Charakterystyczny fiolet dla czekolady, magenta dla niemieckiej sieci telefonii komórkowej lub czerwień dla podeszwy buta na szpilce? Być może Twoja firma staje się coraz bardziej rozpoznawalna i chciałbyś zarejestrować kolor jako znak towarowy, by skutecznie powstrzymywać innych przedsiębiorców od posługiwania się nim w odniesieniu do takich samych lub podobnych towarów? Jakkolwiek jest to kusząca perspektywa, to prawne zmonopolizowanie barwy nie jest proste. Zapoznaj się z zasadami dotyczącymi rejestracji tego niekonwencjonalnego rodzaju znaku towarowego!

Nietypowe znaki towarowe

O naturze niekonwencjonalnych znaków towarowych zdarzyło nam się pisać już wcześniej w przypadku dźwięków czy przestrzennych znaków towarowych (w tym klocków LEGO). O samych znakach pisaliśmy także w kontekście tego, czy slogan reklamowy może zostać zarejestrowany jako znak towarowy, oraz renomy znaku). Dziś natomiast chcemy poruszyć temat koloru, jako oznaczenia służącego odróżnieniu towarów i usług jednego przedsiębiorcy od towarów i usług drugiego – czyli jako znaku towarowego.

Kolor jako znak towarowy

Czy kolor może być znakiem towarowym? Kwestia możliwości udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy będący kolorem bądź mieszanką kolorów budzi pewne wątpliwości w doktrynie prawa własności przemysłowej. Nie bez powodu tego rodzaju znaki towarowe mieszczą się w kategorii „niekonwencjonalnych”.

Czy zatem można zastrzec kolor?

Co do zasady – tak. Czy jest to łatwe? Niestety, nie.

Zdolność odróżniająca koloru

Znak towarowy musi posiadać zdolność odróżniającą. W przypadku kolorów, nie każdy będzie miał wystarczającą zdolność odróżniającą, tzn. nie będzie nadawał się dostatecznie do tego, aby wyróżnić określony produkt spośród wielu innych towarów lub usług na rynku. Uznaje się, że kolor sam w sobie nie posiada tzw. abstrakcyjnej zdolności odróżniającej. Jednak, w wyniku bardzo konsekwentnego używania określonego koloru przez przedsiębiorcę dla określonych produktów, barwa ta może nabyć tzw. wtórną zdolność odróżniającą, czyli zacząć być kojarzona przez odbiorców z konkretną marką. Należy pamiętać, że brak zdolności odróżniającej oznaczenia jest przeszkodą w rejestracji znaku towarowego, stąd tak ważne jest nabycie wtórnej zdolności odróżniającej przez kolor.

Zatem, poprzeczka dla właściwości odróżniających koloru jest ustawiona wyżej, niż w przypadki klasycznych znaków towarowych. Jest tak dlatego, że co do zasady nie powinno dochodzić do monopolizowania zjawisk należących do domeny publicznej. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 6 maja 2003 r. sygn. C-104/01 Libertel oraz wyrokiem ETS z dnia 24 czerwca 2004 r. sygn. C-49/02 Heidelberger Bauchemie: „przy ocenie odróżniającego charakteru koloru należy wziąć pod uwagę interes ogólny polegający na tym, by nie ograniczać w sposób nieuzasadniony dostępności kolorów dla innych przedsiębiorców oferujących sprzedaż towarów lub usług tego samego rodzaju jak te, dla których wniesiono o rejestrację”.[1]

Inne wymogi rejestracyjne koloru

Obecnie, w przeciwieństwie do poprzedniego stanu prawnego, nie ma już wymogu, aby znak towarowy nadawał się do przedstawienia graficznego. Ten wymóg formalny rejestracji był największym problemem dla posiadaczy tzw. niekonwencjonalnych znaków towarowych (np. zapachowych). Teraz wystarczy, aby przedstawienie znaku w rejestrze znaków towarowych nastąpiło w sposób pozwalający właściwym organom i odbiorcom na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielanej ochrony. Ułatwia to sprawę posiadaczom wielu nietypowych znaków towarowych (np. dźwiękowych, które obecnie można odtworzyć chociażby w formie zapisu mp3 w odpowiednich rejestrach elektronicznych)[2].

