Z początkiem lutego EUIPO (Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej) ogłosiło wznowienie programu przyznawania bonów na ochronę własności intelektualnej (IP- intellectual property). To druga edycja. Mamy więc doświadczenie i przekonanie, że warto skorzystać z tej formy dofinasowania. O pierwszej edycji IP SCAV pisaliśmy TUTAJ. Jest to tyle cenna forma pomocy przedsiębiorcom, ponieważ jedną z ważniejszych kwestii przy prowadzeniu firmy, z perspektywy prawnika, jest identyfikacja i zabezpieczenie dysponowaną własnością intelektualną (IP). W realiach obecnej gospodarki to właśnie zasoby niematerialne decydują o wartości przedsiębiorstwa. Niestety, wielu przedsiębiorców nie zdaje sobie sprawy z wartości swojej IP, albo wychodzi z założenia, że ochrona tych praw jest zbędnym wydatkiem. Tymczasem takie podejście stwarza realne ryzyko przed ich utratą lub wykorzystaniem przez konkurencję. Jednak jak skutecznie rozpoznać i ocenić wartość IP, jeśli nie jest się ekspertem w tej dziedzinie? Tu właśnie z pomocą przychodzi IP SCAN – usługa oferowana od 4 lutego w ramach unijnego wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw, stanowiąca odpowiedź na wiążące się z ochroną IP koszty. W dalszej części wpisu wyjaśnimy, na czym dokładnie polega IP Scan, jakie korzyści przynosi przedsiębiorcom i dlaczego warto go przeprowadzić.
Przyjrzymy się najpierw kilku pojęciom, które warto zapamiętać:
| Bon na IP SCAN: | to zwrot kosztów za przegląd własności intelektualnej (IP) w firmie. Pieniądze pochodzą z funduszu Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EIPO) i nie są związane z innymi dotacjami unijnymi. |
| IP SCAN: | to usługa wstępnej diagnostyki własności intelektualnej, jest wykonywana przez ekspertów ds. własności intelektualnej. Obejmuje przegląd dokumentacji i rozmowy z przedsiębiorcą, kończy się sporządzeniem raportu. Raport zawiera informacje i rekomendacje na temat m.in. ochrony wynalazków, znaków towarowych, wzorów przemysłowych, tajemnicy przedsiębiorstwa, czynów nieuczciwej konkurencji czy możliwości licencjonowania praw IP. |
| Dla kogo jest bon na IP SCAN: | bon jest dla MŚP – mikro, małych i średnich przedsiębiorstw (do 250 pracowników, obrót nieprzekraczający 50 mln EUR oraz całkowity bilans roczny wynoszący nie więcej niż 43 mln EUR). |
| Wartość bonu i koszt IP SCAN: | bon uprawnia do otrzymania zwrotu 90% poniesionych przez MŚP kosztów netto na wykonanie usługi IP SCAN, nie więcej niż 630 euro. W LGL koszt IP SCAN to 700 euro + VAT, czyli faktyczny koszt IP SCAN po rozliczeniu bonu to 70 euro +VAT. |
| Inne bony na ochronę IP: | poza bonem na IP SCAN są bony na dofinasowanie ochrony – znaków towarowych i wzorów przemysłowych do 700 euro, – patentów krajowych i badania stanu techniki do 1000 euro; – patentów europejskich i ich koszty prawne do 2500 euro; – wspólnotowych nowych odmian roślin do 1500 euro. |
| Jak uzyskać bon na IP SCAN i inne bony na ochronę IP: | aby otrzymać bony potrzebujemy wyłącznie – skanu pełnomocnictwa na wzorze EUIPO – zaświadczenia z banku o prowadzeniu rachunku bankowego dla przedsiębiorcy ubiegającego się o bon – adresu e-mail osoby podpisującej pełnomocnictwo |
Spis treści
Dlaczego IP ma wartość oraz znaczenie?
We współczesnej gospodarce opartej na innowacyjności, IP stanowi jeden z najcenniejszych zasobów każdej firmy – niezależnie od jej wielkości. Od wielkich korporacji, po małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), aktywa IP mogą stanowić istotną część całkowitej wartości organizacji. Ich znaczenie nie ogranicza się wyłącznie do sprzedaży czy zakupu praw własności intelektualnej – IP generuje wartość również poprzez udzielanie licencji, franchising czy zabezpieczanie przed konkurencją.
Badania przeprowadzone przez Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) i Europejski Urząd Patentowy (EPO) wykazały, że sektory intensywnie korzystające z IP odpowiadają za 45% PKB Unii Europejskiej, a firmy posiadające prawa własności intelektualnej osiągają wyższe przychody na pracownika i oferują lepsze wynagrodzenia. Jest to szczególnie widoczne w przypadku MŚP, gdzie jest on wyższy o 68% w porównaniu do MŚP nieposiadających praw własności intelektualnej.[1]
Dalsze analizy wykazały również, że przedsiębiorstwa posiadające prawa własności intelektualnej osiągają lepsze wyniki finansowe w porównaniu z firmami, które takich praw nie posiadają. Co ciekawe, do sektorów, w których firmy najczęściej posiadają prawa własności intelektualnej należą: informacja i komunikacja, produkcja, pozostała działalność usługowa, działalność profesjonalna, naukowa i techniczna.
