Wydaje się, że IP BOX jest już dobrze znaną ulgą pozwalającą na obniżenie podatku dochodowego, a jednak wciąż trafiają do nas zapytania odnośnie tego jak tę ulgę stasować w zeznaniu rocznym. To co nie budzi wątpliwości, to zastosowanie preferencyjnej stawki podatkowej w rocznym zeznaniu podatkowym w wysokości 5% dla dochodu osiąganego z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Aby móc zastosować preferencyjną stawkę podatku musi zostać wytworzone jedno z kwalifikowanych praw. Większość kwalifikowanych praw (kwalifikowanych IP) wymaga przeprowadzenia procedury przed Urzędem Patentowym RP (UPRP) bądź przeprowadzenia procedury administracyjnej. Wyjątek stanowi autorskie prawo do programu komputerowego, które powstaje z chwilą napisania programu komputerowego, nie ma potrzeby zgłaszania tego faktu do żadnego urzędu nie trzeba wydawać pieniędzy na procedury przed UPRP. Stąd, ulga ta jest bardzo popularna wśród informatyków, ale czy słusznie inni przedsiębiorcy nie wykazują zainteresowania zastosowania tej preferencyjnej stawki podatkowej pit? O rozwianie wątpliwości poprosiłam doradcę podatkowego, Aleksandra Serwińskiego, zajmującego się szeroko pojętym doradztwem podatkowym w Kancelarii Mentzen.

 

Małgorzata Gradek Lewandowska: Aleksandrze, dla przypomnienia, kwalifikowane prawa własności intelektualnej (intellectual property – IP) – kwalifikowane IP to[1]:

  • patent,
  •            prawo ochronne na wzór użytkowy,
  •          prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
  •            prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
  •            dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
  •            prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
  •            wyłączne prawo ochrony odmiany rośliny

oraz

  • autorskie prawo do programu komputerowego.

Co w praktyce oznacza, że dla zastosowania ulgi IP BOX przedmioty chronione tymi prawami muszą zostać wytworzone albo rozwinięte albo ulepszone przez podatnika w ramach prowadzonych przez niego prac badawczo rozwojowej. Działalność badawczo – rozwojowa na potrzeby stosowania ulgi IP BOX rozumiana jest w ten sam sposób, co przy stosowaniu do rozliczenia podatku dochodowego ulgi B+R.

W objaśnieniach Ministerstwa Finansów[2] podkreślono, że aspekt rozwinięcia lub ulepszenia prawa IP jest bardzo istotny. Niekoniecznie to rozwijanie i ulepszanie ma prowadzić do uzyskania kolejnego prawa ochronnego. Tutaj można posłużyć się przykładem zaczerpniętym z objaśnień Ministerstwa. Na przykład, w sytuacji, gdy podatnik posiada prawo z rejestracji topografii układu scalonego na technologię wtryskiwania materiału w formę a w wyniku prac B+R tworzy prototyp linii produkcyjnej, w której układ scalony zostanie wykorzystany. Według Ministerstwa stworzenie prototypu linii jest rozumiane jako rozwinięcie IP (prawa z rejestracji topografii układu scalonego), ponieważ prowadzi do zwiększenia jego zakresu użyteczności.

Na tym przykładzie możemy poruszyć jeszcze jedną kwestię. Jak rozumiem, ulgę IP BOX można stosować już po złożeniu zgłoszenia o udzielenie prawa a jeszcze przed jego przyznaniem przez właściwy urząd? Zgodnie z objaśnieniami, dla celów zastosowania IP BOX za moment rozpoczęcia ochrony prawnej uznaje się datę wskazaną przez właściwy organ udzielający ochrony prawnej lub moment, w którym podatnik spełnił warunki formalne lub nabył prawo ochronne z mocy prawa zgodnie z postanowieniami właściwych ustaw. Mówimy tu prawach przyznawanych przez urzędy patentowe.