Precyzyjne przedstawienie

W zgłoszeniu koloru do rejestracji w charakterze znaku towarowego konieczne jest wskazanie odcienia, a w przypadku kombinacji barw – proporcji kolorystycznej. Ponieważ kolor jako znak towarowy jednego przedsiębiorcy znacznie ogranicza rynek innym (monopolizowanie barw), ważna jest dokładność opisu i przedstawienia. Jak pokazał wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 29 lipca 2019 roku sygn. C-124/18 ws. Red Bull GmbH, opisanie kompozycji kolorystycznej znaku w proporcji 50:50 może doprowadzić do odrzucenia wniosku lub unieważnienia przyznanego uprzednio prawa. Proporcja taka jest bowiem nieprecyzyjna i może skutkować bardzo wieloma różnorodnymi przedstawieniami, które „nie umożliwiają konsumentowi zrozumienia i zapamiętania szczególnej kombinacji, jaką mógłby się posłużyć, aby ponownie dokonać danego zakupu z pełnym przekonaniem”.[3] Zestawienie barw nabędzie zatem wtórną zdolność odróżniającą, jeśli będzie związane z danymi kolorami jednolicie i w określonym kształcie, proporcji i usytuowaniu.

Zdaniem ETS: „kolory lub układy kolorów określone we wniosku o rejestrację w sposób abstrakcyjny (…) mogą stanowić znak towarowy pod warunkiem, że:

•   ustalone zostanie, że kolory lub układ kolorów w kontekście, w jakim są używane, rzeczywiście prezentują się jako oznaczenia, oraz że

•   wniosek o rejestrację zawiera dokładne dyspozycje dotyczące określonego z góry i stałego sposobu połączenia kolorów”.[4]

Niezależnie od specyficznych wymogów, jakie spełniać musi kolor jako znak towarowy, tak jak w przypadku każdego innego znaku towarowego, ważne jest, by nie zachodziły bezwzględne ani względne przeszkody rejestracyjne.

Bezwzględne przeszkody rejestracyjne

Prawo własności przemysłowej (pwp) w art. 129 (1) zawiera zamknięty katalog przesłanek uznawanych za przeszkody bezwzględne znaków towarowych.

Przykładowo, nie udziela się prawa ochronnego na:

•    znak, który składa się wyłącznie z kształtu lub innej właściwości towaru, wynikającej z charakteru samego towaru, niezbędnej do uzyskania efektu technicznego lub zwiększającej znacznie wartość towaru (np. znak towarowy przedstawiający jabłko dla producenta jabłek),

•    znak zgłoszony w złej wierze (np. znak zarejestrowany wyłącznie z intencją, aby konkurent odkupił go znak od uprawnionego),

•    znak, który jest sprzeczny z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami (jak znak towarowy w postaci liścia marihuany[5]).

Te przeszkody badane są przez Urząd Patentowy z urzędu. Natomiast osoba trzecia, która chce uniemożliwić rejestrację określonego oznaczenia, w sprzeciwie wobec rejestracji powołuje tzw. względne przeszkody rejestracyjne.

Względne przeszkody rejestracyjne

Zostały one enumeratywnie wymienione w art 132 (1) PWP. I tak, sprzeciw innego przedsiębiorcy wobec znaku towarowego zostanie uwzględniony np. w sytuacji, kiedy:

a)   używanie znaku narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich;

b)  znak jest identyczny ze znakiem towarowym, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla identycznych towarów czy też

c)   znak jest identyczny lub podobny do znaku towarowego, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla towarów identycznych lub podobnych, jeżeli zachodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd, które obejmuje, w szczególności ryzyko skojarzenia znaku zgłoszonego ze znakiem wcześniejszym.

