Czy gest, ruch, zmianę położenia elementów lub kolorów można zmonopolizować? Tym pytaniem i tym wpisem kończymy naszą serię poświęconą niekonwencjonalnym znakom towarowym, do której wstęp znajduje się TUTAJ. Skupiając się na ciekawej formie ochrony marki w erze cyfrowej, jaką są ruchome znaki towarowe, przybliżymy ich specyfikę oraz kwestie związane z rejestracją, nie zapominając przy tym, na co trzeba zwrócić szczególną uwagę, aby uniknąć odmownej decyzji.
Ruchomy znak towarowy definiowany jest jako znak obejmujący ruch lub zmianę położenia jego elementów bądź kolorów. Znak, poza aspektem ruchu może również zawierać dodatkowe elementy, takie jak słowa, grafiki, etykiety czy inne komponenty wizualne.[1] Warto podkreślić, że oznaczenia łączące elementy ruchome z dźwiękowymi nie kwalifikują się jako znaki ruchome i powinny być zgłaszane jako znaki multimedialne, o czym powiemy szerzej w dalszej części wpisu.
Spis treści
Ruchomy znak towarowy w przykładach
Ruchomy znak towarowy powinien zostać przedstawiony w zgłoszeniu poprzez dołączenie pliku wideo lub sekwencji następujących po sobie obrazów, ilustrujących ruch lub zmianę układu elementów znaku.[2]
Jednym z popularniejszych przykładów ruchomych oznaczeń zgłoszonych w postaci wideo przed Polskim Urzędem Patentowym jest tzw. “cieszynka” piłkarza Krzysztofa Piątka – znak krajowy numer R.329065.
Całość wideo dostępna na stronie UPRP TUTAJ
W kwestii zaś użycia serii następujących po sobie obrazów, konieczne jest ich ponumerowanie bądź opatrzenie opisem wskazującym właściwą kolejność.[3] Za przykład tak zarejestrowanego ruchomego oznaczenia może posłużyć już co prawda wygasły, ale dobrze ilustrujący tę kwestię, znak przedstawiający przełamywanie batonika SNICKERS.
EUTM 008207532
Co ciekawe, opis dołączony do powyższego zgłoszenia brzmi: „Znakiem towarowym jest animowana sekwencja składająca się z dwudziestu czterech zdjęć, które tworzą sekwencję zmieniającą się w czasie około pięciu sekund od intensywnego błysku światła, który zmienia się w poziomy promień białego światła z okrągłym środkiem przekształcającym się w pojedyncze niebieskie światło, które z kolei przekształca się w pojedynczy orzeszek ziemny, pojedynczy orzeszek ziemny eksploduje i jest otoczony kulą ognia, wiele orzeszków ziemnych jest wyrzucanych na zewnątrz ze środka kuli ognia, wiele orzeszków ziemnych podróżuje w kierunku boku opakowania batonika SNICKERS, opakowanie pojawia się pod kątem na środku ekranu, opakowanie SNICKERS rozszerza się, gdy wypełnia się orzeszkami ziemnymi i przesuwa się w kierunku prawej strony ekranu, gdy ostatni orzeszek ziemny wejdzie do opakowania SNICKERS, opakowanie rozszerza się, a następnie kurczy się, powracając do prostokątnego kształtu, przesuwając się z prawej strony ekranu z powrotem do środka.”
Opis zgłoszonego znaku towarowego SNICKERS wskazuje na zgodne z wymogami formalnymi przedstawienie znaku ruchomego poprzez załączenie obrazów, uzupełnionych precyzyjnym objaśnieniem przebiegu animacji. Taka forma zgłoszenia spełnia więc wymóg jasnego przedstawienia przedmiotu ochrony, umożliwiając zarówno urzędowi, jak i osobom trzecim identyfikację istotnych elementów znaku oraz zakresu jego ochrony. Przykład ten podkreśla znaczenie starannego przygotowania zarówno warstwy wizualnej, jak i opisowej przy rejestracji ruchomych oznaczeń, szczególnie w kontekście rosnącego wykorzystania tego typu znaków w środowiskach cyfrowych i reklamowych.
Różnice pomiędzy ruchomym a multimedialnym znakiem towarowym
Jak wcześniej napomniano, warto nakreślić różnicę pomiędzy ruchomym, a multimedialnym znakiem towarowym, o którym pisaliśmy TUTAJ.
