W 2019 r. zatrzymano ponad 41 mln sztuk podrobionych produktów. Szacowana wartość ich oryginalnych odpowiedników wynosi nieco ponad 720 mln euro. W ponad 91% przypadków zatrzymań towary zostały zniszczone w ramach standardowej procedury lub procedury dla małych przesyłek, albo wszczęto postępowanie sądowe w celu stwierdzenia naruszenia prawa, albo też towary te były traktowane jako część postępowania karnego.

W 5,4 % procedur towary zostały zwolnione, ponieważ posiadacz prawa nie podjął żadnych działań po otrzymaniu powiadomienia od organów celnych (0,8 % z tych 5,4 % dotyczyło postępowań z urzędu)[1]. Nie wszyscy bowiem wiedzą, że można ustanowić przedstawiciela ds. prawnych, który będzie otrzymywać powiadomienia od organów celnych dotyczące zatrzymania danych towarów. Pełnomocnik jest osobą kontaktową we wszystkich kwestiach prawnych, współpracującą  z  organami  celnymi  w wymianie dokumentacji dotyczącej zatrzymania towarów.

Charakterystyka obrotu handlowego

Obrót towarami naruszającymi prawa własności intelektualnej wyrządza znaczną szkodę uprawnionym, użytkownikom lub grupom producentów, oraz przestrzegającym prawa wytwórcom i handlowcom. Taki obrót może również wprowadzać w błąd konsumentów, a w niektórych przypadkach mógłby zagrażać ich zdrowiu i bezpieczeństwu.

Jak wynika z przedstawionych danych, poza postępowaniami prowadzonymi przed sądami cywilnymi i karnymi, w zakresie ochrony praw własności intelektualnej, znaczącą rolę odgrywa również administracja państwowa w postaci służby celno–skarbowej. Uprawnienia i obowiązki organów celnych oraz zasady przywozu i wywozu towarów na obszar celny Unii Europejskiej reguluje ustawa z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1382).

Zadania służb

Do zadań Służby Celno-Skarbowej należy realizacja polityki w zakresie przywozu i wywozu towarów oraz wykonywanie innych zadań wynikających z przepisów odrębnych:

• sprawowanie kontroli celnej obrotu towarowego zagranicą;
• wymiar i pobór należności celnych i podatkowych w części naliczanej na granicy państwa (VAT, akcyza, podatek od gier i dopłat – ustawa o grach hazardowych);
• zwalczanie przemytu i przeciwdziałanie oszustwom;
• rozpoznawanie, wykrywanie i zapobieganie przestępstw i wykroczeń przeciwko:
  • • zdrowiu – przeciwdziałanie narkomanii;
    • dobrom kultury – ochrona zabytków, opieka nad zabytkami i archiwaliami
    • prawom własności przemysłowej;
    • przyrodzie – CITES i ochrona gatunkowa;
    • ograniczeniom obrotu towarami i technologiami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa;
    • środowisku
• oraz ściganie ich sprawców, jeżeli zostały ujawnione przez służbę celną.

Czynności kontrolne wykonywane przez służbę celną polegają na sprawdzeniu prawidłowości przestrzegania przepisów prawa przez zobowiązane do tego podmioty związane z przywozem i wywozem towarów w obrocie między obszarem celnym Unii Europejskiej a państwami trzecimi. Funkcjonariusze wykonujący kontrole są uprawnieni do przeprowadzania rewizji towarów, wyrobów i środków transportu, w tym z użyciem, między innymi, urządzeń technicznych.

Służba celna realizuje również zadania w zakresie przestrzegania przepisów o ochronie praw własności intelektualnej, w ramach Działu Ochrony Praw Własności Intelektualnej i Operacji TIR współpracując z właścicielami praw. Jedną z form współpracy jest możliwość złożenia wniosku o podjęcie działania przez organy celne (o ochronę celną) ale istnieją trzy tryby postępowania przy zawieszeniu zwolnieniu/zatrzymaniu towarów, w wypadku podejrzenia naruszenia praw własności intelektualnej:

1. działanie „na wniosek”: krajowy bądź unijny

2. działanie „z urzędu”

3. niszczenie towarów w małych przesyłkach

Regulacje dotyczące wskazanych powyżej procedur znajdują się w:

1. Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 608/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej przez organy celne oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1383/2003 (Dz. Urz. UE L Nr 181 z dnia 29.06.2013 r.) („rozporządzenie 608/2013”)
2. Rozporządzeniu Wykonawczym Komisji (UE) nr 1452/2013 z dnia 4 grudnia 2013 r. ustanawiającym formularze przewidziane w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 608/2013 w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej przez organy celne, a także
3. Rozporządzeniu Wykonawczym Komisji (UE) nr 2020/1209 z dnia 13 sierpnia 2020 r. zmieniającym rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 1352/2013 ustanawiające formularze przewidziane w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 608/2013 w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej przez organy celne ( Dz.U. UE L 274/3 z 21.08.2020).