Ponadto, wycena IP jest kluczowym elementem określania wartości przedsiębiorstwa – zarówno w kontekście jej aktywów, jak i przewagi konkurencyjnej. Prawa własności intelektualnej, takie jak znaki towarowe, wzory, patenty czy prawa autorskie, mogą generować bezpośrednie przychody (np. przez licencjonowanie), ale ich wartość bywa również trudna do uchwycenia, szczególnie w przypadku np. tajemnicy handlowej. Choć nie generują one bezpośrednich zysków, stanowią negatywne prawo, które chroni firmę przed ingerencją konkurencji.
Dla MŚP przypisanie wartości IP jest jednym z największych wyzwań – wiele z nich nie przeprowadza regularnych audytów IP i często nie jest świadomych posiadanych praw, takich jak niezarejestrowane prawa autorskie.[2]
Czy warto robić przegląd dóbr intelektualnych?
Szeroko o zaletach przeprowadzania audytu praw własności intelektualnej pisaliśmy TUTAJ, jednak kompleksowo tłumacząc korzyści płynące z usługi IP Scan, należy przypomnieć najważniejsze z nich. Identyfikacja i ocena posiadanej IP pozwala bowiem skutecznie wykorzystać ich wartość. Niestety wielu przedsiębiorców wciąż bagatelizuje znaczenie IP. Z jednej strony panuje przekonanie, że proces uzyskania ochrony prawnej jest kosztowny i skomplikowany, a z drugiej – często niesłusznie zakłada się, że ryzyko ze strony konkurencji, naśladowców czy nowych graczy na rynku jest niewielkie. Obie te perspektywy wymagają jak najszybszej zmiany, ponieważ świadome zarządzanie IP może znacząco wzmocnić pozycję rynkową i bezpieczeństwo przedsiębiorstwa.
Przeprowadzanie przeglądu dóbr intelektualnych to przede wszystkim kluczowy krok w procesie zarządzania i maksymalizowania wartości aktywów niematerialnych przedsiębiorstwa. Przegląd obejmuje wszystkie posiadane prawa własności intelektualnej – zarówno zarejestrowane, jak i niezarejestrowane – w celu oceny ich aktualnej wartości, potencjału komercyjnego oraz stopnia ochrony. Dla wielu firm, zwłaszcza MŚP, przegląd dóbr intelektualnych może ujawnić niewykorzystane zasoby, takie jak niezarejestrowane znaki towarowe, prawa autorskie czy tajemnice handlowe, które mogą stanowić znaczną przewagę konkurencyjną.[3] W takich okolicznościach należy więc szczególnie wziąć pod uwagę nie tylko przegląd dóbr intelektualnych ale raczej przeprowadzenie audytu IP: podczas ustalania strategii biznesowej i reorganizacji, przed współpracą z inwestorami, przed współpracą z nabywcami lub partnerami, chcąc obniżyć koszty lub zwiększyć przychody czy przygotowując się do licencjonowania praw IP oraz ewentualnych sporów sądowych.[4]
Tymczasem regularne audyty IP pozwalają również na identyfikację luk w ochronie i eliminację potencjalnych zagrożeń związanych z naruszeniem cudzych praw. Dla MŚP, które często nie mają rozbudowanych działów prawnych, audyt IP jest nie tylko sposobem na zabezpieczenie przed ryzykiem, ale także na odkrycie nowych możliwości rozwoju, takich jak licencjonowanie technologii czy wchodzenie na nowe rynki. Co więcej, audyt ułatwia wycenę własności intelektualnej, co jest nieodzowne w przypadku negocjacji z inwestorami czy pozyskiwania finansowania. A to tym, jak przeprowadza się sam audyt IP pisaliśmy TUTAJ.
Z przytoczonych wyżej badań przeprowadzonych przez EUIPO wynika, że mniej niż 9 % MŚP w Unii Europejskiej posiada prawa własności intelektualnej, a wśród barier, które utrzymują taki stan są: brak wiedzy o IP, postrzeganie rejestracji jako złożonej i kosztownej oraz wysokie koszty egzekwowania tych praw.[5] Z pomocą na te problemy, w tym przede wszystkim finansowanie mogące być ciężarem dla MŚP, przychodzi usługa IP Scan. W tym miejscu nadmienimy również o jeszcze innej inicjatywie oferującej dofinansowanie do rejestracji praw własności intelektualnej, o której pisaliśmy TUTAJ.
Czym jest IP Scan i jakie przynosi korzyści?
