Bardzo łatwo jest założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. „Wystarczy” mieć 5 tysięcy złotych i chwilę czasu, aby złożyć dokumenty do KRS. Powołanie do zarządu najczęściej nie wiąże się z żadnymi innymi formalnościami, poza podjęciem uchwały wspólnika lub wspólników. I oczywiście zgłoszeniem do KRS wraz z udzieleniem zgody na pełnienie funkcji w zarządzie. Ta “łatwość” w objęciu funkcji w zarządzie sprawia, że niewiele osób powołanych do zarządu zadaje sobie trud, aby przeczytać umowę spółki, w której będą piastować funkcję. Jeszcze mniej osób czyta przepisy regulujące odpowiedzialność członków zarządu. A jest ona niemała.
Spis treści
Jak wygląda odpowiedzialność członka zarządu sp. z o.o. od strony prawnej?
Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za działania podejmowane w imieniu spółki od momentu wejścia w życie uchwały o ich powołaniu do momentu ustania jej bytu prawnego i wykreślenia z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS).
Możemy wyróżnić kilka obszarów odpowiedzialności członka zarządu:
- odpowiedzialność cywilna;
- odpowiedzialność karna;
- odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe
- odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe wobec ZUS
- odpowiedzialność na podstawie ustawy o rachunkowości
- odpowiedzialność za naruszenie zakazu konkurencji
- odpowiedzialność za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa
-
Odpowiedzialność cywilna członków zarządu spółki z o o.
odpowiedzialność członków zarządu za wyrządzoną szkodę
Na podstawie art. 293 k.s.h. członkowie zarządu ponoszą wobec spółki odpowiedzialność za szkody wyrządzone spółce, a powstałe na skutek działania lub zaniechania członków zarządu sprzecznego z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponoszą winy. W świetle art. 293 k.s.h., przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu spółki są:
- niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków,
- szkoda,
- związek przyczynowy między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków a szkodą,
- zawinienie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków oraz
- bezprawność, czyli działaniem niezgodnym z prawem lub postanowieniami umowy spółki
Spółka powinna udowodnić wystąpienie szkody i niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków przez członków zarządu a na członkach zarządu spoczywa ciężar dowodu braku winy, czyli dołożenia należytej staranności przy wykonywaniu swych obowiązków.
Jako kryterium braku winy w tym zakresie powinno się przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy. Osoba zainteresowana (członek zarządu) winna wykazać brak winy, czyli udowodnić stosowną argumentacją swoją staranność, oraz fakt, że uchybienie określonemu obowiązkowi było od niej niezależne. Oczywistym jest, że negatywnie z omawianego punktu widzenia oceniana jest nie tylko wina umyślna, ale także wina nieumyślna w obu jej postaciach tzn. niedbalstwa i lekkomyślności.
Członek zarządu spółki jest zobowiązany do zgłoszenia wniosku o upadłość lub otwarcie postępowania układowego, gdy zachodzą do tego podstawy, albowiem to do niego należy uprawnienie i obowiązek kontrolowania stanu finansów i majątku spółki.
art. 198 – nienależna dywidenda
Wspólnik, który wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki otrzymał wypłatę (odbiorca), obowiązany jest do jej zwrotu. Członkowie organów spółki, którzy ponoszą odpowiedzialność za taką wypłatę, odpowiadają za jej zwrot spółce solidarnie z odbiorcą.
Niedopuszczalne jest dokonywanie bez podstawy prawnej jakichkolwiek przesunięć majątkowych między wspólnikami a spółką, a wypłatą, o której mowa w tym przepisie jest każda wypłata niezgodna z przepisami prawa lub postanowieniami umowy spółki. Ochrona przewidziana w art. 198 ksh ma na celu zapewnienie integralności majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zatem wspólnicy mogą uzyskać ze spółki tylko wypłaty, które są przewidziane w przepisach ksh.
Jeżeli zwrotu wypłaty nie można uzyskać od odbiorcy, jak również od osób odpowiedzialnych za wypłatę, za ubytek w majątku spółki, który jest wymagany do pełnego pokrycia kapitału zakładowego, odpowiadają wspólnicy w stosunku do swoich udziałów. Kwoty, których nie można ściągnąć od poszczególnych wspólników, rozdziela się między pozostałych wspólników w stosunku do udziałów.
Wskazani powyżej zobowiązani nie mogą być zwolnieni od odpowiedzialności.