Różnica pomiędzy znakiem ruchomym a multimedialnym polega przede wszystkim na rodzaju użytych środków wyrazu oraz sposobie oddziaływania na odbiorcę. Znak ruchomy opiera się wyłącznie na wizualnej prezentacji ruchu — może obejmować zmianę położenia elementów, ich kształtu lub koloru, przedstawioną za pomocą pliku wideo bądź sekwencji statycznych obrazów. Choć może zawierać dodatkowe komponenty, takie jak słowa czy grafiki, nie może być wzbogacony o dźwięk. Jeśli w oznaczeniu pojawiają się właśnie elementy dźwiękowe, będziemy mieć do czynienia ze znakiem multimedialnym, który — zgodnie z definicją — łączy komponenty obrazowe z dźwiękowymi. Multimedialne znaki towarowe odzwierciedlają zatem bardziej złożoną strukturę i są odpowiedzią na potrzeby nowoczesnych branż.
Jednak zarówno znaki ruchome, jak i multimedialne są odpowiedzią na rosnące znaczenie mediów cyfrowych i marketingu audiowizualnego w procesie budowania rozpoznawalności marki. Współczesny rynek, oparty na dynamicznej komunikacji wizualnej, wymusza na przedsiębiorcach wdrażanie nieszablonowych rozwiązań, które przyciągną uwagę odbiorcy i wyróżnią markę w przestrzeni nadmiaru informacji.
Zarówno ruch, jak i połączenie obrazu z dźwiękiem, idealnie wpisują się w realia nowoczesnych kanałów komunikacji, takich jak media społecznościowe czy platformy streamingowe. Tym samym, oba typy znaków stają się naturalnym narzędziem wspierającym strategie brandingowe w świecie, w którym atrakcyjna forma przekazu ma kluczowe znaczenie dla skuteczności przekazu marketingowego.
Ruchome znaki towarowe w erze nowych technologii
W dobie rozwoju technologii cyfrowych, ruchome znaki towarowe zyskują na znaczeniu jako nowoczesne narzędzie komunikacji marki. Środowiska oparte na rzeczywistości rozszerzonej (AR), wirtualnej (VR) czy aplikacjach mobilnych sprzyjają wykorzystywaniu nowoczesnych form identyfikacji wizualnej, takich jak animowane logotypy czy interaktywne sekwencje graficzne. Ruch w przestrzeni cyfrowej przyciąga uwagę użytkownika, podkreśla innowacyjność marki i wzmacnia jej obecność w dynamicznych kanałach komunikacji.[4]
Już we wczesnych latach dwutysięcznych, firma Microsoft wyszła naprzeciw nadchodzącemu trendowi dynamicznych oznaczeń i zarejestrowała ruchome znaki towarowe, widoczne m.in. podczas używania ich systemu operacyjnego Windows. Opis jednego z nich brzmi: „Znak składa się z animowanej sekwencji, która rozpoczyna się od czterech obiektów kolorowego światła (po jednym w kolorze czerwonym, zielonym, żółtym i niebieskim), które pojawiają się w naprzemiennej sekwencji i wirują wokół siebie w różnych łukach, zwiększając rozmiar i intensywność oświetlenia, aż zbiegną się i utworzą czteropanelowy obraz flagi z okrągłym białym światłem pośrodku, które oscyluje ze zmienną intensywnością oświetlenia. Całkowita długość animowanej sekwencji wynosi około siedmiu sekund.”
EUTM 008553133
Kolejny, już bez użycia charakterystycznej dla systemu Windows kolorystyki, prezentuje się zaś następująco: „Znak jest animowaną sekwencją z dwoma rozszerzonymi segmentami, które łączą się w prawej górnej części znaku. Podczas sekwencji animacji obiekt geometryczny przesuwa się w górę przy pierwszym segmencie, a następnie w dół przy drugim segmencie, podczas gdy poszczególne akordy w każdym segmencie zmieniają kolor z ciemnego na jasny. Paski widoczne w znaku służą wyłącznie do cieniowania. Cała animowana sekwencja trwa od jednej do dwóch sekund.”
EUTM 005338629
Przedsiębiorstwa działające w branżach technologicznych czy e-commerce coraz częściej projektują właśnie oznaczenia, które funkcjonują nie tylko jako znak towarowy, ale są integralną częścią doświadczenia użytkownika, jak wskazane wyżej ruchome logo systemu Windows. Widać to także w przypadku holograficznych znaków towarowych, o których pisaliśmy TUTAJ.