Przykłady kolorystycznych znaków towarowych

Wśród przykładów kolorów jako zarejestrowanych jako znaków towarowych można wymienić m.in.:

R.271601 (Orange Brand Services Limited)

R.310678 (PLAY 3GNS)

R-355303 (TAURON POLSKA ENERGIA SPÓŁKA AKCYJNA)

Jak widać, przykłady te są bardzo barwne :-).

Kolor zastrzeżony – czy na pewno?

Co można zrobić, jeśli konkurent faktycznie nie używa „swojego” koloru w obrocie, a zarejestrował go jako znak towarowy?

Sposobem na pozbawienie go prawa wyłącznego w takiej sytuacji jest złożenie wniosku o wygaśnięcie  prawa ochronnego na znak towarowy Aby z kolei uchronić się przed wygaszeniem znaku przez konkurenta, należy używać znaku w takiej postaci jak została zarejestrowana, w klasach zgodnych z rejestracją, a także pamiętać o wnoszeniu opłat o przedłużenie jego ochrony oraz bronić znaku przed degeneracją.

Kolorowy, ale żmudny marketing

Niewątpliwie, kolor używany w przemyślany sposób może być skutecznym narzędziem marketingowym. Wywołuje bowiem proste skojarzenia i odwołuje się do poczucia estetyki. Jednak, pomysł na to, by w oczach odbiorców skutecznie skojarzyć daną barwę z naszym produktem nie od razu lub nie zawsze skończy się powodzeniem. Potrzebna jest konsekwentna strategia i czas. Jednak, kropla drąży skałę, co pokazują starania niektórych przedsiębiorców, którym zastrzeżenie koloru w urzędzie patentowym zajęło wiele lat.

Gdy masz przy tym ambicję, aby Twój kolor nosił wybraną przez Ciebie nazwę, zerknij do colornames.org. Na tej stronie, dedykowanej tworzeniu nazw dla wyróżnionych 16 777 216 kolorów w przestrzeni RGB (od ang. nazw barw:  R – red (czerwonej), G – green (zielonej) i B – blue (niebieskiej)), dotychczas nazwano nieco ponad 18% kolorów, np.: „niebieski chlor” czy „zasmucony strachem”. Być może wśród jeszcze nienazwanych barw jest Twój kolor. Twój na wyłączność, jaką zapewniają prawa wyłączne – prawa ochronne na znaki towarowe. Jeśli masz jakiekolwiek pytania bądź nurtuje Cię temat koloru jako znaku towarowego skontaktuj się z nami!


[1] https://uprp.gov.pl/pl/przedmioty-ochrony/ogolne-wytyczne-prezesa-uprp/wytyczne-w-zakresie-znakow-towarowych-/abstrakcyjna-zdolnosc-odrozniajaca/oznaczenia-widzialne [dostęp: 9.11.2022 r.].
[2] Na przykładzie bazy amerykańskiego Urzędu Patentowego i Znaków Towarowych: https://www.uspto.gov/trademarks/soundmarks/trademark-sound-mark-examples [dostęp: 8.11.2022 r.].
[3] Wyrok TSUE z dnia 29 lipca 2019 roku sygn. C-124/18, online: https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=216554&pageIndex=0&doclang=PL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7106034 [dostęp: 8.11.2022 r.].
[4]  Wyrok ETS z dnia 24 czerwca 2004 r. sygn. C-49/02 Heidelberger Bauchemie, online: https://uprp.gov.pl/pl/przedmioty-ochrony/ogolne-wytyczne-prezesa-uprp/wytyczne-w-zakresie-znakow-towarowych-/abstrakcyjna-zdolnosc-odrozniajaca/oznaczenia-widzialne [dostęp: 9.11.2022 r.].
[5] Wyrok TSUE z dnia 12 grudnia 2019 r. w/s Santa Conte vs. EUIPO, T-683/18, online: https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=221507&pageIndex=0&doclang=PL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=84958 [dostęp: 8.11.2022 r.].

Photo by Cris DiNoto on Unsplash
Udostępnij