Czy wiesz, dlaczego pewne produkty smakują bardziej? I dlaczego częściej sięgamy po wyróżnione produkty? Jest to efekt działań producentów, którzy znają i stosują systemy ochrony, dedykowane producentom wyrobów w postaci produktów rolnych przeznaczonych do spożycia przez ludzi. Warto bowiem wiedzieć, że poza przedmiotami własności przemysłowej takimi jak wynalazki, wzory przemysłowe czy znaki towarowe istnieją systemy ochrony dedykowane producentom produktów rolnych przeznaczonych do spożycia przez ludzi. Na mocy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych (Dz. U. UE. L. z 2012 r. Nr 343, str. 1 z późn. zm.) (Rozporządzenie) zostały ustanowione 4 systemy jakości:

  • chroniona nazwa pochodzenia,
  • chronione oznaczenie geograficzne,
  • gwarantowana tradycyjna specjalność oraz
  • określenia jakościowe stosowane fakultatywnie.

Wskazane systemy jakości stanowią podstawę do określania oraz – w stosownych przypadkach – do ochrony nazw i określeń, które w szczególności wskazują lub opisują produkty rolne charakteryzujące się:

  1. cechami stanowiącymi wartość dodaną; lub
  2. właściwościami stanowiącymi wartość dodaną, wynikającymi z metod produkcji rolnej lub przetwarzania wykorzystywanych przy ich produkcji lub wynikającymi z miejsca ich produkcji lub wprowadzenia do obrotu lub ich ewentualnego przyczyniania się do zrównoważonego rozwoju.

Jakich produktów dotyczą systemy jakości?

W ramach systemów jakości w postaci nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficznego, a także gwarantowanej tradycyjnej specjalności można zarejestrować nazwy następujących produktów wskazanych w załączniku nr I do TFUE[1]:

  1. Zwierzęta żywe
  2. Mięso i podroby jadalne
  3. Ryby, skorupiaki, mięczaki i inne bezkręgowce
  4. Produkty mleczarskie, jaja ptasie, miód naturalny; jadalne produkty pochodzenia zwierzęcego, gdzie indziej niewymienione ani nie włączone
  5. Jelita, pęcherze i żołądki zwierząt (z wyjątkiem rybich) całe lub w kawałkach, świeże chłodzone, mrożone, solone, w solance, suszone lub wędzone
  6. Produkty pochodzenia zwierzęcego, gdzie indziej niewymienione lub niewłączone; martwe zwierzęta objęte działami 1 lub 3, nienadające się do spożycia przez ludzi
  7. Żywe drzewa i inne rośliny, bulwy, korzenie i podobne; cięte i ozdobne liście
  8. Warzywa oraz niektóre korzenie i bulwy jadalne
  9. Owoce i orzechy jadalne; skórki owoców cytrusowych lub melonów
  10. Kawa, herbata i przyprawy, z wyjątkiem herba mate
  11. Zboża; Produkty przemysłu młynarskiego; słód, skrobie; gluten pszenny; inulina
  12. Nasiona i owoce oleiste; ziarna, nasiona i owoce; różne rośliny przemysłowe i lecznicze; słoma i pasza; Pektyna
  13. Słonina i inny przetworzony tłuszcz wieprzowy; przetworzony tłuszcz drobiowy
  14. Nieprzetworzone tłuszcze wołowe, owcze i koźle; łój (łącznie z “premier jus”) wytwarzany z tych tłuszczy
  15. Stearyna z tłuszczu, oleju i łoju; olej z tłuszczu, oliwy i łoju, nie emulgowany, niemieszany i niepreparowany
  16. Tłuszcze i oleje z ryb i ssaków morskich, oczyszczane lub nie
  17. Tłuszcze roślinne, płynne lub stałe, surowe, rafinowane lub oczyszczane
  18. Tłuszcze i oleje zwierzęce oraz roślinne, uwodorniane, rafinowane lub nie, ale bez dalszej przeróbki
  19. Margaryna, sztuczna słonina i inne preparowane tłuszcze jadalne
  20. Pozostałości po oczyszczaniu substancji tłuszczowych i wosków zwierzęcych lub roślinnych
  21. Przetwory z mięsa, ryb lub skorupiaków, mięczaków i innych bezkręgowców wodnych
  22. Cukier trzcinowy i buraczany i chemicznie czysta sacharoza, w postaci stałej
  23. Inne rodzaje cukru; syropy cukrowe; syntetyczny miód (zmieszany z naturalnym lub nie); karmel
  24. Melasa, odbarwiona lub nie
  25. Ziarna kakaowe, całe lub łamane, surowe lub palone; Kakaowe łuski, łupiny, osłonki i inne odpady z kakao
  26. Przetwory z warzyw, owoców orzechów lub innych części roślin
  27. Moszcz winogronowy, fermentujący lub z fermentacją zatrzymaną w inny sposób niż przez dodanie alkoholu
  28. Wino ze świeżych winogron; moszcz winogronowy z fermentacją zatrzymaną przez dodanie alkoholu
  29. Inne napoje na bazie fermentacji (np. jabłecznik, wino z gruszek i miód pitny)
  30. Pozostałości i odpady przemysłu spożywczego; gotowa pasza zwierzęca
  31. Tytoń nieprzetworzony, odpady tytoniowe
  32. Korek naturalny surowy, odpady korka, korek kruszony, granulowany lub mielony
  33. Len surowy lub przetworzony ale nieprzędzony; pakuły i odpady lniane (w tym skrawki workowe lub rozwłóknianie)
  34. Konopie naturalne (Cannabis sativa), surowe lub przetworzone ale nieprzędzone; pakuły i odpady z konopi naturalnych (w tym liny oraz skrawki workowe lub rozwłókniane)

