Jesteś dumny/a z produktów, które powstają w Twoim regionie? Mają szczególne właściwości czy cechy, których nie znajdziemy w produktach z innych miejscowości? 21 października 2021 r., odbyło się webinarium “Ochrona własności intelektualnej na wyciągnięcie ręki!” cz. II, które Urząd Patentowy RP zorganizował wraz z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Gospodyń Wiejskich. Jednym z prelegentów był ekspert ze Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO), który zaprezentował praktyczne korzyści płynące z ochrony oznaczeń geograficznych produktów regionalnych. Wydaje się, że faktycznie ochrona produktów z Twoich okolic jest na wyciagnięcie ręki, tylko trzeba wiedzieć po co sięgnąć ???? Jeśli produkty te są wykonywane ręcznie, nasz wpis powinien zainteresować Cię.
Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego PWN rękodzieło to przedmiot wykonany ręcznie albo zbiór takich przedmiotów[1]. Z naszej perspektywy, rękodzieło może stanowić
- utwór i podlegać ochronie prawnoautorskiej, o której pisaliśmy m.in. tu, a także
- wzór przemysłowy i polegać ochronie na podstawie uzyskanego prawa z rejestracji wzoru przemysłowego bądź korzystać z ochrony jako niezarejestrowany wzór przemysłowy o czym pisaliśmy tu
- znak towarowy np. graficzny czy przestrzenny (o znakach słownych pisaliśmy tu, o przestrzennych tu, o graficznych tu i tu) bądź
- oznaczenie geograficzne:
-
-
-
- oznaczenia zwykłe – niewskazujące na szczególną jakość towarów, tylko na miejsce pochodzenia towaru, chronione na podstawie art. 8 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurenci[2] – zgodnie z tym przepisem czynem nieuczciwej konkurencji jest opatrywanie towarów lub usług fałszywym lub oszukańczym oznaczeniem geograficznym wskazującym bezpośrednio albo pośrednio na kraj, region lub miejscowość ich pochodzenia albo używanie takiego oznaczenia w działalności handlowej, reklamie, listach handlowych, rachunkach lub innych dokumentach
-
-
-
-
-
- oznaczenie kwalifikowane dotyczące
-
- produktów przemysłowych chronionych przepisami ustawy Prawo własności przemysłowej (pwp)[3]dla których organem właściwym w zakresie rejestracji jest Urząd Patentowy RP
- produktów rolno-spożywczych, dla których organem właściwym w zakresie rejestracji jest Minister ds. Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
-
- oznaczenie kwalifikowane dotyczące
-
-
To właśnie to ostania możliwość ochrony rękodzieła jako kwalifikowanych, chronionych oznaczeń geograficznych była przedmiotem webinarium.
Oznaczeniem geograficznym, w rozumieniu pwp, są oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru. Oznaczenia te wskazują zatem na związek produktu z danym krajem, regionem lub miejscowością, słynącymi z określonych warunków naturalnych danego regionu bądź z tradycji wytwarzania danego produktu.
Nabywcy mają pewność (albo powinni mieć kupując produkty odpowiednio oznaczone), że kupowany produkt ma określoną jakość czy charakterystyczne cechy za które płacą zwykle wyższą cenę. To te właściwości produktu są dla kupującego głównym czynnikiem podczas zakupu. Zatem oznaczenia geograficzne dają ochronę kupującemu jak i producentowi przed nieuczciwymi praktykami handlowymi polegającymi na oznaczaniu towarów znakami wprowadzającymi odbiorców w błąd co do pochodzenia, rodzaju czy jakości towaru.
Spis treści
Zgodnie z przepisami pwp oznaczeniami geograficznymi są[4]:
- oznaczenia słowne co oznacza, że nie jest możliwa rejestracja oznaczeń graficznych czy przestrzennych (np. koziołki poznańskie) czy dźwiękowych (np. hejnał mariacki);
- odnoszące się do określonego terenu, danej nazwy geograficznej pośrednio (teren opisany tym słowem daje się zidentyfikować w sposób oczywisty jak np. kierpce) lub bezpośrednio (np. koronki z Koniakowa, porcelana z Ćmielowa);
- które wykazują zdolność identyfikacji towaru jako pochodzącego z danego terenu, przy czym teren jest rozumiany bardzo szeroko jako obszar dający się wyodrębnić czy to w sensie prawnym (np. obszar gminy), historycznym (np. Ziemia Sandomierska), geograficznym (np. Beskid Żywiecki), czy to czysto faktycznym, a nawet umownym, pod warunkiem, że oznaczenie umożliwia zidentyfikowanie danego terenu (np. polskie góry);
- cechy towaru, takie jak jakość czy dobra opinia, przypisywane są geograficznemu pochodzeniu towaru, a szczególna właściwość (cecha), wyróżnia je spośród innych, podobnych rodzajowo i łączy się w świadomości odbiorców z określonym miejscem geograficznym, cecha ta ma dominować nad innymi właściwościami towaru.