Usługa IP Scan dedykowana dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców ma pomóc im zidentyfikować posiadane prawa własności intelektualnej i określić, jak najlepiej je wykorzystać w celu zwiększenia wartości firmy. Eksperci ds. własności intelektualnej przygotowują szczegółowy raport, który zawiera rekomendacje dotyczące m.in. ochrony wynalazków, znaków towarowych, wzorów przemysłowych, tajemnicy przedsiębiorstwa czy licencjonowania posiadanych praw. Dodatkowo IP Scan uświadamia przedsiębiorcom potencjalne ryzyka związane z naruszeniami IP i wskazuje, jak skutecznie się przed nimi zabezpieczyć – np. poprzez odpowiednie zapisy w umowach o pracę lub kontraktach biznesowych[6]
Ta wstępna diagnostyka IP jest częścią programu Fundusz dla MŚP (SME Fund), który został stworzony, aby pomóc mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom w skutecznym zarządzaniu ich IP. Program umożliwia dofinansowanie IP Scan na poziomie 90% kosztów, a jego realizację koordynuje Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO). W Polsce wdrażaniem usługi zajmuje się Urząd Patentowy RP (UPRP) we współpracy z EUIPO. Sama usługa jest świadczona przez wykonawców, których wykaz znajduje się na liście wykonawców usługi IP Scan.
Jak wygląda proces realizacji dofinasowania?
Szczegółowy przebieg samej procedury zarówno przed, jak i po uzyskaniu finansowania jest taki sam jak w ubiegłym roku do którego można zajrzeć TUTAJ. W tym roku wnioski o środki z Funduszu dla MŚP można składać od 3 lutego do 5 grudnia.
Postaramy się jednak po krótce zilustrować, jak wygląda ten proces. Skorzystanie z usługi IP Scan z naszą pomocą można przedstawić w następujących krokach:
- Złożenie przez nas wniosku w imieniu naszego klienta
Po otrzymaniu od klienta pełnomocnictwa i zaświadczenia z banku o prowadzeniu rachunku firmowego, wypełniamy formularz online w systemie EUIPO, składając wniosek o dofinansowanie usługi. - Otrzymanie bonu i zgłoszenie chęci skorzystania z usługi
Po pozytywnej decyzji EUIPO i przyznaniu bonu, klient zgłasza chęć skorzystania z IP Scan do UPRP, wysyłając wiadomość na adres ipscan@uprp.gov.pl - Wybór wykonawcy usługi
Klient może wybrać naszego eksperta z oficjalnej listy wykonawców Małgorzatę Gradek Lewandowską. - Podpisanie umów
Klient podpisuje z nami umowę o świadczenie usługi IP Scan oraz umowę o zachowaniu poufności. - Przeprowadzenie audytu IP Scan
Przeprowadzamy z klientem wywiad, analizując aktywa własności intelektualnej i potrzeby firmy. - Opracowanie i zatwierdzenie raportu
Na podstawie przeprowadzonego wywiadu przygotowujemy raport z usługi IP Scan i przekazujmy go do UPRP do zatwierdzenia. - Otrzymanie raportu i potwierdzenie płatności
Po zatwierdzeniu raportu przez UPRP wykonawca przekazuje raport klientowi.
Klient potwierdza, że usługa została opłacona, wypełniając formularz „Dowód zapłaty” i przekazując go do UPRP. - Potwierdzenie wykonania usługi przez UPRP
UPRP potwierdzi wykonanie usługi i prześle klientowi elektronicznie formularz „Dowód zapłaty”. - Złożenie wniosku o zwrot kosztów
W imieniu klienta wysyłamy wniosek o zwrot kosztów do EUIPO, dołączając elektronicznie otrzymany „Dowód zapłaty”.[7]
Czy istnieją inne bony na dofinasowanie ochrony własności intelektualnej?
Poza bonem na IP SCAN można uzyskać bony na dofinasowanie ochrony:
- znaków towarowych i wzorów przemysłowych do 700 euro,
- patentów krajowych i badania stanu techniki do 1000 euro;
- patentów europejskich i ich koszty prawne do 2500 euro;
- wspólnotowych nowych odmian roślin do 1500 euro.
Otrzymanie takiego bonu i rozliczenie dofinasowania jest dużo łatwiejsze. Tutaj po prostu składamy wniosek o dofinansowanie załączając te same dokumenty co do IP SCAN. Po otrzymaniu bonu, rejestrujemy znak bądź wzór czy zgłaszamy wynalazek. A następnie występujemy o zwrot 50 lub 75% wartości opłat urzędowych.
Usługa IP Scan jest to więc praktyczne narzędzie dla MŚP, którzy chcą lepiej zarządzać swoją IP, stanowiącą ich kluczową wartość. Dzięki bezpośredniej współpracy nami i naszym ekspertem ds. IP można przeanalizować model biznesowy, ofertę produktów i usług oraz plany rozwoju. Pamiętaj jednak, że IP Scan nie jest usługą prawną – jego celem jest dostarczenie praktycznych wskazówek dotyczących rejestracji i zarządzania IP, zarówno teraz, jak i w przyszłości.[8] Natomiast inne bony na dofinasowanie ochrony własności intelektualnej pozwalają bardzo znacząco obniżyć koszt pozyskania praw wyłącznych w urzędach patentowych.
