Na początku marca 2023 r. uchwalono kolejną nowelizację ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (dalej: „k.p.c.”), która wprowadza szereg, ponad 100, zmian mających wpływ na procedurę w sądach. Modyfikacje te swoim zakresem obejmują również postępowania w dotyczące praw własności intelektualnej. Przyjrzyjmy się im z bliska wskazując zmiany najważniejsze z perspektywy sporów o własność intelektualną.

Co zmienia się w postępowaniu zabezpieczającym?

To bardzo ważne postępowanie w sprawach o ochronę własności intelektualnej. Pisaliśmy o tym jak ważne jest w sprawach, gdy naruszane są dobra intelektualne. Wówczas liczy się każdy dzień i czekanie na rozstrzygniecie sporu prawomocnym wyrokiem nie jest właściwe. Zanim uprawniony uzyska taki wyrok, a następnie przeprowadzi skuteczną egzekucję, minie kilka lat.

Dlatego, tak ważne jest, aby uprawniony mógł szybko wstrzymać działania naruszyciela, a także sprawnie ustalić zakres strat spowodowanych naruszeniem jego prawa. Pisaliśmy o tym tu. Szybkie wstrzymanie bezprawnych działań jest kluczowe, aby nie dochodziło do dalszych naruszeń i strat z tego tytułu. Przecież w sprawach IP mogą zachodzić trudne do odwrócenia lub wręcz niemożliwe do odwrócenia skutki.  Od lipca 2020 r. mamy do dyspozycji specjalne procedury i sądy o których pisaliśmy tutaj oraz tutaj

[prawdopodobieństwo unieważnienia prawa wyłącznego]

Obecnie uchwaloną nowelizacją podjęto zmianę art. 730(1) k.p.c. w zakresie postępowania zabezpieczającego. Ustawodawca dodając § 1(1) wskazał, iż w ramach oceny dokonywanej przez sąd należy wziąć pod uwagę prawdopodobieństwo unieważnienia prawa wyłącznego w sytuacji gdy toczy się inne postępowanie dotyczące tego prawa. Co więcej, zgodnie z dodanym § 5 art. 736 k.p.c. na wnioskodawcę nałożono obowiązek, by wniosek o zabezpieczenie uwzględniał informację o tym, czy takie postępowanie o unieważnienie prawa wyłącznego miało lub ma miejsce bądź o braku posiadania wiedzy w tym zakresie.

[wysłuchanie obowiązanego]

Do art. 755 k.p.c. dano § 2(2) oraz § 2(3) wprowadzając konieczność wysłuchania obowiązanego przez sąd przed wydaniem postanowienia o zabezpieczeniu. To, zdaniem ustawodawcy ma na celu ograniczenie negatywnej praktyki w zakresie nadużywania tego środka, który wywołuje efekt mrożący i udziela uprawnionemu nadmiernej ochrony, wpływając również na sprawne zlikwidowanie konkurencji. Wyjątek od powyższego mają stanowić sytuacje, w których konieczne jest natychmiastowe rozstrzygnięcie. Nie dotyczy to również zabezpieczenia podlegającego wykonaniu przez komornika albo ustanowieniu zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa.

[6 – miesięczny termin na wniesienie wniosku o zabezpieczenie]

Co więcej w § 2(3) art. 755 k.p.c.  artykułu wprowadzono się 6 – miesięczny termin na wniesienie wniosku o zabezpieczenie, liczony od dnia, w którym strona lub uczestnik postępowania powziął informację o naruszeniu przysługującego mu prawa wyłącznego. Przekroczenie powyższego terminu skutkuje oddaleniem wniosku.

[zażalenie rozpoznawane przez sąd II instancji]

Nadano nowe brzmienie art. 741 § 1 i § 2 k.p.c. przez co powrócono do poprzedniego modelu zażalenia na postanowienie sądu w przedmiocie zabezpieczenia – dewolutywnego. Zażalenie będzie rozpoznawane przez sąd II instancji, a nie jak dotychczas przez sąd, który wydał zaskarżone postanowienie. Ustawodawca w uzasadnieniu do nowelizacji wskazał, że zmiana jest konieczna ze względu na istotne znaczenia samego zabezpieczenia i następnej egzekwowalności roszczeń.

Jakie zmiany ważne dla przedsiębiorców?

Dla przedsiębiorców szczególnie poniższe zmiany mają duże znaczenie.

[sąd polubowny]

Według nowego brzemienia Art. 1161(1) § 1 k.p.c.  w sprawie zawisłej przed sądem strony mogą poddać spór pod rozstrzygnięcie sądu polubownego aż do momentu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. W takiej sytuacji sąd umarzy postępowanie na zgodny wniosek stron, złożony po zawarciu przez strony zapisu na sąd polubowny.