a także następujących produktów nazwy pochodzenia i oznaczenia pochodzenia:

  1. piwo,
  2. czekolada i produkty pochodne,
  3. chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, herbatniki i inne wyroby piekarnicze,
  4. napoje z ekstraktów roślinnych,
  5. makarony,
  6. sól,
  7. naturalne gumy i żywice,
  8. pasta musztardowa,
  9. siano,
  10. olejki eteryczne,
  11. korek,
  12. koszenila,
  13. kwiaty i rośliny ozdobne
  14. bawełna, wełna, wiklina, len międlony, skóra, futro, pierze.

oraz poniższe produkty jako gwarantowane tradycyjne specjalności:

  1. gotowe dania,
  2. piwo,
  3. czekolada i produkty pochodne,
  4. chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, herbatniki i inne wyroby piekarnicze,
  5. napoje z ekstraktów roślinnych,
  6. makarony,
  7. sól.

CHRONIONE NAZWY POCHODZENIA I CHRONIONE OZNACZENIA GEOGRAFICZNE

System chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych został ustawiony w celu wsparcia producentów wyrobów związanych z danym obszarem geograficznym poprzez:

  1. zagwarantowanie godziwych dochodów z tytułu właściwości wytwarzanych przez nich produktów;
  2. zapewnienie jednolitej ochrony nazw jako jednego z praw własności intelektualnej na terytorium Unii;
  3. udostępnienie konsumentom jasnych informacji na temat właściwości stanowiących wartość dodaną produktów.

Czym jest nazwa pochodzenia?

Nazwa pochodzenia to nazwa, która może być tradycyjnie używaną nazwą, którą określa się produkt:

  1. pochodzący z określonego miejsca, regionu lub, w szczególnych przypadkach, kraju;
  2. którego jakość lub cechy charakterystyczne są w istotnej lub wyłącznej mierze zasługą szczególnego środowiska geograficznego, na które składają się właściwe dla niego czynniki naturalne i ludzkie; oraz
  3. którego wszystkie etapy produkcji odbywają się na określonym obszarze geograficznym.

Przy czym, niektóre nazwy traktuje się jako nazwy pochodzenia, nawet jeżeli surowce (czyli żywe zwierzęta, mięso i mleko) do odnośnych produktów pochodzą z obszaru geograficznego większego lub różniącego się od określanego obszaru geograficznego, pod warunkiem że:

  1. został określony obszar wytwarzania tych surowców;
  2. istnieją specjalne warunki wytwarzania tych surowców;
  3. istnieje system kontroli zapewniający przestrzeganie warunków wytwarzania tych surowców
  4. dana nazwa pochodzenia była uznawana za nazwę pochodzenia w kraju, z którego się wywodzi, przed dniem 1 maja 2004 r.

