeń[13]. Dla oceny możliwości wystąpienia konfuzji są istotne oznakowania nie tylko samego produktu, ale również opakowań, w których jest on oferowany w sprzedaży.

O czym powinien pamiętać uprawniony, czyli podmiot wnioskujący o udzielnie zabezpieczenia jego praw?

Udzielone przez sąd zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia. W niektórych jednak sytuacjach udzielenie zabezpieczenia (np. poprzez zakaz wprowadzania produktu do obrotu) zmierza w rzeczywistości do zaspokojenia roszczenia.

Gdy sąd udzieli zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania sądowego, w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia wyznacza termin, w którym uprawniony powinien wnieść pozew. Zwykle termin ten wynosi 2 tygodnie, z przepisów kpc wynika, ze nie może być dłuższy. Jeśli w tym terminie uprawniony nie wytoczy powództwa (w sprawie o całość roszczenia lub też wystąpił o roszczenia inne niż to, które zostało zabezpieczone) albo dojdzie do prawomocnego zwrotu albo odrzucenia lub oddalenia powództwa, zabezpieczenie upada, czyli przestaje obowiązywać.

Wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia sąd może uzależnić od złożenia przez uprawnionego kaucji na zabezpieczenie roszczeń obowiązanego

O czym powinien pamiętać obowiązany, czyli ten, który musi zachować się zgodnie z treścią postanowienia o zabezpieczeniu?

Na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia przysługuje zażalenie. Obowiązany może w każdym czasie żądać uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia, którym udzielono zabezpieczenia, gdy nie będzie powodu do utrzymania zabezpieczenia – czyli, gdy odpadnie lub zmieni się przyczyna (powód) zabezpieczenia bądź gdy złoży na rachunek depozytowy Ministra Finansów sumę zabezpieczenia żądaną przez uprawnionego (gdy zabezpieczenie dotyczy rozliczeń finansowych).

Jeżeli postanowienie, w którym udzielono zabezpieczenia, zostało wydane przed wszczęciem postępowania w sprawie, a uprawniony nie zachował wyznaczonego mu terminu do jej wszczęcia, obowiązany może:

  • w terminie dwóch tygodni złożyć wniosek o przyznanie mu kosztów,
  • zażądać od uprawnionego naprawienia szkody wyrządzonej wykonaniem zabezpieczenia.

Nie ulega bowiem wątpliwości, iż zabezpieczenie z jednej strony pozwala na szybkie przerwanie naruszeń ale z drugiej strony – może być nadużywane dla ograniczenia działań konkurentów …

_________________

Zobaczymy jak dalej potoczy się pierniczkowa sprawa i czy ciastkowe firmy zdecydują się na podjęcie kolejnych działań w zakresie własności intelektualnej. Obowiązujące przepisy zawierają szereg możliwości, zwłaszcza od 1 lipca br. W kolejnym wpisie napiszemy o obowiązujących od kilku miesięcy szczególnych regulacjach kodeksu postępowania cywilnego w zakresie spraw IP, obejmujących zabezpieczenie środka dowodowego, wyjawienie lub wydanie środka dowodowego oraz wezwanie przez sąd naruszającego do udzielenia informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług. Środki te pozwalają na przygotowanie postępowania głównego.

Tymczasem, jeśli zastanawiasz się czy działanie Twojego konkurenta mieści się w swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej czy stanowi naruszenie Twoich praw wyłącznych albo zasad uczciwej konkurencji, zapraszamy do skorzystania z konsultacji prawnej – pomożemy ocenić czy doszło do naruszenia, w jakim zakresie i podpowiemy jak skutecznie poradzić sobie z naruszycielem, w przypadku gdy będzie to konieczne możemy przygotować wniosek o zabezpieczenie praw IP.

Photo by Ira Ostafiichuk on Unsplash
[1] A. Jakubecki „Postępowanie zabezpieczające w sprawach z zakresu własności intelektualnej” wydanie II, Zakamycze 2002 str. 308
[2] jw, str. 260
[3] jw, str. 262
[4] F Zedler: Interes prawny jako podstawa zabezpieczenie roszczeń w postępowaniu cywilnym [w:] Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Z. Resicha, Warszawa 1985, s. 329
[5] Tak w wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z 18.02.1999r. (IX GCo 1/99)
[6] Tak w postanowieniu z 6.08.1992r. Sądu Apelacyjnego w Łodzi (I Acz 287/92)
[7] Dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. U. UE. L. z 2005 r. Nr 149, str. 22 z późn. zm.).
[8] Wzorzec ten nie może być jednak definiowany w oderwaniu od konkretnych warunków ustalonych w sprawie oraz od realiów środowiskowych.
[9] Wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 10.02.2015 r. sygn. VI ACa 567/14.
[10] art. 7 ust. 1 lit. b i ust. 3 w zw. z ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz.U.UE.L.2011.304.18, z późn. zm.) w zw. z art. 3 ust. 3 pkt 39 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz. U. z 2017r., poz. 149 ze zm.).
[11]o której mowa w art. 5 ust. 1 i ust. 3 pkt 2 w zw. z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j. Dz.U. z 2017r., poz. 2070).
[12]o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz. U. z 2017r., poz. 229 ze zm.).
[13]  wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2016 r. sygn. akt II CSK 282/15.
Fotografie opakowań pierniczków i informacje na temat sporu z firmą Gellwe pochodzą ze strony Dr.Oetker 
Udostępnij