Stanowisko wydane przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji (KRRiT) 12 stycznia 2022 r. wywołało niemałe poruszenie wśród części prowadzących aktywnie swoje kanały np. w serwisie YouTube czy zamieszczających materiały wideo w innych serwisach. Powodem tego było bezpośrednie wskazanie przez KRRiT m.in. YouTuberów jako dostawców audiowizualnych usług medialnych na żądanie (ang. Video on Demand, VOD), a więc podmiotów zobowiązanych do dokonania zgłoszenia swoich usług do wykazów prowadzonych przez Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji – a co się z tym łączy, także zobowiązanych do odprowadzenia odpowiednich opłat. Jednak nie każdego aktywnego użytkownika YouTube i nie wszystkich twórców treści wideo  będzie dotyczył obowiązek rejestracji w wykazie.

Prowadzisz aktywnie kanał na YouTube lub na innej platformie udostępniania wideo lub zastanawiasz się nad założeniem go, ale nie wiesz, czy obejmą Cię omawiane obowiązki? Dowiedz się więcej z naszego artykułu!

Cel regulacji

Choć komunikat KRRiT wywołał spore emocje, sama Ustawa o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy o kinematografii (Dz.U. z 2021 r., poz. 1676) pochodzi jeszcze z 11 sierpnia 2021 r., zaś w życie weszła z dniem 1 listopada 2021 r., a niektóre przepisy z dniem 1 stycznia 2022 r. Nowelizacja ta rozszerzyła katalog podmiotów dostarczających audiowizualne usługi medialne na żądanie, zobowiązanych do zgłoszenia w celu dokonania wpisu do prowadzonego przez KRRiT wykazu dostawców audiowizualnych usług medialnych. Wśród podmiotów tych wyszczególniono bowiem platformy udostępniania wideo (ang. Video Sharing Platform, VSP), jaką jest np. YouTube, co utwierdziło wiele osób prowadzących działalność w tym serwisie w przekonaniu, że regulacje obejmą także wiele z kanałów zamieszczonych na tej popularnej stronie. Dodatkowym problemem, który pojawił się w związku z datą publikacji komunikatu, był  fakt, że obowiązek rejestracji należało dokonać do 1 lutego 2022 r.

Pełna treść komunikatu znajduje się tu: Obowiązek zgłoszenia o wpis do wykazów dla dostawców VSP i VOD – Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji – Portal Gov.pl (www.gov.pl)

Rejestracja w KRRiT dla usług VoD

Skąd jednak ten nagły pomysł na rejestr dostawców audiowizualnych usług medialnych oraz dostawców platform udostępniania wideo? Wbrew pozorom obowiązek ten nie jest nowy konceptem, a omawiana regulacja wynika z implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1808 z 14 listopada 2018 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa 2018/1808). Dyrektywa wskazuje na konieczność zgłaszania usług do wykazów organów regulacyjnych mediów przez twórców publikujących audiowizualne treści na platformach wideo, takich jak YouTube, TikTok, Vimeo, Twitch czy Facebook[1]. Uzasadnieniem ma być to, że zdaniem prawodawcy platformy VSP stanowią faktycznie konkurencję do usług nadawców telewizyjnych.

We wstępie dyrektywy podkreślono, że:

„Usługi platformy udostępniania wideo, dostarczają treści audiowizualne, które są coraz bardziej dostępne dla ogółu odbiorców, zwłaszcza młodzieży. Tak samo jest w przypadku serwisów społecznościowych, które stały się ważnym medium wymiany informacji oraz służącym rozrywce i edukacji, poprzez umożliwienie dostępu do audycji oraz do wideo tworzonych przez użytkownika. Te serwisy społecznościowe powinny zostać objęte zakresem dyrektywy (..) ponieważ ich dostawcy konkurują o tych samych odbiorców i o te same przychody co audiowizualne usługi medialne. Ponadto mają one dużą siłę oddziaływania, gdyż umożliwiają użytkownikom łatwe kształtowanie i wpływanie na opinie innych użytkowników. Dlatego w celu ochrony małoletnich przed szkodliwymi treściami, a wszystkich obywateli przed nawoływaniem do nienawiści, przemocy i terroryzmu usługi te należy objąć zakresem dyrektywy, o ile spełniają kryteria definicji usługi platformy udostępniania wideo”.