Czym jest oznaczenie geograficzne?

Oznaczenie geograficzne to nazwa, w tym tradycyjnie używana nazwa, którą określa się produkt:

  1. pochodzący z określonego miejsca, regionu lub kraju;
  2. którego określona jakość, renoma lub inna cecha charakterystyczna w głównej mierze wynika z jego pochodzenia geograficznego; oraz
  3. którego przynajmniej jeden etap produkcji odbywa się na określonym obszarze geograficznym.

Nazwa nie może zostać zarejestrowana jako nazwa pochodzenia lub oznaczenie geograficzne, jeżeli:

  1. jest nazwą rodzajową;
  2. koliduje z nazwą odmiany roślin lub rasy zwierząt, przez co istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd konsumentów co do prawdziwego pochodzenia produktu lub pomylenia produktów noszących zarejestrowaną nazwę z daną odmianą lub rasą;
  3. jest nazwą w całości lub w części homonimiczną w stosunku do nazwy figurującej już w rejestrze, chyba że między homonimem rejestrowanym w drugiej kolejności a nazwą wpisaną już do rejestru istnieje wystarczające rozróżnienie w sferze lokalnej i tradycyjnej praktyki dotyczące warunków ich stosowania i prezentacji, przy czym należy uwzględnić potrzebę zapewnienia równego traktowania producentów i niewprowadzania w błąd konsumentów;
  4. jest nazwą homonimiczną wprowadzającą w błąd konsumenta, prowadzącą do przekonania, że produkty pochodzą z innego obszaru, nawet jeżeli nazwa ta odpowiada rzeczywistemu terytorium, regionowi lub miejscu pochodzenia danych produktów;
  5. rejestracja nazwy mogłaby wprowadzić w błąd konsumentów, co do prawdziwej tożsamości produktu wobec uwzględnienia renomy danego znaku towarowego, jego powszechnej znajomości oraz okresu, przez jaki jest on używany.

specyfikacja produktu

Chroniona nazwa pochodzenia lub chronione oznaczenie geograficzne zawiera następujące informacje:

  1. nazwę, która ma zostać objęta ochroną jako nazwa pochodzenia lub oznaczenie geograficzne, w formie stosowanej w handlu lub w języku potocznym, wyłącznie w językach, które są lub dawniej były używane do opisu tego konkretnego produktu na określonym obszarze geograficznym;
  2. opis produktu obejmujący surowce oraz fizyczne, chemiczne, mikrobiologiczne i organoleptyczne cechy produktu;
  3. definicję obszaru geograficznego;
  4. dowody potwierdzające, że produkt pochodzi z określonego obszaru geograficznego;
  5. opis metod pozyskiwania produktu
  6. informacje dotyczące pakowania, jeżeli zapewnienie jakości, pochodzenia lub kontroli wymaga, aby pakowanie odbywało się na określonym obszarze geograficznym
  7. nazwy i adresy organów lub jednostek dokonujących kontroli zgodności z wymogami specyfikacji produktu oraz ich szczegółowe zadania
  8. wszelkie szczegółowe zasady dotyczące etykietowania danego
  9. opis tego, w jaki sposób nazwa pochodzenia lub oznaczenie geograficzne przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju (element fakultatywny)

oraz

  • w odniesieniu do chronionej nazwy pochodzenia – związek między jakością lub cechami charakterystycznymi produktu a środowiskiem geograficznym,
  • w odniesieniu do chronionego oznaczenia geograficznego – związek między określoną jakością, renomą lub inną cechą charakterystyczną produktu a pochodzeniem geograficznym.

Kto może posługiwać się nazwą i jakie wiążą się z tym obowiązki?

Chronione nazwy pochodzenia oraz chronione oznaczenia geograficzne mogą być wykorzystywane przez dowolny podmiot wprowadzający na rynek produkt zgodny z odpowiednią specyfikacją.