Oznaczenie geograficzne to także oznaczenie, gdy:
- służy do oznaczania towarów, które są wytworzone z surowców lub półsurowców pochodzących z określonego terenu, większego niż teren wytworzenia lub przetworzenia towaru, jeżeli są one przygotowywane w szczególnych warunkach i istnieje system kontroli przestrzegania tych warunków,
- przeznaczone jest do oznaczania towarów przygotowywanych w szczególnych warunkach i istnieje system kontroli tych warunków, a dany towar jest wytworzony lub przetworzony na obszarze większym, aniżeli wynikałoby to z określenia o charakterze geograficznym używanego dla wskazania jego pochodzenia lub towar nie jest wprawdzie wytworzony lub przetworzony na terenie wskazanym oznaczeniem, lecz tradycyjnie jest z nim związany przez to określenie.
Prawo z rejestracji oznaczenia geograficznego jest, jak wszystkie prawa własności przemysłowej, prawem terytorialnym. Oznacza to, że możliwe jest ubieganie się o ochronę:
- jedynie na terytorium danego kraju, np. w Polsce na postawie przepisów pwp składając odpowiedni wniosek do Urzędu Patentowego RP;
- na terytorium całej Unii Europejskiej (uzyskując ochronę w całej UE) w ramach poniższych regulacji:
- rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych,
- rozporządzenia delegowanym Komisji (UE) nr 664/2014 z dnia 18 grudnia 2013 r. uzupełniającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w odniesieniu do ustanowienia symboli unijnych dotyczących chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych i gwarantowanych tradycyjnych specjalności oraz w odniesieniu do niektórych zasad dotyczących pochodzenia paszy i surowców, niektórych przepisów proceduralnych i niektórych dodatkowych przepisów przejściowych (Dz. Urz. UE L 179 z 19.6.2014, str. 17),
- rozporządzenia wykonawczym Komisji (UE) nr 668/2014 z dnia 13 czerwca 2014 r. ustanawiającym zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 179 z 19.6.2014, str. 36).
- na terytorium aż 55 krajów w ramach oferowanej przez WIPO ochrony oznaczenia geograficznego w ramach systemu lizbońskiego.
Ten ostatni sposób ochrony jest regulowany Aktem genewskim Porozumienia lizbońskiego w sprawie nazw pochodzenia i oznaczeń geograficznych[5] i wymaga jedynie złożenia jednego wniosku do WIPO zapewniając sobie ochronę we wszystkich państwach, które przystąpiły do porozumienia lizbońskiego – pełna lista dostępna jest tu. Zaletą tej procedury jest prowadzenie jednego postępowania, w jednym języku i dokonanie jednego zestawu opłat. System lizboński może być wykorzystywany do ochrony oznaczeń geograficznych dla każdego rodzaju produktów, takich jak produkty rolne i spożywcze, naturalne, rzemieślnicze, a nawet przemysłowe.
Dla przykładu w bazie oznaczeń geograficznych WIPO – LISBON EXPRESS DATABASE dostępnej tu, można znaleźć rejestracje na:
- ceramikę bułgarską – „TROJANSKA KERAMIKA” o numerze 651,
- czeską biżuterię – „JABLONECKÁ BIŽUTERIE / BIJOUTERIE DE JABLONEC, BIJOUTERIE DE GABLONZ, BIJOUX DE JABLONEC/GABLONZ / BISUTERIA DE JABLONEC/GABLONZ, JOYAS DE JABLONEC/GABLONZ / JABLONEC-BIJOUTERIE, GABLONZER SCHMUCK, GABLONZER SCHMUCKWARE / JABLONEC JEWELLERY, GABLONZ JEWELLERY” o numerze 65, czy
- bursztyn meksykański – „AMBAR DE CHIAPAS” o numerze 842.
System lizboński jasno określa minimalny poziom ochrony, jaki należy zapewnić zarejestrowanym na szczeblu międzynarodowym. Twoje oznaczenie będzie chronione przed imitacją, nawet jeśli podane jest prawdziwe pochodzenie produktu lub jeśli oznaczenie geograficzne jest używane w formie przetłumaczonej lub towarzyszą mu określenia takie jak “rodzaj”, “typ”, “marka”, “imitacja” i tym podobne.
Jeśli zatem zależy Ci na rozwoju lokalnej społeczności, która słynie z produktów rękodzieła czy innych wytwarzanych w danym regionie – sięgnij po ten rodzaj ochrony. Przykłady z innych państw wskazują, że przychody mieszkańców znacznie pomnożyły się od momentu przyjęcia tego typu ochrony (przykładem może być Pieprz Kampot w Kambodży gdzie średnia wypłata z kwoty $35 zwiększyła się do $100 cena ziemi zwiększyła wartość z $1,500 za hektar do $15,000 za hektar a produkcja powiększyła wydajność z ok. 3 ton do ok. 25 ton)[6]. Ważne jest to, że ochrona oznaczeń geograficznych jest nieograniczona w czasie i biegnie od daty wpisu do rejestru. Dodatkowo na ochronę możesz powołać się niezależnie od ryzyka konfuzji, czyli nie musisz wykazywać, że posługiwanie się przez nieuprawnionego wprowadza w błąd.
Jeżeli zajmujesz się wytwarzaniem regionalnych wyrobów, warto zadbać o ich ochronę przy wykorzystaniu różnych reżimów prawnych. Skontaktuj się z nami, a pomożemy Ci w wyborze optymalnych sposobów ochrony
Chcesz wiedzieć więcej o własności przemysłowej? Teraz specjalna okazja! E-book Własność przemysłowa w pytaniach i odpowiedziach 25% taniej.