 

Obowiązek zgłoszenia usług do wykazu audiowizualnych usług medialnych na żądanie

Zgodnie z art. 47ca ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji dostawca audiowizualnych usług medialnych na żądanie dokonuje zgłoszenia o wpis do wykazu prowadzonego w systemie teleinformatycznym zapewniającym bezpieczeństwo danych osobowych w nim przetwarzanych zgodnie z zasadą integralności i poufności przez Przewodniczącego Krajowej Rady nie później niż 14 dni przed dniem rozpoczęcia jej udostępniania publicznego.

Zgłoszenie zawiera informacje:

  • o podmiocie dostarczającym audiowizualną usługę medialną na żądanie; jego nazwę lub imię i nazwisko, jego siedzibę lub miejsce zamieszkania, adres korespondencyjny, w tym poczty elektronicznej, zapewniający skuteczny i szybki kontakt oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP) i numer identyfikacyjny REGON;
  • określającą audiowizualną usługę medialną na żądanie;
  • wskazującą państwa, w których jest możliwy odbiór audiowizualnej usługi medialnej na żądanie.

 

Link do wykazu VoD

Wykaz audiowizualnych usług medialnych na żądanie dostępny jest pod linkiem:

https://www.gov.pl/web/krrit/lista-dostawcow-audiowizualnych-uslug-medialnych-na-zadanie.

Natomiast wzór zgłoszenia o wpis do wykazu dostępny jest w Rozporządzeniu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 21.10.2021 r.

 

Czym jest VoD/VSP?

VoD, ang. Video on demand to audiowizualna usługa medialna na żądanie. VSP, ang. Video Sharing Platform to platforma udostępniania wideo (TikTok, YouTube). Nie każda osoba udostępniająca materiały wideo na platformie platformie udostępniania wideo będzie automatycznie dostawcą usługi VoD, niemniej dostawca VoD może świadczyć swoje usługi przy wykorzystaniu platform udostępniania wideo.

Żeby ustalić, jakie podmioty mieszczą się w dyspozycjach norm dyrektywy 2018/1808 oraz ustawy o radiofonii i telewizji, należy rozważyć, czym są audiowizualne usługi medialne na żądanie.

Zgodnie z art. 4 ust. 6a ustawo o radiofonii i telewizji audiowizualną audiowizualną usługą medialną na żądanie jest usługa medialna:

  • świadczona w ramach prowadzonej w tym zakresie działalności gospodarczej,
  • polegająca na publicznym udostępnianiu audycji audiowizualnych na podstawie katalogu ustalonego przez podmiot dostarczający usługę.

Cechy audiowizualnej usługi medialnej na żądanie

Natomiast uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji precyzuje, że aby dana działalność została uznana za audiowizualne usługi medialne na żądanie i tym samym była objęta obowiązkiem zgłoszenia, poniższe przesłanki muszą zostać spełnione kumulatywnie (łącznie):

  1. mamy do czynienia z usługą medialną – przez co należy rozumieć działalność wykonywaną zwykle za wynagrodzeniem i na własny rachunek, spełniającą jednocześnie przesłanki wyrażone w art. 4 pkt 1 ustawy o radiofonii i telewizji;
  2. usługa jest świadczona w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej;
  3. prowadzona działalność gospodarcza musi polegać na publicznym udostępnianiu audycji – dostarczanie treści musi być wobec tego zasadniczym przedmiotem działalności, przynoszącym bezpośrednio dochód, a nie jedynie działaniem incydentalnym czy pomocniczym, choć dokonywanym w ramach działalności gospodarczej;
  4. udostępniane audycje muszą być dostępne na żądanie, a więc w czasie wybranym przez użytkownika (a nie narzuconym przez usługodawcę) i inicjowane indywidualnie przez usługobiorcę;
  5. audycje muszą być udostępniane publicznie, czyli być skierowane do nieokreślonego, masowego odbiorcy, co wyklucza wszelkie przekazy skierowane do oznaczonych adresatów;
  6. katalog dostępnych audycji musi być ustalony przez podmiot świadczący usługę – wykluczone są wobec tego wszelkie platformy wymiany czy udostępniania treści audiowizualnych przez użytkowników[2].