W przypadku produktów pochodzących z Unii Europejskiej, które wprowadzane są na rynek pod chronioną nazwą pochodzenia lub chronionym oznaczeniem geograficznym zarejestrowanym zgodnie z procedurami z Rozporządzenia, na etykietach i w materiałach reklamowych muszą znajdować się związane z nimi symbole unijne.

Wymogi dotyczące etykietowania określone w art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 1169/2011 w odniesieniu do prezentacji obowiązkowych danych szczegółowych mają zastosowanie do zarejestrowanej nazwy produktu. Na etykietach można umieścić określenia »chroniona nazwa pochodzenia« lub »chronione oznaczenie geograficzne« lub odpowiednie skróty: »ChNP« lub »ChOG«.

Ponadto na etykietach można umieścić również:

  1. przedstawienia graficzne obszaru geograficznego pochodzenia oraz
  2. tekst, elementy graficzne lub symbole odnoszące się do państwa członkowskiego lub regionu, w którym znajduje się obszar geograficzny pochodzenia.

Na etykietach można umieszczać także znaki towarowe wspólne lub gwarancyjne/certyfikujące wskazujące pochodzenie geograficzne wraz z określeniem “chroniona nazwa pochodzenia” lub “chronione oznaczenie geograficzne”.  

Zakres ochrony uzyskiwany poprzez rejestrację

Zarejestrowane nazwy są chronione przed:

  1. wszelkim bezpośrednim lub pośrednim wykorzystywaniem w celach komercyjnych nazwy zarejestrowanej w odniesieniu do produktów nieobjętych rejestracją, jeśli produkty te są porównywalne do produktów zarejestrowanych pod tą nazwą lub jeśli stosowanie tej nazwy stanowi wykorzystywanie, osłabianie lub umniejszanie renomy chronionej nazwy, w tym również w sytuacji, gdy produkty te są wykorzystywane jako składnik;
  2. wszelkiego rodzaju niewłaściwym stosowaniem, imitacją lub przywołaniem, nawet jeśli podano prawdziwe pochodzenie produktów lub usług lub jeśli chroniona nazwa została przetłumaczona lub towarzyszą jej określenia takie jak: “styl”, “typ”, “metoda”, “zgodnie z recepturą stosowaną”, “imitacja” i tym podobne, w tym jeśli produkty te są wykorzystywane jako składnik;
  3. wszelkimi innymi fałszywymi lub mylącymi wskazaniami odnoszącymi się do pochodzenia, charakteru lub podstawowych właściwości produktu, które są podane na opakowaniu wewnętrznym lub zewnętrznym, w materiale reklamowym lub dokumentach odnoszących się do danego produktu oraz opakowaniem produktu w pojemnik mogący przekazać fałszywe wrażenie co do jego pochodzenia;
  4. wszelkimi innymi praktykami mogącymi wprowadzić konsumentów w błąd co do prawdziwego pochodzenia produktu.
  5. uzyskaniem statusu nazwy rodzajowej.

Ochrona nie rozciąga się na nazwę  produktu uznawaną za nazwę rodzajową, jeżeli w chronionej nazwie pochodzenia lub chronionym oznaczeniu geograficznym jest ona zawarta.

Ochrona tymczasowa

Ochrona tymczasowa dotyczy wyłącznie szczebla krajowego (terytorium Polski) i przyznawana jest ze skutkiem od dnia, w którym do Komisji Europejskiej został złożony wniosek o rejestrację. Ochrona ta ustaje z dniem, w którym podjęta zostaje decyzja w sprawie rejestracji na mocy Rozporządzenia (z dniem dokonania wpisu do rejestru) albo wniosek zostaje wycofany albo z dniem odmowy dokonania wpisu do rejestru.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi listę produktów rolnych i środków spożywczych podlegających tymczasowej ochronie krajowej prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych. Lista ta jest jawna i jest dostępna pod linkiem https://www.gov.pl/web/rolnictwo/tymczasowa-ochrona-krajowa.

Na podstawie ochrony tymczasowej podmiot wytwarzający zgodnie z wymaganiami zawartymi w specyfikacji produkt rolny lub środek spożywczy, którego nazwa pochodzenia lub oznaczenie geograficzne została wpisana na listę ma prawo do używania w obrocie nazwy wpisanej na tę listę.

