Jeżeli jesteś producentem żywności w postaci owoców i warzyw albo zajmujesz się produkcją nasion i rośliny dokonując zgłoszenia znaku towarowego powinieneś pamiętać o konieczności weryfikacji nazw odmian roślin, które mogą uniemożliwić Ci rejestrację znaku towarowego. Ta sama zasada dotyczy hodowców roślin, którzy zamierzają rozpocząć procedurę rejestracji nowej odmiany rośliny. Przed dokonaniem zgłoszenia odmiany w celu uzyskania prawa wyłącznego konieczne jest zweryfikowanie czy proponowana nazwa odmiany nie będzie kolidować z prawem ochronnym na znak towarowy.   

ochrona odmian roślin

Odmiana to zbiorowość roślin w obrębie botanicznej jednostki systematycznej najniższego znanego stopnia, która niezależnie od tego, czy w pełni odpowiada warunkom przyznania wyłącznego prawa:

  1. jest określona na podstawie przejawianych właściwości wynikających z określonego genotypu lub kombinacji genotypów,
  2. jest odróżnialna od każdej innej zbiorowości roślin na podstawie co najmniej jednej z przejawianych właściwości,
  3. pozostaje niezmieniona po rozmnożeniu.

Ochrona odmian roślin możliwa jest przez uzyskanie prawa wyłącznego, czyli prawa, które jest skuteczne wobec każdej osoby (łac. erga omnes – wobec wszystkich), zapewniając uprawnionemu monopol prawny na korzystanie z odmiany. W podobny sposób chronione są inne dobra intelektualne: wynalazki, wzory użytkowe czy przemysłowe a także znaki towarowe, oznaczenia geograficzne, topografii układu scalonego bądź utworu. Odmiana może być chroniona

  • w trybie krajowym w ramach postępowania prowadzonego przed dyrektorem Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) albo
  • w trybie wspólnotowym w ramach postępowania prowadzonego przed Wspólnotowym Urzędem Ochrony Odmian Roślin (CPVO).

Uzyskiwanie ochrony odmiany reguluje ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 213) (uopor) oraz Rozporządzenie Rady (WE) nr 2100/94 z dnia 27 lipca 1994 r. w sprawie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin (Dz. U. UE. L. z 1994 r. Nr 227, str. 1 z późn. zm.) (rozporządzenie 2100/94).

Zgodnie z art. 4 uopor oraz odpowiednio art. 6 rozporządzenia 2100/94 prawo wyłączne przyznaje się, jeżeli odmiana jest: odrębna, wyrównana, trwała oraz nowa, a jej nazwa odpowiada wymaganiom wskazanym w uopor albo rozporządzeniu 2100/94. Wyłączne prawo dotyczy odmian wszystkich rodzajów i gatunków roślin.

Tak jak w przypadku praw regulowanych ustawą prawo własności przemysłowej, wyłączne prawo do odmiany rośliny powstaje w wyniku wydania aktu administracyjnego. Prawo wyłączne do odmiany przyznaje dyrektor Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych. Dodatkowo prawo to jest dziedziczne oraz zbywalne w drodze umowy zawartej w formie pisemnej (ale bez rygoru nieważności, czyli inaczej niż w przypadku umów zbycia praw własności przemysłowej czy autorskich praw majątkowych).

nazwa odmiany rośliny

Zgodnie z art. 9 uopor nazwa odmiany nie może:

  1. być taka sama jak nazwy lub podobna do nazw odmian występujących na terytorium państw członkowskich, stowarzyszonych lub trzecich, które są lub były nadane odmianom należącym do tego samego lub innych gatunków tego rodzaju, jak również nazw odmian chronionych wyłącznym prawem lub wpisanych do odpowiednich rejestrów odmian, chyba że odmiana nie jest już chroniona lub nie znajduje się w obrocie, a jej nazwa nie była powszechnie znana;
  2. budzić powszechnego sprzeciwu;
  3. wprowadzać w błąd co do hodowcy, jej właściwości lub wartości użytkowych;
  4. być tożsama lub podobna do innych określeń używanych powszechnie w obrocie;
  5. naruszać prawa osób trzecich do znaków towarowych;
  6. zawierać wyrazów “odmiana” lub “odmiana mieszańcowa”;
  7. składać się z samych cyfr ani rozpoczynać się od cyfry.

W zbliżony sposób, przeszkody w zakresie wyboru nazwy odmiany regulowane są w art. 63 rozporządzenia 2100/94.

Jeżeli odmiana jest chroniona wyłącznym prawem pod określoną nazwą w innym państwie stowarzyszonym, to w Rzeczypospolitej Polskiej może być chroniona tylko pod tą samą nazwą.

Nazwa odmiany podlega ochronie od dnia przyznania wyłącznego prawa, a w przypadku skreślenia jej z księgi ochrony wyłącznego prawa – dopóki materiał siewny znajduje się w obrocie.