Nie każdy internetowy twórca wideo to dostawca VoD…

Analiza powyższego potwierdza wnioski ujęte w komunikacie, że za audiowizualne usługi medialne na żądanie mogą być uznane usługi świadczone przy wykorzystaniu platform udostępniania wideo np. przez kanały oferowane na platformie YouTube, ale samo udostępnianie przez użytkowników i twórców treści wideo, nawet za pomocą platformy VSP, nie wystarcza do uznania go za dostawcę udostępniającego audiowizualne usługi medialne na życzenie.

Nie powinno zatem budzić wątpliwości, że obowiązek rejestracji w KRRiT nie dotyczy osób prowadzących kanały na YT hobbystycznie, niezarobkowo. Tak samo, zwolnione z tego obowiązku są firmy zamieszczające krótkie materiały wideo, np. reklamy swoich produktów oraz osoby udostępniające na YT materiały dźwiękowe zawierające nieruchomy obraz, nawet jeśli felietony czy wywiady takie miałyby profesjonalny, konkurencyjny dla telewizji charakter.[3]

Z czym w praktyce wiąże się wpis do rejestru?

Czego obawiają się najbardziej podmioty obowiązane do dokonania wpisu do rejestru? Otóż obowiązek rejestracji  rodzi szereg technicznych wymogów, które będzie musiał spełnić zobowiązany, przewidzianych na gruncie ustawy o radiofonii i telewizji. Warto jednak zaznaczyć, że nie wszystkie wymogi będą dotyczyły każdego dostawcy udostępniającego audiowizualne usługi medialne.

Wśród tych wymogów można wymienić m.in.:

  • zapewnienie odbiorcom treści dostępu do informacji umożliwiających zidentyfikowanie usługi oraz podmiotu za nią odpowiadającego – czyli informacji takich, jak: nazwa usługi audiowizualnej, nazwisko/nazwa/firma podmiotu dostarczającego usługę, imiona i nazwiska osób stanowiących organ konkretnego podmiotu, siedziba podmiotu czy dane kontaktowe (art. 47c ustawy o radiofonii i telewizji);
  • promowanie treści europejskich, w tym wytworzonych pierwotnie w języku polskim (art. 47f ustawy o radiofonii i telewizji);
  • skuteczne stosowanie szabezpieczeń technicznych chroniących małoletnich przed ich odbiorem – poprzez odpowiednie oznaczanie treści stosownym znakiem graficznym (art. 47e ustawy o radiofonii i telewizji);
  • wprowadzanie ułatwień dla osób z niepełnosprawnościami – co najmniej 30% udostępnianych audycji z katalogu dostawcy ma posiadać odpowiednie udogodnienia, tzn. np. audiodeskrypcję, tłumaczenie na migowy, napisy dla osób niesłyszących (art. 47g ustawy o radiofonii i telewizji);
  • coroczne składanie sprawozdań (art. 47j ustawy o radiofonii i telewizji);

i wreszcie:

“Podatek od VOD”

  • uiszczanie opłaty audiowizualnej (tzw. „podatek od VOD”) ; tzw. podatek od VODwynosi 1,5% przychodów z tytułu opłat za dostęp do udostępnianych publicznie audiowizualnych usług medialnych na żądanie albo przychodu uzyskanego z tytułu emisji przekazów handlowych, jeżeli ten przychód w danym okresie rozliczeniowym jest wyższy. „Podatek od VOD” jest przekazywany na rozwój Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej (PISF). Osoby popierające obowiązek rejestracji przytaczają argument, że opłata ta jest procentowo stosunkowo niewielka, choć znajdują się też tacy, którzy uważają, że każde kolejne obciążenie finansowe wobec państwa to rzecz zbędna[4].  Obowiązek wnoszenia opłaty audiowizualnej nie dotyczy jednak wszystkich dostawców VOD. Zwolnieni są z niego mikroprzedsiębiorcy oraz te firmy, których liczebność widowni nie przekracza 1% udziału w liczbie wszystkich internautów w Polsce.