Nazwy wpisane na listę (podlegające ochronie tymczasowej) nie mogą być używane w obrocie na terytorium Polski, jeżeli produkty rolne lub środki spożywcze, których one dotyczą, nie spełniają warunków będących podstawą wpisu nazwy na tę listę:

  1. nawet wtedy, gdy takie użycie nie ma na celu wskazywania pochodzenia geograficznego produktów rolnych i środków spożywczych oraz wtedy, gdy rzeczywiste miejsce wytworzenia produktów rolnych i środków spożywczych jest wskazane;
  2. nawet przy użyciu wyrażeń “w stylu”, “rodzaju”, “przy użyciu metody”, “tak jak produkowane w”, “imitacja” lub “podobne”;
  3. w oryginalnym brzmieniu albo w tłumaczeniu;
  4. z innym mylącym lub fałszywym odniesieniem do miejsca pochodzenia, właściwości lub podstawowych cech produktu na opakowaniu wewnętrznym lub zewnętrznym, w materiale reklamowym lub dokumentach odnoszących się do danego produktu;
  5. w zakresie innych praktyk mogących wprowadzić w błąd co do prawdziwego pochodzenia produktu.

Nazwa podlegająca tymczasowej ochronie krajowej może być używana, jeżeli:

  1. jest wykorzystywana do produktów, które nie mogą być porównywane do produktów zarejestrowanych pod tą nazwą, i
  2. stosowanie tej nazwy nie doprowadzi do czerpania korzyści z renomy nazwy podlegającej tymczasowej ochronie krajowej lub
  3. Minister wydał decyzję zezwalającą osobie, która wniosła zastrzeżenie wobec rejestracji na jej używanie w okresie przejściowym (dotyczy to osób używających przez co najmniej 5 lat poprzedzających dzień wpisu do rejestru wewnętrznego wniosków.

Czyny nieuczciwej konkurencji

W zakresie ochrony należy także wskazać regulację przewidzianą w art. 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, wskazującą że jeżeli towar lub usługa w miejscu pochodzenia korzysta z ochrony, a z pochodzeniem z określonego regionu lub miejscowości są związane ich szczególne cechy lub właściwości, czynem nieuczciwej konkurencji jest fałszywe lub oszukańcze używanie takich chronionych oznaczeń geograficznych i chronionych nazw pochodzenia.

Dodatkowo czynem nieuczciwej konkurencji jest także używanie oznaczeń i nazw z dodatkiem “rodzaj”, “typ”, “metoda” albo równoznacznym.

systemy jakości, a znaki towarowe oraz nazwy odmiany roślin lub rasy zwierząt

W przypadku rejestracji nazwy pochodzenia lub oznaczenia geograficznego, odmawia się rejestracji znaku towarowego, którego stosowanie naruszałoby zakres ochrony, i który odnosi się do tego samego rodzaju produktu, gdy wniosek o rejestrację tego znaku towarowego został złożony po terminie złożenia w Komisji Europejskiej wniosku o rejestrację nazwy pochodzenia lub oznaczenia geograficznego. Znaki towarowe zarejestrowane z naruszeniem tej zasady są unieważniane.

Jeżeli znak towarowy został zarejestrowany w dobrej wierze przed datą przedłożenia Komisji wniosku o ochronę nazwy pochodzenia lub oznaczenia geograficznego, może pozostać w użyciu w odniesieniu do tego samego produktu, a okres jego używania może być przedłużany niezależnie od rejestracji nazwy pochodzenia lub oznaczenia geograficznego, pod warunkiem że brak jest podstaw do jego unieważnienia lub wygaśnięcia. W takich przypadkach dozwolone jest stosowanie zarówno chronionej nazwy pochodzenia lub chronionego oznaczenia geograficznego, jak i odpowiednich znaków towarowych.