Aleksander Serwiński: To bardzo ciekawe zagadnienie. Co do zasady spośród wyżej wskazanych praw własności intelektualnej nie trzeba w żaden sposób rejestrować, zgłaszać ani patentować tylko programu komputerowego. Stąd niezwykła popularność ulgi właśnie w branży IT. Natomiast kwestie podatkowe i prawno-intelektualne, chociaż powiązane, możemy uznać za niezależne. We wnioskach do Krajowej Informacji Skarbowej możemy pytać przecież o wydarzenia przyszłe, wobec czego nic nie stoi na przeszkodzie, żeby np. rozliczać ulgę B+R przed pierwszym przychodem z danego kwalifikowanego IP, a potem wzbogacić ją o ulgę IP Box, a sam wniosek co do podatków, żeby szedł równolegle z np. zgłoszeniem patentowym.

MGL: Zgodnie ustawą PIT i CIT podstawę opodatkowania stanowi suma kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej osiągniętych w roku podatkowym. Jak ustala się wysokość kwalifikowanych dochodów?

AS: W najprostszym scenariuszu, jest to ustalenie proporcji przychodów i kosztów związanych z kwalifikowanym IP oraz tych, które są związane z pozostałymi usługami. Chociaż brzmi to prosto i intuicyjnie, to nie zawsze tak jest.

MGL: Co się dzieje, w przypadku gdy przedsiębiorca uzyskuje dochód ze sprzedaży produktu zawierającego kilka kwalifikowanych praw własności intelektualnej, a nie osiąga innych dochodów z poszczególnych tych praw. Jak w takiej sytuacji ustala się dochód dla którego będzie stosowana preferencyjna stawka podatku?

AS: Można chociażby posłużyć się zewnętrzną wyceną, czy kalkulacją opartą o ceny transferowe. Jesteśmy najczęściej w stanie przypisać koszty indywidualnie do składowych usług, następnie dodać określoną marżę i tym samym wyodrębnić poszczególne kwalifikowane dochody. 

MGL: Jakie koszty nie będą zaliczane do kosztów faktycznie poniesionych przez przedsiębiorcę na prowadzenie działalności badawczo – rozwojowej związanej z kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej, czy nabyciem wyników prac B+R lub samych kwalifikowanych praw własności intelektualnej?

AS: Chociażby wydatki finansowe czy związane z nieruchomościami. Ustawa wprost wyłącza taką możliwość – chociaż pewnym ratunkiem w tym zakresie jest uzyskanie statusu centrum badawczo-rozwojowego. Nie jest to jednak proste – ta forma jest zdecydowanie dedykowana dla większych podatników, prowadzących działalność innowacyjną w dużej skali.

MGL: A gdy przedsiębiorca nie osiągnie żadnego dochodu, a jedynie stratę? Czy w takiej sytuacji również przewidziane są jakieś rozwiązania?

AS: IP Box wtedy oczywiście się nie przyda – niższa stawka podatku od straty nie pomoże. Natomiast ulga B+R – jak najbardziej. Ulgę będziemy mogli rozliczyć w sześciu kolejnych latach.

MGL: Jak zastosować ulgę IP BOX? Jakie dokumenty należy przygotować dla celów ewentualnej kontroli organów skarbowych wykazujące możliwość zastosowania ulgi IP BOX oraz prawidłowość jej zastosowania? Wiemy, że dla zastosowania tej ulgi, ważne jest

  •            wyodrębnienie każdego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej w prowadzonej odrębnej ewidencji rachunkowej
  •            ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej
  •            wyodrębnienie kosztów do oszacowania tzw. wskaźnika nexus przypadające na każde kwalifikowane prawo w sposób umożliwiający określenie kwalifikowanego dochodu.

To jest bardzo istotne zwłaszcza z tego powodu, że w odniesieniu do programów komputerowych, nie mamy procedury uzyskiwania prawa przed urzędem patentowym. Stąd pojawią się wątpliwości jak powinno się interpretować pojęcie programu komputerowego. Według objaśnień Ministerstwa Finansów definicja programu może być szeroko rozumiana. Mogą to być np. prace dotyczące interfejsu, jeśli będą wymagać przeprowadzenia działań B+R, a wynik tych prac będzie spełniał warunki uznania go za kwalifikowany IP. Jednak z uwagi na dynamiczny rozwój technologii nie jest możliwe precyzyjne zdefiniowanie, co należy rozumieć pod pojęciem „autorskiego prawa do programu komputerowego”. Zatem Ministerstwo rekomenduje, aby podatnik, który chce skorzystać z preferencji IP BOX wobec dochodów z autorskiego prawa do programu komputerowego złożył wniosek o interpretację indywidualną do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS).