Termin przedawnienia wynosi trzy lata, gdy wspólnik był w dobrej wierze. Gdy pozostawał w złej wierze, roszczenie o zwrot przedawnia się z upływem lat 6 (art. 118 kc).
bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce
Zgodnie z art. 299 ksh, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają wobec wierzycieli spółki za jej nieuregulowane zobowiązania.
Wierzyciel chcący zaspokoić swoją wierzytelność z majątków osobistych członków zarządu tej spółki musi wykazać jedynie, że posiada niezaspokojone zobowiązanie stwierdzone tytułem wykonawczym (prawomocny wyrok sądowy, nakaz zapłaty, wyrok sądu polubownego, bankowy tytuł egzekucyjny z klauzulą wykonalności itp.) oraz że egzekucja z majątku spółki dłużnika okazała się bezskuteczna.
Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że:
- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub
- w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo
- wydano postanowienie o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo
- niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo
- pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Zarząd nie ponosi odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.
Właściwy czas do zgłoszenia wniosku o upadłość należy oceniać poprzez odniesienie się do pojęcia niewypłacalności, użytego w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1228 z późn. zm.) (pr. up.) i wskazanych w tej ustawie terminów, oznaczonych dla upadłego (jego organów) do zgłoszenia wniosku o upadłość.
Zgodnie z art. 10 pr. up. upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Jak stanowił art. 11 pr. up. dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dłużnika będącego osobą prawną, czyli spółkę z o.o. uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące. Stosownie do art. 21 ust. 1 i 2 pr. up. dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli dłużnikiem jest spółka z o.o., obowiązek ten spoczywa na członkach zarządu.
-
Odpowiedzialność karna członków zarządu spółki z o. o.
Zgodnie z art. 18 § 2 k.s.h. członkiem zarządu spółki z o.o. nie może być osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585 k.s.h, art. 587 k.sh., art. 590 k.s.h oraz art. 591 k.s.h., chyba że została ona zwolniona z tego zakazu lub zakaz ten ustał wskutek upływu czasu
art. 303 kk – niwelowanie dokumentacji działalności gospodarczej
Odpowiedzialność karną ponoszą członkowie zarządu za szkodę majątkową, którą wyrządzili osobie fizycznej, prawnej albo jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez:
- nieprowadzenie dokumentacji działalności gospodarczej albo
- prowadzenie jej w sposób nierzetelny lub niezgodny z prawdą,
- w szczególności niszcząc, usuwając, ukrywając, przerabiając lub podrabiając dokumenty dotyczące tej działalności.
Wymiar kary za to przestępstwo wynosi do 3 lat pozbawienia wolności.
Jeżeli szkoda majątkowa jest znaczna wymiar kary może wynieść nawet do 5 lat pozbawienia wolności.
art. 296 kk – wyrządzenie szkody w obrocie gospodarczym
Członek zarządu może ponieść odpowiedzialność, gdy przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza spółce znaczną szkodę majątkową[1].
Podlega wtedy karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Jeżeli działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej – podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Jeżeli wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach[2] – podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Jeżeli działa nieumyślnie – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
art. 296a kk. – łapownictwo na stanowisku kierowniczym
Kto, pełniąc funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność gospodarczą (czyli będąc członkiem zarządu w spółce z o.o.) żąda lub przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, w zamian za nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku mogące wyrządzić tej spółce szkodę majątkową albo stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji lub niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 wyrządza znaczną szkodę majątkową podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Nie podlega karze sprawca, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych
Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 358) (określa zasady odpowiedzialności za przestępstwa i przestępstwa skarbowe.
Zgodnie z art. 2 tej ustawy podmiotem zbiorowym w rozumieniu ustawy jest osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną, z wyłączeniem Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego i ich związków. Podmiotem zbiorowym w rozumieniu ustawy jest również spółka handlowa z udziałem Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub związku takich jednostek, spółka kapitałowa w organizacji, podmiot w stanie likwidacji oraz przedsiębiorca niebędący osobą fizyczną, a także zagraniczna jednostka organizacyjna.
Bez wątpienia spółka z o.o. jest podmiotem zbiorowym w rozumieniu tej ustawy.
Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności za czyn zabroniony, którym jest zachowanie osoby fizycznej działającej w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego w ramach uprawnienia lub obowiązku do jego reprezentowania – czyli członka zarządu spółki, jeżeli zachowanie to przyniosło lub mogło przynieść podmiotowi zbiorowemu korzyść, chociażby niemajątkową.
Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności, jeżeli fakt popełnienia czynu zabronionego przez daną osobę został potwierdzony prawomocnym wyrokiem:
- skazującym tę osobę,
- wyrokiem warunkowo umarzającym wobec niej postępowanie karne albo postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe,
- orzeczeniem o udzielenie tej osobie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności albo
- orzeczeniem sądu o umorzeniu przeciwko niej postępowania z powodu okoliczności wyłączającej ukaranie sprawcy.
Odpowiedzialność może objąć czyny popełnione przez podwykonawcę czy pracownika, jeśli chociażby pośrednio podmiot osiągnął korzyść majątkową.
Kary finansowe mogą wynieść od 1000 zł do 5 mln zł, nie więcej jednak niż 3% przychodu osiągniętego w roku obrotowym, w którym popełniono czyn zabroniony.
Dodatkowo sąd może orzec przepadek przedmiotów pochodzących chociażby pośrednio z czynu zabronionego lub które służyły lub były przeznaczone do popełnienia czynu zabronionego albo korzyści majątkowej pochodzącej chociażby pośrednio z czynu zabronionego.
Kary niefinansowe mogą obejmować:
- zakaz promocji lub reklamy;
- zakaz korzystania z dotacji, subwencji lub innych form wsparcia finansowego środkami publicznymi;
- zakaz korzystania z pomocy organizacji międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest członkiem;
- zakaz ubiegania się o zamówienia publicznej;
- podanie wyroku do publicznej wiadomości.
-
Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za zobowiązania podatkowe
Na podstawie art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 z późn. zm.) (op), za zaległości podatkowe spółki odpowiadają solidarnie i całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu.
Warunkiem odpowiedzialności jest, podobnie jak w art. 299 ksh, bezskuteczna lub częściowo bezskuteczna egzekucja z majątku spółki, a członek zarządu:
- nie wykazał, że:
a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy – Prawo restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu albo
b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;
- nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
Niezgłoszeniem wniosku o ogłoszenie upadłości bez winy członka zarządu jest sytuacja, w której obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał i istniał wyłącznie w czasie, gdy prowadzona była egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 op – nadpłata lub zwrot podatku oraz art. 52a op – nienależnie pobrane wynagrodzenie płatników lub inkasentów, powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.
Za zobowiązania podatkowe powstałe :
- na podstawie odrębnych przepisów po likwidacji spółki,
- za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po likwidacji spółki, oraz
- zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe po likwidacji spółki,
odpowiadają osoby pełniące obowiązki członka zarządu w momencie likwidacji spółki.
W przypadku gdy spółka , jest spółką w organizacji i nie posiada jeszcze zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany.
Ciężar dowodu wykazania przesłanek wyłączających odpowiedzialność osób trzecich za zobowiązania publicznoprawne spółek kapitałowych spoczywał na członkach zarządu.
Wina w ujęciu art. 116 § 1 pkt 1 lit. b op to zarówno umyślna i związana z nią świadomość istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych, jak i wina nieumyślna w postaci niedbalstwa, które zakłada brak świadomości i opiera się na powinności i możliwości przewidywania istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych w takim rozmiarze, który powoduje konieczność wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Rozważając tę ostatnią postać winy, należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy.
-
Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za zobowiązania wobec ZUS
Na podobnych zasadach jak odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki z o. o. kształtuje się odpowiedzialność członków zarządu wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za zobowiązania spółki.
Na podstawie art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. za niezapłacone składki z tytułu ubezpieczenia społecznego stosuje się odpowiednio art. 116 ordynacji podatkowej.
Członkowie zarządu spółki mogą na tej postawie zostać obciążeni odpowiedzialnością za niezapłacone w terminie przez tę spółkę składki na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i na ubezpieczenie zdrowotne.
Wynikające z relacji gospodarczych subiektywne przekonanie członka zarządu spółki o niemożliwości zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania układowego nie wystarcza do uwolnienia się przez niego od odpowiedzialności za zobowiązania spółki z tytułu składek na podstawie art. 116 § 1 o.p. w zw. z art. 31 u.s.u.s.