Rozporządzenie nie wyklucza wprowadzenia do obrotu produktu, którego etykieta zawiera nazwę lub termin, które są chronione lub zastrzeżone na mocy systemu jakości, i które zawierają lub obejmują nazwę odmiany roślin lub rasy zwierząt, pod warunkiem że:

  1. dany produkt powstał z wykorzystaniem wskazanej odmiany lub rasy lub został z nich otrzymany;
  2. nie dochodzi do wprowadzenia w błąd konsumentów;
  3. stosowanie nazwy danej odmiany lub rasy mieści się w ramach uczciwej konkurencji;
  4. stosowanie przedmiotowych nazw nie prowadzi do nadużycia renomy chronionego terminu; oraz
  5. w przypadku nazw pochodzenia i oznaczeń geograficznych produkcja i wprowadzanie na rynek produktu wykroczyły poza obszar jego pochodzenia przed datą złożenia wniosku o rejestrację oznaczenia geograficznego.

GWARANTOWANE TRADYCYJNE SPECJALNOŚCI

System gwarantowanych tradycyjnych specjalności ustanawia się w celu chronienia i wsparcia stosowania tradycyjnych metod produkcji i przepisów kulinarnych przez wspieranie producentów produktów tradycyjnych we wprowadzaniu tych produktów na rynek i informowaniu konsumentów o cechach tradycyjnych przepisów kulinarnych i produktów stanowiących wartość dodaną.

Czym jest gwarantowana tradycyjna specjalność?

Gwarantowana tradycyjna specjalność to nazwa:

  1. tradycyjnie stosowana w odniesieniu do określonego produktu; lub
  2. oznaczająca tradycyjny lub specyficzny charakter danego produktu,

opisująca określony produkt lub środek spożywczy, który:

  1. otrzymano z zastosowaniem sposobu produkcji, przetwarzania lub składu odpowiadającego tradycyjnej praktyce w odniesieniu do tego produktu lub środka spożywczego; lub
  2. został wytworzony z surowców lub składników, które są tradycyjnie stosowane.

Jeżeli nazwa ta jest również używana w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim, aby rozróżnić porównywalne produkty lub produkty mające tę samą lub podobną nazwę, w decyzji o rejestracji możliwe jest przyjęcie, że nazwie gwarantowanej tradycyjnej specjalności towarzyszy oświadczenie “wytworzono zgodnie z tradycją …”, bezpośrednio po którym umieszczona jest nazwa kraju lub regionu.

Nazwy nie można zarejestrować, jeżeli odnosi się ona jedynie do właściwości o charakterze ogólnym mających zastosowanie wobec szeregu produktów, lub do właściwości przewidzianych przez określone prawodawstwo unijne.

Specyfikacja produktu

Gwarantowana tradycyjna specjalność zawiera następujące informacje:

  1. nazwę będącą przedmiotem wniosku o rejestrację we właściwych wersjach językowych;
  2. opis produktu, w tym jego główne cechy fizyczne, chemiczne, mikrobiologiczne lub organoleptyczne, wskazujące na specyficzny charakter produktu;
  3. opis metody produkcji, której przestrzegać muszą producenci, w tym – w stosownych przypadkach – charakteru i cech wykorzystywanych surowców lub składników, oraz metody przygotowania produktu; oraz
  4. główne elementy stanowiące o tradycyjnym charakterze produktu.

Kto może posługiwać się nazwą?

Nazwa zarejestrowana jako gwarantowana tradycyjna specjalność może być wykorzystywana przez dowolny podmiot wprowadzający na rynek produkt zgodny z odpowiednią specyfikacją.

W przypadku produktów pochodzących z Unii, które wprowadza się na rynek jako gwarantowane tradycyjne specjalności zarejestrowane zgodnie z Rozporządzeniem, na etykietach i w materiałach reklamowych umieszcza się ww. symbol. Wymogi dotyczące etykietowania określone w art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 1169/2011 w odniesieniu do prezentacji obowiązkowych danych szczegółowych mają zastosowanie do zarejestrowanej nazwy produktu. Na etykiecie można umieścić oznaczenie »gwarantowana tradycyjna specjalność« lub odpowiadający mu skrót »GTS«.