AS: Praktyka kontrolna różni się między poszczególnymi urzędami. Najlepiej zawsze posiadać interpretację indywidualną, chociaż uzyskanie takiej, która kompleksowo zabezpieczy nasze interesy jest nie lada wyzwaniem. Do tego niezbędna będzie specjalistyczna ewidencja, którą jesteśmy zobowiązani prowadzić na bieżąco, stosowne umowy, faktury. Czasem pojawia się również wezwanie do składania oświadczeń przez naszych kontrahentów – np. co do faktycznego zrealizowania umowy. Bywa natomiast tak, że organy zwracają podatnikom duże kwoty bez żadnej kontroli czy czynności sprawdzających.

MGL: Wiem, że Ministerstwo Finansów w objaśnieniach do IP BOX wskazywało przykładową ewidencję czasu pracy. Według tych wskazówek dokumentowanie czasu pracy powinno składać się z:

  •             opisu projektu,
  •             czas rozpoczęcia i zakończenia projektu,
  •             wykazu osób zaangażowanych w pracę w poszczególnym projekcie,
  •             wykazu prac stworzonych w danym projekcie z imiennym przyporządkowaniem do konkretnej osoby wykonującej daną pracę.

Podobnie jak w przypadku dokumentacji wykorzystywanej przy korzystaniu z ulgi badawczo-rozwojowej.

Czy istnieją wyłączenia możliwości zastosowania IP BOX pomimo, iż przedsiębiorca wytworzył, rozwinął lub ulepszył kwalifikowane prawo własności intelektualnej w ramach prac badawczo rozwojowych?

AS: Takim problemem może być brak kosztów. Jeżeli nie jesteśmy w stanie przypisać żadnych kosztów do danego kwalifikowanego IP, to zdaniem KIS wskaźnik nexus wyniesie zero. Może mieć to miejsce np. w jednoosobowej działalności gospodarczej, gdzie praca własna przedsiębiorcy nie jest kosztem podatkowym. Innym problemem może być źle skonstruowana umowa. Jeżeli wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich nie jest w niej wskazane wprost, również pojawią się problemy z rozliczeniem ulgi.

MGL: We wstępie wskazaliśmy, że ulga IP BOX może być stosowany nie tylko do udzielonych praw, ale już od momentu zgłoszenia tych praw do właściwego urzędu.

Niestety nie zawsze ochrona zostanie udzielona przez urząd i zgłaszający może uzyskać decyzję odmowną. Dodatkowo zdarzają się sytuację, w których zgłaszający pomimo wykorzystania zasobów wiedzy rezygnuje z dalszego procedowania zgłoszenia. Co w takich sytuacją dzieje się z możliwością stosowania ulgi IP BOX albo z już zastosowaną ulgą [3]?

AS: Niestety, ale w takiej sytuacji już rozliczona ulga będzie podlegać zwrotowi razem z odsetkami ustawowymi za zwłokę. Jeżeli prawo wymaga rejestracji (a tak jest z każdym kwalifikowanym IP oprócz programu komputerowego) i nie spełnimy tego warunku, to znaczy, że nieco się pospieszyliśmy z przyznaniem sobie ulgi. W takiej sytuacji była ona w danym momencie nienależna – co zmusza nas do złożenia korekty i zapłacenia zaległego podatku wraz z odsetkami.

MGL: Rozumiem, że ten sam skutek będzie miał miejsce gdy podatnik nie uiści w terminie opłaty okresowej za ochronę patentową. Z tego powodu Urząd Patentowy RP wyda decyzję o wygaśnięciu patentu i podatnik utraci prawo do korzystania z IP BOX.