Warte podkreślenia wydaje się, że KRRiT może w drodze rozporządzeń zwolnić dostawców poszczególnych usług lub same usługi z ww. obowiązków. Rada ma również możliwość obniżenia zakładanego progu procentowego widowni i choć jeszcze nie doszło do ustalenia konkretnych regulacji, rozmowy na ten temat  trwają.[5]

Odpowiedzialność za brak wpisu do rejestru

Ustawa o radiofonii i telewizji przewiduje dwa typy odpowiedzialności za brak wpisu do rejestru:

  • finansową – zgodnie z art. 53c ustawy, jeżeli podmiot narusza obowiązek wpisu do rejestru Przewodniczący Krajowej Rady wydaje decyzję nakładającą na niego karę pieniężną w wysokości do dwudziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw – czyli w tym momencie do wysokości ok. 120 000 zł[6], włącznie z wpłatami z zysku, w kwartale poprzedzającym wydanie decyzji nakładającej karę, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej “Monitor Polski”;
  • karną – zgodnie z art. 52 ust. 2 ustawy, kto rozprowadza program radiowy lub telewizyjny bez wpisu do rejestru – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Problemy praktyczne?

YouTube nie jest w obecnej formie przystosowany do spełniania kryterium odpowiedniego oznaczania treści czy stosowania udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami i w wielu przypadkach nie ma narzędzi do wprowadzenia zmian w już zamieszczonych filmikach, co sprawia dodatkową funkcjonalną trudność.[7]

Wobec skali osób publikujących materiały wideo w serwisie YouTube i braku odpowiednich przepisów technicznych, trudno jest wyobrazić sobie mechanizm ścigania tych, którzy nie zgłosili prowadzenia swojej działalności do KRRiT. Zgodnie z założeniami, do zadań KRRiT będzie należało przekazywanie wykazu dostawców VoD do PISF, dzięki czemu PISF będzie mógł dokonać identyfikacji potencjalnych „podatników”. W jaki jednak sposób organizacja ta będzie w stanie ustalić liczbę użytkowników danego kanału w konkretnym roku – nie wiadomo, gdyż nie są to obecnie dane dla PISFu dostępne.[8]

Nie regulujmy wszystkiego…

Dodatkowo, wskazuje się, że grupa, którą starano się objąć znowelizowanymi przepisami jest na to zbyt różnorodna. Wśród twórców treści wideo są przecież zarówno profesjonaliści, jak i tysiące amatorów, hobbystów i osób, dla których przychody z działalności internetowej stanowią jedynie dodatek do podstawowej działalności lub sposób finansowania pasji, którą dzielą się w Internecie. Swoją opinię  na ten temat wyraził Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) prof. Marcin Wiącek, stwierdzając, że „nałożenie na twórców szczególnie trudnych do zrealizowania obowiązków może stanowić naruszenie wolności słowa oraz wolności twórczości artystycznej zagwarantowanej w Konstytucji oraz innych aktach normatywnych”.  W związku z tym RPO wezwał Krajową Radę Radiofonii i Telewizji do odniesienia się do zgłaszanych przez środowiska internetowych twórców wątpliwości.[9]

Jeśli jesteś przedsiębiorcą udostępniającym materiały wideo na życzenie i działalność prowadzona przez Ciebie przy użyciu platform udostępniania video wpisuje się, Twoim zdaniem, w założenia omawianej nowelizacji – rozważ wpisanie się do rejestru prowadzonego przez Przewodniczącego KRRiT! Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące omawianych przepisów lub szukasz kancelarii, która zapewni kompleksową obsługę prawną w celu ochrony treści , które prezentujesz wmediach społecznościowych – napisz do nas!

Udostępnij