Zakres ochrony

Zarejestrowane nazwy są chronione przed wszelkiego rodzaju niewłaściwym stosowaniem, imitacją lub przywołaniem, w tym w odniesieniu do produktów wykorzystywanych jako składniki, oraz przed wszelkimi innymi praktykami, które mogłyby wprowadzić konsumentów w błąd.

Państwa członkowskie zapewniają, aby opisy handlowe stosowane na szczeblu krajowym nie prowadziły do mylenia stosownych nazw z nazwami, które są zarejestrowane.

Ochroną objęte są także towary sprzedawane na odległość, na przykład za pośrednictwem handlu elektronicznego.

OKREŚLENIA JAKOŚCIOWE STOSOWANE FAKULTATYWNIE

System określeń jakościowych stosowanych fakultatywnie został ustanowiony w celu ułatwienia przekazywania przez producentów na rynku wewnętrznym informacji o cechach i właściwościach stanowiących wartość dodaną produktów rolnych.

Określenia jakościowe stosowane fakultatywnie spełniają następujące kryteria:

  1. określenie nawiązuje do cechy co najmniej jednej kategorii produktów lub właściwości produkcji rolnej lub procesu przetwarzania, które mają zastosowanie na konkretnych obszarach;
  2. stosowanie określenia przydaje wartości dodanej danemu produktowi w porównaniu z produktami podobnego rodzaju; oraz
  3. określenie ma wymiar europejski.

Z systemu określeń stosowanych fakultatywnie wykluczone są określenia:

  1. które opisują właściwości techniczne produktu w celu zastosowania obowiązkowych norm handlowych i których celem nie jest informowanie konsumentów o tych właściwościach produktów.
  2. zastrzeżone stosowane fakultatywnie, które wspierają i uzupełniają specyficzne normy handlowe określone na podstawie sektorowej lub na podstawie kategorii produktu.

W rozporządzeniu zostały ustanowione następujące określenia jakościowe stosowane fakultatywnie:

  1. produkty górskie oraz
  2. produkty rolnictwa wyspiarskiego.

produkty górskie

Określenie “produkt górski” jest stosowane wyłącznie do opisu przeznaczonych do spożycia przez ludzi produktów wymienionych w załączniku I do TFUE, w odniesieniu do których:

  1. zarówno surowce, jak i pasza dla zwierząt gospodarskich pochodzą przede wszystkim z obszarów górskich;
  2. w przypadku produktów przetwarzanych przetwarzanie odbywa się również na obszarach górskich.

Obszary górskie w Unii to obszary wyznaczone zgodnie z art. 32 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005. W stosunku do produktów z państw trzecich obszary górskie to obszary oficjalnie określone jako obszary górskie przez państwo trzecie lub te, które spełniają kryteria równoważne kryteriom wymienionym w art. 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1305/2013.

produkt rolnictwa wyspiarskiego

Określenie “produkt rolnictwa wyspiarskiego” jest stosowane wyłącznie do opisu przeznaczonych do spożycia przez ludzi produktów wymienionych w załączniku I do TFUE,

  1. wytworzonych z surowców pochodzących z wysp.
  2. Przetworzonych na wyspach, w przypadkach gdy w zasadniczy sposób wpływa to na szczególne cechy charakterystyczne produktu końcowego.

Określenie jakościowe stosowane fakultatywnie może być stosowane jedynie w odniesieniu do produktów, które spełniają odpowiednie warunki stosowania.

kontrola zgodności ze specyfikacją produktu

W odniesieniu do chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych i gwarantowanych tradycyjnych specjalności, które odnoszą się do produktów pochodzących z terytorium Unii, weryfikacja zgodności ze specyfikacją produktu przed jego wprowadzeniem do obrotu jest dokonywana przez:

  1. właściwe organy lub
  2. jednostki upoważnione

Koszty takiej kontroli zgodności ze specyfikacją produktu mogą być ponoszone przez podmioty podlegające kontroli.

PRODUKT TRADYCYJNY

Poza opisanymi systemami jakości w postaci chronionej nazwy pochodzenia, chronionego oznaczenia geograficznego oraz gwarantowanej tradycyjnej specjalności polski ustawodawca przewidział dodatkowo system identyfikacji dla produktów tradycyjnych, tj. Listę Produktów Tradycyjnych.