Nie można odmówić członkowi zarządu prawa do podjęcia ryzyka i niezgłoszenia wniosku o upadłość, mimo występowania stosownych ku temu przesłanek ustawowych w sytuacji, gdy według jego oceny uda się opanować sytuację finansową i w konsekwencji spłacić całe zobowiązanie. Jeśli jednak członek zarządu takie ryzyko podejmuje, to musi liczyć się z odpowiedzialnością z tym związanej i że w przypadku błędnej oceny sytuacji rodzącej chociażby częściową niemożność zaspokojenia długów przez spółkę, to sam będzie zmuszony ponieść odpowiedzialność finansową. Zarząd winien zgłosić wniosek o upadłość, jeżeli tylko zachodzi zagrożenie niewypłacalnością, której nastąpienie w sposób oczywisty niweczy sens postępowania upadłościowego, pozbawiając wszystkich wierzycieli jakiejkolwiek ochrony prawnej ich interesów.
Członkowie zarządu, by uwolnić się od tej odpowiedzialności, muszą wykazać takie same przesłanki jak przy odpowiedzialności podatkowej, przy czym w myśl uchwały Sądu Najwyższego[3] “bezskuteczność egzekucji z majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, o której mowa w art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa w związku z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, może być stwierdzona wyłącznie w postępowaniu w sprawie egzekucji należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, poprzedzającym wydanie decyzji o odpowiedzialności członka zarządu spółki za te należności”.
-
Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. na podstawie ustawy o rachunkowości
Zgodnie z art. 4 ust. 5 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 217 z późn. zm.) (ustawa o rachunkowości) kierownik jednostki (czyli w przypadku spółki z o.o. – członek zarządu), o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej, ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości – z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury – zostaną powierzone innej osobie lub przedsiębiorcy, za ich zgodą.
Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę lub przedsiębiorcę powinno być stwierdzone w formie pisemnej. W przypadku gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, np. zarząd, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu.
Odpowiedzialność kierownika jednostki powstaje więc także w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą, czy samodzielnej księgowej lub gdy są wykonywane przez biuro rachunkowe, choć jest to już odpowiedzialność z tytułu nadzoru.
Dodatkowo, art. 4 ust. 1 i 3 ustawy o rachunkowości nakłada obowiązek stosowania przez spółkę przyjętej polityki rachunkowości. Prowadzenie rachunkowości spółki, która obejmuje m.in.:
- określenie zasad (polityki) rachunkowości stosowanych w spółce oraz
- prowadzenie na podstawie dowodów księgowych ksiąg rachunkowych,
odpowiedzialność ponosi kierownik tej jednostki, czyli zarząd spółki.
W ramach wykonywania tych obowiązków zarząd powinien ustalić w formie pisemnej dokumentację opisującą przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, w której obligatoryjnie należy między innymi określić sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych – w tym co najmniej zawrzeć postanowienia odnoszące się do zakładowego planu kont – ustalającego wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy).
Spółka łamie przytoczone przepisy ustawy o rachunkowości gdy:
- nie ustala polityki rachunkowości w całości lub części
- nie aktualizuje polityki rachunkowości,
- ustala politykę rachunkowości niespójną wewnętrznie,
- politykę rachunkowości ustalają nieuprawnione osoby.
Głównym obowiązkiem zarządu jest zapewnienie, aby jednostkowe i skonsolidowane sprawozdania finansowe i sprawozdanie z działalności rzetelnie i jasno przedstawiały jej sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Jeżeli sprawozdanie finansowe i sprawozdanie z działalności nie zostały sporządzone zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, to kierownik jednostki i członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego odpowiadają solidarnie wobec spółki za szkody wyrządzone działaniem albo zaniechaniem działania.
Ponadto, zgodnie z art. 4a ustawy o rachunkowości kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki, w tym również zarządu są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe, skonsolidowane sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności oraz sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej spełniały wymagania przewidziane w ustawie.
Wskazane osoby odpowiadają solidarnie wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem stanowiącym naruszenie powyższego obowiązku.
-
Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za naruszenie zakazu konkurencji
Zgodnie z art. 211 ksh członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako:
- wspólnik spółki cywilnej,
- spółki osobowej,
- członek organu spółki kapitałowej lub
- uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu.
Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.
Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zgody na zajmowanie się interesami konkurencyjnymi udziela organ uprawniony do powołania zarządu, czyli w przypadku spółki z o.o., zgromadzenie wspólników tej spółki.