Warunki rejestracji ruchomego znaku towarowego
Aby skutecznie zgłosić ruchomy znak towarowy w celu rejestracji w urzędzie, należy spełnić określone wymogi. Przede wszystkim, znak ten musi składać się z ruchu lub zmiany położenia elementów tworzących znak. Nie musi to być wyłącznie animacja – dopuszczalne jest również przedstawienie znaku za pomocą serii następujących po sobie nieruchomych obrazów, które ilustrują zmianę układu lub ruch elementów.
Reprezentacja znaku może przybrać jedną z dwóch form:
- pliku wideo ukazującego ruch lub
- sekwencji obrazów statycznych, które powinny być ponumerowane bądź opatrzone opisem wskazującym ich kolejność.
I tak jak wcześniej wspomnieliśmy, ruchomy znak nie może zawierać elementów dźwiękowych — w przeciwnym razie powinien zostać zakwalifikowany jako znak multimedialny.[5]
Zgodnie z wytycznymi EUIPO, plik wideo może zostać załączony wyłącznie w przypadku składania zgłoszenia drogą elektroniczną — EUIPO nie akceptuje plików przesyłanych osobno, poza formularzem zgłoszeniowym. W przypadku przedstawienia znaku w formie sekwencji nieruchomych obrazów, ich liczba nie jest ściśle ograniczona, pod warunkiem, że wszystkie mieszczą się w jednym pliku JPEG lub na jednej stronie formatu A4. Obrazy te powinny być ponumerowane albo opatrzone opisem, który wyjaśnia kolejność przedstawianych ujęć. Dopuszcza się również dołączenie opisu znaku, o ile jest on zgodny z wizualną reprezentacją i jej nie wykracza poza jej zakres. W opisie można wskazać elementy takie jak kolory (jeśli stanowią integralną część znaku), a także czas trwania, częstotliwość powtórzeń czy tempo ruchu.[6]
Co istotne, w przypadku znaków ruchomych szczególnie istotne jest, aby upewnić się, że przeciętny odbiorca będzie postrzegał zmieniające się obrazy jako znak towarowy — czyli jako oznaczenie posiadające elementy charakterystyczne, które pozwalają na jego zapamiętanie i identyfikację pochodzenia towarów lub usług. Sam fakt dodania ruchu do elementów opisujących cechy produktów może nie być wystarczający, by nadać oznaczeniu wymaganą zdolność odróżniającą.[7]
Przykład odmowy rejestracji
Warto przypomnieć, że znaki ruchome są oceniane według tych samych standardów, co tradycyjne rodzaje znaków. Oznacza to, że jest mało prawdopodobne, aby proste ruchy zwykłych przedmiotów zostały uznane za odróżniające.
Przykład próby rejestracji znaku zgłoszonego przez KCT GmbH & Co. KG dobrze ilustruje kryteria stawiane przed ruchomymi znakami towarowymi, zwłaszcza gdy przedstawiają one czynności o charakterze technicznym. Przedmiotem zgłoszenia był znak przedstawiający otwieranie i zamykanie okna pojazdu. EUIPO odmówiło rejestracji, uznając, że znak pozbawiony jest zdolności odróżniającej, a odwołanie w tej sprawie zostało oddalone. Zarówno urząd, jak i Izba Odwoławcza, wskazały, że znak ukazuje jedynie funkcjonalne działanie produktu — mechanizm otwierania okna służący doprowadzaniu powietrza do wnętrza pojazdu. Istotnym aspektem orzeczenia było również odniesienie się do art. 7 ust. 1 lit. e pkt (ii) RZTUE, zgodnie z którym znaki nie mogą prowadzić do udzielania bezterminowej ochrony na rozwiązania techniczne zastrzegane zwykle przez patenty. Sprawa ta podkreśla, że znaki ruchome, podobnie jak tradycyjne oznaczenia, muszą zawierać wyróżniające się elementy, które wykraczają poza zwykłą funkcję techniczną produktu.[8]
EUTM 018906690
wideo ukazujące zgłoszony znak dostępne TUTAJ
Zatem, jeśli masz charakterystyczny gest, wyuczony ruch, który odróżnia Cię i zwraca uwagę, pomyśl nad wykorzystaniem tego elementu w budowaniu własnej marki. Jeśli Twoja firma wypracowała animowane logotypy czy interaktywne sekwencje graficzne, podpowiedź ochronę tego wyróżniającego się elementu, właśnie za pomocą niekonwencyjnego znaku towarowego. A jeśli masz pytania związane z uzyskaniem ochrony ruchu, skontaktuj się z nami 🙂