[doręczenie korespondencji przedsiębiorcy]

W dodanym § 5 art. 136 k.p.c. nałożono na przedsiębiorców wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej: „CEIDG”) obowiązek zawiadomienia sądu o każdoczesnej zmianie adresu do doręczeń przedsiębiorcy wskazanego w CEIDG. Dotychczas obowiązek taki dotyczył adresu zamieszkania stron. Konsekwencja powyższego braku zawiadomienia o zmianie adresu przedsiębiorcy i niemożliwości doręczenia pisma jest przewidziana w § 21 art. 139 k.p.c. jako sposób subsydiarnego doręczenia pierwszego pisma w sprawie na adres zamieszkania strony. Co więcej, w przypadku konieczności doręczenia pisma przez komornika, koszty obciążą stronę, do której zaadresowana jest korespondencja, niezalenie od następnego wyniku sprawy.

[obowiązek orzekania z urzędu o odsetkach od zasądzonych kosztów postępowania,
wezwanie na posiedzenie przygotowawcze]

Obecnie sąd będzie musiał orzec także o odsetkach.

Przewodniczący będzie miał dowolność w zakresie kręgu osób wezwanych na posiedzenia przygotowawcze, będzie mógł odstąpić od wezwania strony i poprzestać na udziale pełnomocnika; co także istotne, zgodnie z art. 205(5) § 1(1) k.p.c. jeżeli podczas posiedzenia przygotowawczego nie uda się rozwiązań sporu, a zaistnieją ku temu przesłanki wskazane w art. 148(1) k.p.c., sprawa może zostać rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.

Jakie zmiany ważne dla pełnomocników?

Pełnomocnicy muszą na nowo polubić procedurę. Powinni pamiętać o kilku istotnych zmianach. Co prawda zmiany dotyczą rzecznika patentowego, adwokata czy radcy prawnego, ale wiążą się z przygotowaniem odpowiednich dokumentów przez strony przez nie reprezentowane. Stąd warto wcześniej rozmawiać o nich z klientami.

[konieczność wyszczególnienia w piśmie procesowym wniosków dowodowych, nieorzekanie na posiedzeniu niejawnym tylko na wniosek]

Nowy art. 128(1) k.p.c., który wprowadza obowiązek wyraźnego wyodrębnienia w petitum pisma procesowego wnoszonego przez pełnomocnika profesjonalnego oświadczeń, twierdzeń oraz wniosków, w tym dowodowych.

Jeśli pełnomocnik wyłącznie w uzasadnieniu wskaże np. wnioski dowodowe, to są nie weźmie tych wniosków pod uwagę. Regulacja ta ma zmobilizować pełnomocników do przygotowywania klarownych pism oraz niwelować potencjalne przeoczenia przez sąd wniosków przy obszernym uzasadnieniu.

Aby zapobiec orzekaniu na posiedzeniu niejawnym, strona musi złożyć wniosek o jej wysłuchanie na rozprawie. Co nie do końca zrozumiałe wg uzasadnienia projektu ustawy ma nie być tożsame z wnioskiem o przeprowadzenie w sprawie rozprawy.

[obowiązek orzekania z urzędu o odsetkach od zasądzonych kosztów postępowania, wezwania na posiedzenie przygotowawcze]

Obecnie sąd będzie musiał orzec także o odsetkach.

Przewodniczący będzie miał dowolność w zakresie kręgu osób wezwanych na posiedzenia przygotowawcze, będzie mógł odstąpić od wezwania strony i poprzestać na udziale pełnomocnika; co także istotne, zgodnie z art. 205(5) § 1(1) k.p.c. jeżeli podczas posiedzenia przygotowawczego nie uda się rozwiązań sporu, a zaistnieją ku temu przesłanki wskazane w art. 148(1) k.p.c., sprawa może zostać rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.

Jakie zmiany dla konsumentów i osób fizycznych?

Nowością jest nowe, odrębne postepowanie w sprawach z udziałem konsumentów, obejmujące roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy oraz roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi. Ważne są tez kwestie związane ze zmianą adres, w kontekście skuteczności i kosztów doręczeń w sprawach cywilnych.

[nowe postępowanie odrębne z udziałem konsumentów]

Dodano nowe postępowanie odrębne jak dział IIB – art. 458(14) i n. k.p.c.  w zakresie spraw dotyczących roszczeń pomiędzy konsumentami w rozumieniu art. 22(1) Kodeksu cywilnego, a przedsiębiorcami.  Konsument będzie mógł wytoczyć powództwo przed sąd właściwy dla jego miejsca zamieszkania, chyba że istnieje właściwość wyłączna sądu w zakresie okoliczności sprawy.

Przewidziano również obowiązek dla przedsiębiorcy powołania wszystkich twierdzeń i dowodów (w pozwie – jako powód, w odpowiedzi na pozew – gdy jest pozwanym). Sąd będzie mógł obciążyć przedsiębiorcę kosztami procesu w całości lub części, a nawet podwyższyć koszty dwukrotnie, jeśli przed wytoczeniem powództwa przedsiębiorca zaniechał próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchylił się od udziału w niej lub uczestniczył w niej w złej wierze. Także gdy przedsiębiorca zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej. Nowe rozwiązania mają wzmocnić pozycję konsumenta w stosunku do przedsiębiorcy oraz zniwelować istniejący efekt mrożący w sytuacji wejścia na drogę sądową przez konsumenta.