Lista Produktów Tradycyjnych

Lista produktów tradycyjnych służy zbieraniu i rozpowszechnianiu informacji związanych z wytwarzaniem produktów tradycyjnych. Listę produktów tradycyjnych można uznać za archiwum wiedzy o dziedzictwie kulinarnym, a także pełni funkcję promocyjną produktów oraz regionów. Natomiast producenci produktów wpisanych na listę produktów tradycyjnych mogą ubiegać się o uzyskanie odstępstw od wymagań sanitarnych i weterynaryjnych, jeżeli konieczność taka wynika z tradycyjnej receptury.

Możliwość uzyskania wpisu na listę produktów tradycyjnych dotyczy tego samego rodzaju produktów, co systemy jakości unijnej, ale których jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości wynikają ze stosowania tradycyjnych metod produkcji, stanowiące element dziedzictwa kulturowego regionu, w którym są wytwarzane, oraz będące elementem tożsamości społeczności lokalnej.

Za tradycyjne metody produkcji uważa się metody wykorzystywane co najmniej od 25 lat.

Listę produktów tradycyjnych prowadzi Minister Rozwoju Rolnictwa i Wsi i dostępna jest pod linkiem https://www.gov.pl/web/rolnictwo/lista-produktow-tradycyjnych12?page=1&size=10.

Specyfika nazwy produktu tradycyjnego

Co istotne, nazwa produktu tradycyjnego wpisana na listę produktów tradycyjnych nie podlega ochronie, a użycie nazwy produktu tradycyjnego odnoszącej się do obszaru geograficznego nie stanowi uznania pochodzenia tego produktu z obszaru, do którego nawiązuje ta nazwa.

Każdy, kto wytwarza dany produkt tradycyjny wpisany na listę produktów tradycyjnych może posługiwać się informacją o wpisie produktu na Listę Produktów Tradycyjnych, jeżeli wytwarza produkt zgodnie z opisem dołączonym do wniosku.

Lista produktów tradycyjnych ma na celu wyłącznie identyfikację tradycyjnych produktów, a nie producentów wytwarzających tradycyjną żywność. W przeciwieństwie do producentów produktów chronionych unijnymi systemami jakości, producenci produktu tradycyjnego nie są zobowiązani do poddawania się kontroli, która miałaby na celu potwierdzenie zgodności produkcji z metodą wytwarzania zadeklarowaną we wniosku.

Inne systemy

Należy pamiętać, że poza wymienionymi systemami jakości żywności istnieje wiele innych systemów oznaczeń produktów rolnych, którymi możliwość posługiwania się musi zostać każdorazowo zweryfikowana. Dla przykładu mamy:

  1. System certyfikowania i znakowania produktów żywnościowych pochodzących z rolnictwa ekologicznego
  2. Program Poznaj Dobrą Żywność (PDŻ),
  3. System „Jakość Tradycja”,
  4. System Integrowana Produkcja Roślin (IP),
  5. System Jakości Wieprzowiny (Pork Quality System – PQS),
  6. System Jakości Wołowiny (Quality Meat Program – QMP),
  7. System Gwarantowanej Jakości Żywności (Quality Assurance for Food Products – QAFP)

Jesteś producentem produktów spożywczych albo ciekawego trunku? Chcesz podkreślić związek produktu z krajem, regionem lub miejscowością? Uzyskać ochronę nieograniczoną w czasie na produkty wytworzone z surowców lub półsurowców pochodzących z określonego terenu? Chciałbyś umieścić swój produkt na liście produktów tradycyjnych? Rozważasz ochronę oznaczeń produktów rolnych? Zapraszamy do kontaktu.

Planujesz dokonanie zgłoszenie znaku towarowego gwarancyjnego? Nie zapomnij o niezbędnym regulaminie używania znaku towarowego gwarancyjnego, którego wzór znajdziesz tu.

Chcesz wiedzieć więcej o własności przemysłowej? Skorzystaj z  E-book Własność przemysłowa w pytaniach i odpowiedziach. 

Photo by Alex Guillaume on Unsplash
[1] Traktat Ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2 z późn. zm.).
Udostępnij