Art. 211 ksh regulujący zakaz konkurencji członków zarządu w spółce z o.o. nie określa następstw naruszenia zakazu konkurencji.
Spółka z o.o. ma jednak możliwość skorzystania:
- z instrumentów o charakterze organizacyjnym, takich jak zawieszenie członka zarządu lub odwołanie go z pełnionej funkcji;
- z działań o charakterze odszkodowawczym tj. wytoczenie przez spółkę sprawy przeciwko członkowi zarządu o naprawienie szkody wyrządzonej spółce
jeżeli członek zarządu swoim działaniem wyrządził spółce znaczną szkodę majątkową, Spółka ma prawo także pociągnąć członka zarządu do odpowiedzialności karnej.
Jako interes konkurencyjny należy zakwalifikować nie tylko wykonywanie pracy lub usług na rzecz podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną, ale także takie zachowania członka zarządu, które mogą niekorzystnie wpływać na sytuację majątkową spółki poprzez:
- ułatwianie takiemu podmiotowi prowadzenia działalności gospodarczej,
- doradzanie,
- dostarczanie towarów,
- udzielanie kredytów,
- przekazywanie informacji o kontrahentach spółki czy metodach produkcji,
czyli dokonywania czynności na rzecz innego podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną. Taka sytuacja tym bardziej zachodzi, gdy członek zarządu zawiera z takim podmiotem umowę o świadczenie usług przez reprezentowaną spółkę, niosącą dla niej niekorzystne skutki finansowe[4].
Więcej o działalności konkurencyjnej znajdziesz tu.
-
Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa
Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa. Jeżeli członek zarządu ujawni lub wykorzysta informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa spółki, może to rodzić odpowiedzialność:
- cywilną m.in. w postaci zapłaty odszkodowania spółce oraz
- karną, w przypadku wyrządzenia spółce poważnej szkody, zagrożoną karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Więcej o naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa znajdziesz tu.
Powyższe regulacje wyznaczają zakres odpowiedzialności członka zarządu za realizację strategii przyjętej przez zarządzaną spółkę. Strategia ta powinna obejmować także optymalne wykorzystywanie zasobów własności intelektualnej (IP- intellectual property). Członkowie zarządu decydując o finansach spółki winni mieć świadomość tego, jak z jednej strony zmniejszyć koszty (m.in. podejmowanie decyzji, które niematerialne składniki przedsiębiorstwa należy nadal chronić, a z ochrony, których należy zrezygnować, bo generują jedynie zbędny wydatek), z drugiej strony, jak zwiększyć zyski (weryfikując czy w maksymalny sposób spółka wykorzystuje IP, czy posiada aktywa, które nie są wykorzystywane, albo te, z których może czerpać większe zyski). Aby nie narazić się na zarzut niewykonywania lub nienależytego wykonania obowiązków skutkujących poniesieniem przez spółkę szkody, członkowie zarządu powinni zapewnić nabycie i zabezpieczenie praw IP na wypadek bankructwa bądź zwolnień pracowniczych. Poza tym, od zarządu zależy bowiem stworzenie organizacji firmy zorientowanej na własność intelektualną, poprzez stymulowanie innowacyjności i kreatywności wśród pracowników, szybkie reagowanie na wartościowe pomysły, współpracę poszczególnych działów firmy nad innowacjami. Zarząd powinien mieć świadomość procesu: od analizy tego w jaki sposób powstaje produkt, co wchodzi w jego skład, w jaki sposób jest pakowany, sprzedawany i za jaką cenę jest umieszczany na półce sklepowej, aż po kampanie marketingowe i promocje – wszystkie te elementy są chronione prawami IP.
Narzędziem wspierającym zarząd w tych działaniach jest audyt własności intelektualnej. Dzięki raportowi z audytu, zarząd nie tylko uzyska potwierdzenie zgodność działalności firmy z przepisami prawnymi czy wewnętrznymi procedurami, ale także pozyska wiedzę, która pozwoli na opracowanie bądź weryfikację strategii własności intelektualnej firmy, optymalne przygotowanie praw IP. To zaś, w dalszej perspektywie, pozwoli utrzymać i poprawić pozycję firmy na rynku. Jeśli zarządzasz spółką z o. o. sprawdź czy ponosisz ryzyko osobiste i za podmiot zbiorowy. Zapraszamy do kontaktu.