[doręczenia komornicze]

Zgodnie z § 11 i n. art. 139(1) k.p.c. wprowadzono brak konieczności zastosowania doręczenia komorniczego w przypadku, gdy aktualność wskazanego w pozwie adresu zamieszkania pozwanego nie budzi wątpliwości. Regulacja odnosi się do podmiotów będących osobami fizycznymi, wyłączając z ich grona przedsiębiorców będących osobami fizycznymi. Co więcej ustawodawca wprowadza fikcję prawną doręczenia pism pozwanemu, gdy powód w terminie 2 miesięcy od zobowiązania go do doręczenia pism za pośrednictwem komornika przedłoży dowód na piśmie potwierdzający adres zamieszkania pozwanego.

Co jeszcze ważnego?

Spośród setki zmian poniższe zasługują na szczególną uwagę.

[nadawanie pism procesowych]

Dotychczasowe pojęcie „przesyłek poleconych” użyte w k.p.c. budziło wątpliwości w razie nadawania obszernych pism procesowych paczkami pocztowymi. Sądy twierdziły, iż nie są to lity polecone. W konsekwencji mogło to powodować wątpliwości czy doszło do zachowania terminu wysłania listu poleconego. Wątpliwości te zostaną usunięte poprzez usunięcie wymogu nadawania pism procesowych przesyłką poleconą.

[zmiany dotyczące zażaleń]

Zażalenia w przedmiocie sprostowanie lub wykładni orzeczenia albo ich odmowy podlegały rozpoznaniu poziomemu. Wraz z dodaniem pkt 51 do art. 394 § 1 k.p.c. wskazano właściwość sądu II instancji do rozpatrywania przedmiotowych zażaleń. Co więcej doprecyzowano, że w sytuacji, gdy przepis szczególny nie stanowi inaczej, do rozpoznania zażalenia od postanowienia sądu właściwy jest sąd II instancji.

Ustawodawca poszerzył katalog postanowień sądu drugiej instancji, na które przysługuje zażalenie do innego składu tego sądu, celem usunięcia luki prawnej, dodając do art. 394(2) § 11 k.p.c. w pkt 1: postanowienia o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania i postanowienia o umorzeniu postępowania wywołanego wniesieniem apelacji, postanowienia w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz w pkt 4 w przedmiocie wynagrodzenia biegłego.

W art. 395 k.p.c. rozszerzono uprawnienie sądu pierwszej instancji co do weryfikacji dopuszczalności wniesienia zażalenia – sąd będzie badał czy środek nie jest spóźniony lub z mocy prawa niedopuszczalny. Dotychczas rola sądu I instancji ograniczała się wyłącznie do przedstawienia zażalenia sądowi właściwemu do rozpoznania tego środka.

[zmiana właściwości rzeczowej sądów okręgowych]

Zwiększono do 100 tys zł wysokość wartości przedmiotu sporu od jakiej sądy okręgowe będą rozpoznawały sprawy o prawa majątkowe, dotychczas sądy okręgowe zajmowały się sprawami o wartości powyżej 75 tys. zł. Oczywiście w sprawach własności intelektualnej, jak dotychczas, właściwe pozostają “sądy własności intelektualnej” w sądach okręgowych.

[uzupełnienie egzekucji czynności niezastępowalnej]

Czynności niezastępowalne to te, które musi wykonać dłużnik. Dodając do art. 1050 k.p.c. § 4 ustawodawca wprowadził przymus egzekucji czynności niezastępowalnej jaką jest oświadczenie o odpowiedniej treści i formy w przypadku postępowania o naruszenie dóbr osobistych powoda. Wskazano, że w przypadku niedostosowania się do terminu określonego na publikację właściwego oświadczenia, sąd wymierzy dłużnikowi grzywnę do piętnastu tysięcy złotych i nakaże zamieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt dłużnika ogłoszenia odpowiadającego treści pierwotnego oświadczenia. Na pewno wiele osób zobowiązanych do publikacji przeprosin w dużych portalach i mediach ogólnopolskich ucieszy się, że przeprosiny nie będą widoczne w gąszczu publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Powyższy spis zawiera najistotniejsze zmiany w kodeksie postępowania cywilnego z perspektywy prawa własności intelektualnej. Jest ich dużo więcej, jak na wstępie wskazałam, mamy do czynienia z obszerną zmianą kodeksu. Czy zamiany będą przydatne? Oceną możemy zająć się dopiero po wejściu w życie zmian, a przede wszystkim po ich zastosowaniu w praktyce. Na to jednak potrzeba czasu.

Udostępnij