Za dwa dni, obchodzić będziemy drugie urodziny specjalnych sądów własności intelektualnej w Polsce. Z tego powodu, dzisiaj 28 czerwca 2022 r., w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości, odbyła się konferencja podsumowująca funkcjonowanie wydziałów własności intelektualnej. Poza przedstawicielami Ministerstwa Sprawiedliwości, obecni byli przedstawiciele radców, adwokatów oraz bardzo licznie – rzeczników patentowych.
Niewątpliwie okres 2 lat funkcjonowania specjalnych sądów rozstrzygających sprawy dotyczące własności intelektualnej należy ocenić pozytywnie. Fakt, że sporami z zakresu własności intelektualnej zajmują się wyspecjalizowani sędziowie orzekający według specjalnej procedury powoduje, że tworzy się jednolita praktyka w tych sprawach, jednak jest kilka kwestii wymagających poprawy.
Spis treści
Ze starych notatek LGL…
O sporach IP, czyli dotyczących własności intelektualnej, pisaliśmy bardzo dużo. W sprawach tych istnieje tzw. przymus adwokacko – radcowsko – rzecznikowski. Jest to obowiązek ustanowienia w postępowaniu profesjonalnego pełnomocnika jakim może być adwokat, radca prawny czy rzecznik patentowy. To właśnie przedstawiciele tych zawodów podczas dzisiejszej konferencji wypunktowali to, co należy poprawić w procedurze i funkcjonowaniu sądów IP.
Pisma, listy zaporowe
Ze względu na to, że postępowanie zabezpieczające jest bardzo istotne w sporach o własność intelektualną, a od jego wyniku często zależy przebieg sporu, dużo uwagi poświęcono tzw. listom zaporowym. W istocie, są to pisma zawierające stanowisko obowiązanego na wypadek złożenia wniosku o zabezpieczenie w sprawie dotyczącej obowiązanego. O listach tych pisaliśmy zastanawiając się, na ile jest to skuteczna próba ochrony przed niekorzystnym rozstrzygnięciem w sprawach własności intelektualnej. Podczas konferencji, zaproponowano, na wzór ustawodawstwa niemieckiego i hiszpańskiego, przyjęcie dopuszczalności składania takich pism w ramach nowelizacji artykułu 732 kpc. Pismo takie, odnoszące się do stanowiska wnioskodawcy, byłoby składane wraz z opłatą, rejestrowane przez sąd przyjmujący pismo i dołączone do akt sprawy z chwilą wpłynięcia wniosku o zabezpieczenie. Byłoby przechowywane przez sąd przez okres 6 miesięcy po zarejestrowaniu wpływu tego pisma. Po tym okresie, byłaby możliwość przedłużenia okresu przechowywania w sądzie pisma, gdyby wniosek przez pierwsze 6 miesięcy nie został złożony (ewentualnie aktualizacji takiego pisma za dodatkową opłatą). Pismo to musiałoby być zgodne z wymogami pism procesowych określonymi w art. 126 kpc.
Niejednolite orzecznictwo w sprawach o zabezpieczenie
Kwestią, na którą zwrócono uwagę, była różna praktyka orzecznicza w rozstrzyganiu wniosków o zabezpieczenie: o wyjawienie i wydanie środków dowodowych. Pisaliśmy już o problemie rozbieżności w orzecznictwie. W opinii obecnych na konferencji sędziów, aktualne przepisy dopuszczają udzielenie zabezpieczenia w postaci żądania przez powoda wyjawienia lub wydania środka dowodowego, tylko wtedy, gdy naruszone jest prawo wyłączne. Tymczasem w definicji spraw własności intelektualnej mieszczą się także inne kwestie niezwiązane z naruszeniem praw wyłącznych, na przykład zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji, ochrona dóbr osobistych w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług – zwłaszcza skomercjalizowanego wizerunku (o ciekawych aspektach komercjalizacji wizerunku można przeczytać tu) a także w związku z działalnością naukową lub wynalazczą (o kognicji w sprawach IP pisaliśmy tu).
Upowszechnienie się praktyki odmawiającej udzielenia zabezpieczenia o wyjawienie i wydanie środków dowodowych w innych sprawach niż naruszenie praw wyłącznych spowoduje, że w przypadku naruszenia wizerunku czy tajemnicy przedsiębiorstwa, nie będzie możliwe skorzystanie z procedury pozwalającej na przygotowanie właściwego procesu. Takie zróżnicowanie ochrony przyznanej uprawnionym nie wydaje się uzasadnione. Niestety, mimo prawie 24 miesięcznej praktyki sądów, z naszej perspektywy, zabezpieczenie środka dowodowego jest instytucją, która wciąż generuje mnóstwo problemów, o czym pisaliśmy tu.
Wsparcie sędziów w sporach dotyczących technicznych aspektów
Techniczne aspekty sporów dotyczących wynalazków czy nowych technologii, a także programów komputerowych, wymagają opinii biegłych, ekspertyz. Aktualnie, sądy mają problem z pozyskaniem odpowiednich osób z wykształceniem technicznym. Wyjściem z tej sytuacji, jest silniejsze współdziałanie pomiędzy sądami a Urzędem Patentowym RP, a faktycznie z ekspertami Urzędu. Na wzór niemiecki, rozważano wprowadzenie możliwości składania zapytań do ekspertów o wykonanie ekspertyz, które pozwalałyby sędziom lepiej zrozumieć kwestie techniczne. Padła propozycja powołania ławników posiadających wykształcenie technicznych bądź tak zwanych sędziów technicznych na wzór ustawodawstwa japońskiego.
W ramach ogólnego podsumowania stwierdzono, że średni czas rozpatrywania sporów w 2021 roku z 4 miesięcy (czyli po roku obowiązywania nowej procedury) skrócił się w 2022 roku do nieco ponad 2 miesięcy. To wydaje się informacją zaskakującą w kontekście doświadczenia jakie mamy w kancelarii. Z podsumowania dokonanego podczas konferencji wynika także, że stosunkowo niewiele jest składanych powództw wzajemnych o unieważnienie lub stwierdzenie wygaśnięcia prawa (o tym pisaliśmy tu). Zdarzają się pozwy o ustalenie, że podjęte czynności nie stanowią naruszenia patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji.
Widać, że najwięcej kontrowersji pojawia się przy okazji stosowania nowych środków zabezpieczających, zwłaszcza rozpatrywania wniosków o wyjawienie i wydanie środka dowodowego. Szkoda, że przez 2 lata funkcjonowania sądów, zarysowały się różne stanowiska orzecznicze i nie wypracowano praktyki, która nam jako pełnomocnikom pozwalałaby z całą pewnością doradzać klientom. W tym kontekście bardzo ważny i, miejmy nadzieję, możliwy do zrealizowania, jest postulat publikowania orzeczeń przez wszystkie wydziały własności intelektualnej. Obecnie tylko sąd warszawski publikuje swoje orzeczenia. Dzięki publikacji orzeczeń przez inne wydziały, moglibyśmy znacznie lepiej móc oszacować szanse procesowe naszych klientów.
Zatem urodzinowym życzeniem jest, aby kolejna konferencja, w następne urodziny, pozwoliła na bardziej optymistyczną ocenę funkcjonowania sądów własności intelektualnej.