Obowiązek stosowania nazwy odmiany dotyczy każdego, kto jej materiał siewny lub materiał ze zbioru ocenia, oferuje do sprzedaży, zbywa, udostępnia, reklamuje lub udziela informacji dotyczących odmiany.

Regulacje dotycząca nazwy odmiany dotyczy zarówno odmiany niechronionej, czyli takiej na którą nie zostało przyznane prawo wyłączne jak i odmianę chronioną, czyli odmianę, do której hodowca posiada prawo do ochrony i zarobkowego korzystania.

kolizja znaku towarowego z nazwą odmiany rośliny

Wskazane regulacje krajowe i wspólnotowe dotyczące przeszkód w postaci rejestracji odmiany naruszającej prawa osób trzecich do znaków towarowych znajdują swoje odzwierciedlenie w przepisach ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 324) (pwp).

Art. 1291 ust. 1 pkt 13 pwp wskazuje na bezwzględną przeszkodę w rejestracji znaku towarowego, który stanowi lub odtwarza w swoich zasadniczych elementach nazwę odmiany roślin zarejestrowaną z wcześniejszym pierwszeństwem w Rzeczypospolitej Polskiej lub na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej albo wiążącej Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej, przewidujących ochronę praw do odmiany roślin, i odnosi się do odmian roślin tego samego gatunku lub gatunków ściśle spokrewnionych.

Powyższe oznacza zakaz rejestracji oznaczeń zawierających nazwy odmian roślin. Zakaz ten wynika z obowiązku wyrażonego w art. 9 ust. 4 uopur zgodnie z którym obowiązek stosowania nazwy odmiany dotyczy każdego, kto jej materiał siewny lub materiał ze zbioru ocenia, oferuje do sprzedaży, zbywa, udostępnia, reklamuje lub udziela informacji dotyczących odmiany. Oznacza to, że obowiązek nie dotyczy wyłącznie uprawnionego z prawa wyłącznego do odmiany dodatkowo trwa on także po wygaśnięciu prawa wyłącznego do odmiany. Ochrona nazwy odmiany trwa od dnia przyznania wyłącznego prawa, a jedynie w razie skreślenia jej z księgi ochrony wyłącznego prawa – dopóki materiał siewny znajduje się w obrocie[1].

Dodatkowo Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/384 z dnia 3 marca 2021 r. w sprawie właściwości nazw odmian gatunków roślin rolniczych i warzyw oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 637/2009 (rozporządzenie wykonawcze) ustanawia specjalne kryteria rozstrzygania przeszkód przy określaniu nazewnictwa odmian, w tym m.in. kolizji między (wcześniejszymi) znakami towarowymi a (późniejszymi) nazwami odmian roślin.

Art. 3 rozporządzenia wykonawczego wskazuje na przeszkodę w postaci wcześniej zarejestrowanych znaków towarowych, które:

  1. zostały zarejestrowane w co najmniej jednym państwie członkowskim lub w Unii przed zarejestrowaniem danej nazwy odmiany,
  2. są identyczne z daną nazwą odmiany lub do niej podobne oraz
  3. zostały zarejestrowane w odniesieniu do towarów składających się z tych samych gatunków co dana odmiana lub z gatunków blisko spokrewnionych z daną odmianą.

Natomiast podmiot zgłaszający odmianę może uzyskać pisemną zgodę do używania danej nazwy odmiany od uprawnionego do wcześniejszego znaku towarowego. Przy czym taka zgoda nie może wprowadza w błąd konsumentów co do prawdziwego pochodzenia produktu.

Dodatkowo art. 7 rozporządzenia wykonawczego stanowi, że przeszkoda związana z nadaniem nazwy odmiany występuje w przypadku, gdy nazwa odmiany może wprowadzać w błąd lub powodować niejasności co do właściwości, wartości lub tożsamości odmiany lub tożsamości hodowcy lub jakiejkolwiek innej strony postępowania. Uznaje się, że nazwa odmiany może wprowadzać w błąd lub powodować niejasności, jeżeli jest podobna do powszechnie znanej nazwy handlowej innej niż zarejestrowany znak towarowy. Wobec tego przy ustalania nazwy odmiany należy także dokonać badania oznaczeń powszechnie znanych, na które nie musiało zostać udzielone prawo ochronne i zweryfikować podobieństwo nazwy odmiany do tych odznaczeń.

Jeżeli potrzebujesz pomocy przy sporządzeniu wniosku o rejestrację odmiany rośliny albo weryfikacji czy Twoja nazwa odmiany spełnia wszystkie warunki określone w ustawie lub rozporządzeniu i nie zachodzą żadne przeszkody dotyczące jej rejestracji skontaktuj się z nami. Być może chcesz skorzystać z gotowej usługi badania i rejestracji znaku towarowego? Zapraszamy.

Photo by MIO ITO on Unsplash
[1] K. Osajda (red. serii), Ł. Żelechowski (red. tomu), Prawo własności przemysłowej. Komentarz, Warszawa 2021.
Udostępnij