Jak obecnie kształtuje się możliwość połączenia ulgi B+R z ulgą IP BOX? Na jakie aspekty należy zwrócić szczególną uwagę?

AS: Jest to jedna z niewielu dobrych zmian jakie przyniósł Nowy Ład. Przed 2022 rokiem podatnik musiał wybrać, z której ulgi chce skorzystać w danym okresie. Teraz można te ulgi efektywnie łączyć i korzystać z obu równocześnie. Pozwala to niekiedy zbić podatek dochodowy nieraz nawet do zera. W obecnej sytuacji raczej nie ma przeciwwskazań do tego, by łączyć je przy każdej sposobności – zwłaszcza, że najważniejsze wymogi formalne są identyczne.

MGL: Skoro w tytule postawiliśmy tezę, że IP BOX to ulga, która nie dotyczy wyłącznie informatyków, to posłużmy się jeszcze innym przykładem przytoczonym w objaśnieniach Ministerstwa. Przykład ten dotyczy prawa z rejestracji produktu leczniczego dopuszczonego do obrotu. Jest to prawo do wytwarzania określonej substancji zgodnie z zastrzeżoną recepturą, które to prawo (substancję) podatnik wykorzystuje w produkcji sprzedawanych przez siebie produktów leczniczych. Podatnik prowadzi szereg prac badawczo rozwojowych , w rezultacie których opracowuje nową możliwość wykorzystania kwalifikowanego IP do leczenia innych chorób niż te pierwotnie objęte leczniczym zakresem zastosowania ww. produktu leczniczego dopuszczonego do obrotu. Według Ministerstwa, w tym zakresie, w jakim prawo z rejestracji produktu leczniczego dopuszczonego do obrotu zostało wykorzystane do opracowania nowej możliwości wykorzystania produktu leczniczego, uznać należy, że mamy do czynienia z rozwinięciem kwalifikowanego IP.

Kolejnym mało znanym prawem IP jest prawo prawa hodowcy do ochrony wyhodowanej albo odkrytej i wyprowadzonej odmiany, a także do zarobkowego korzystania z niej[4]. W przypadku wyhodowania w ramach prac B+R nowej, odpornej na suszę odmiany pszenicy, podatnik może ubiegać się o uzyskanie wyłącznego prawa, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 16 ustawy o ochronie prawnej odmian roślin. Wniosek o przyznanie tego prawa składa się do Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU).

Bardzo dziękuję za rozmowę. Na koniec dodajmy, że z ulgi IP BOX w zeznaniu rocznym mogą skorzystać z ulgi wspólnicy spółek osobowych, proporcjonalnie do swojego udziału w zyskach spółek.

Ulgę tę mogą także stosować podatnicy będących polskimi rezydentami, osiągającymi dochody kwalifikowane za granicą z prowadzonej działalności, o ile zgodnie z konkretną umową o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochód ten podlega opodatkowaniu w Polsce.

IP BOX może być zastosowany przez zagranicznych podatników osiągających dochody na terytorium Polski za pośrednictwem położonego w Polsce stałego zakładu.

Warto więc pamiętać, że IP BOX może być elementem strategii zarządzania i ochrony własnością intelektualną nie tylko w firmach informatycznych. W zasadzie większość praw IP może posłużyć do optymalizacji podatkowej. Co ważne już od momentu ubiegania się o nie. Chętnych do obliczenia ulgi IP BOX od kwalifikowanego prawa własności intelektualnej zapraszamy do kontaktu i do skorzystania z naszego narzędzia https://lgl-iplaw.pl/ip-box/

 

 



[1] Art. 30ca oraz art. 30cb ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm.), art. 24d i art. 24e ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2587 z późn. zm.).
[2] https://www.podatki.gov.pl/media/5137/obja%C5%9Bnienia-podatkowe-z-15-lipca-2019-r-w-sprawie-ip-box.pdf [dostęp 31.01.2023]
[3] Procedura uzyskiwania patentu trwa nie krócej niż 2 lata.
[4] Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 213).
Udostępnij