Towary naruszające lub podejrzane o naruszenie praw własności intelektualnej

Towary naruszające prawo własności intelektualnej, czyli do których mogą mieć zastosowanie wskazane procedury, dzielimy na:

1. towary podrobione (art. 2 ust. 5 rozporządzenia 608/2013)

• • towary oznaczone bez zezwolenia znakiem towarowym, który jest identyczny z zarejestrowanym znakiem towarowym lub którego istotnych aspektów nie można odróżnić od takiego znaku towarowego;
  • etykiety, naklejki, broszury, instrukcje użytkowania, dokumenty gwarancyjne oznaczone symbolem – który jest identyczny z zarejestrowanym znakiem towarowym lub którego istotnych aspektów nie można odróżnić od takiego znaku towarowego;
  • towary oznaczone bez zezwolenia oznaczeniem geograficznym i opatrzone bądź opisane nazwą lub terminem, które są chronione w odniesieniu do tego oznaczenia geograficznego;
  • opakowania oznaczone znakiem towarowym lub oznaczeniem geograficznym na warunkach jw.

2. towary pirackie (art. 2 ust. 6 rozporządzenia 608/2013)

• • towary, które są kopią lub zawierają kopie wykonane bez zgody uprawnionego z praw autorskich lub praw pokrewnych, lub prawa do wzoru przemysłowego

Towary podejrzane o naruszenie prawa własności intelektualnej (art. 2 ust. 7 rozporządzenia 608/2013), czyli towary w   odniesieniu   do których istnieją uzasadnione przesłanki, że w państwie członkowskim, w którym je ujawniono są:

1. towarami będącymi przedmiotem działania naruszającego prawo do:
   • znaku towarowego;
   • patentu
   • wzoru użytkowego
   • wzory przemysłowego
   • oznaczenia geograficznego
   • dodatkowego prawa ochronnego
   • prawa do ochrony odmian roślin
   • topografii układu scalonego
   • nazwy handlowej
   • prawa autorskiego lub prawa pokrewnego
2. urządzeniami, produktami lub częściami składowymi, zaprojektowanymi, wyprodukowanymi lub przystosowanymi głównie w celu umożliwienia lub ułatwienia obejścia technologii, urządzeń lub części składowych mających zapobiegać lub ograniczać, w normalnym trybie funkcjonowania, działania w odniesieniu do utworów niedopuszczonych  przez  posiadacza  prawa  autorskiego  lub  jakiegokolwiek  prawa pokrewnemu  prawu  autorskiemu i które  mają  związek  z  działaniem  naruszającymi te prawa w tym państwie członkowskim;
3. jakąkolwiek formą lub matrycą specjalnie zaprojektowaną lub przystosowaną do wytwarzania towarów naruszających prawo własności intelektualnej, jeżeli taka forma lub  matryca  ma  związek z  działaniem  naruszającym  prawo  własności  intelektualnej w tym państwie członkowskim.

Działanie „na wniosek” krajowy

Wniosek może zostać złożony przez osoby uprawnione do wszczęcia postępowania, w celu ustalenia, czy zostało naruszone prawo własności intelektualnej, czyli m.in. uprawnionego z prawa własności intelektualnej w przypadku naruszenia prawa do: znaku towarowego, wynalazku, wzoru użytkowego, wzory przemysłowego, oznaczenia geograficznego, dodatkowego prawa ochronnego, prawa do ochrony odmian roślin, topografii układu scalonego, nazwy handlowej, prawa autorskiego lub prawa pokrewnego.

Złożenie wniosku nie wymaga uiszczenia żadnej opłaty, ale posiadacz decyzji zwraca koszty  poniesione  przez  organy  celne  lub  inne  strony działające w  imieniu  organów  celnych  od  chwili  zatrzymania  lub  zawieszenia  zwolnienia  towarów, w tym koszty przechowywania i obsługi towarów oraz zniszczenia towarów pod kontrolą celną zgodnie z procedurami określonymi w rozporządzeniu.

• wniosek może zostać złożony w dowolnym momencie
• wniosek składa się do Dyrektora Izby Celnej w Warszawie wskazując na Dział Ochrony Praw Własności Intelektualnej i Operacji TIR
• wniosek należy złożyć na formularzu dostępnym tutaj

W odniesieniu do tego samego prawa własności intelektualnej chronionego w tym państwie członkowskim możliwe jest złożenie tylko jednego wniosku krajowego.

Formularz wniosku o podjęcie działań oraz załączone do niego dokumenty powinny zawierać następujące informacje:

1. dane dotyczące wnioskodawcy;
2. status wnioskodawcy (czy jest uprawnionym z prawa, czy innym podmiotem uprawnionym do złożenia wniosku np. licencjobiorcą) wraz z odpowiednim dokumentem w przypadku np. licencjobiorcy – dokumentem upoważniającym go do korzystania z danego prawa;
3. informacje dotyczące danych przedstawiciela wyznaczonego przez wnioskodawcę do zajmowania się kwestiami prawnymi i technicznymi, wraz ze szczegółowymi danymi adresowymi;

Uwaga! We wniosku można wskazać:

• przedstawiciela ds. technicznych – który powinien udzielać organom celnym  wszelkich  informacji  koniecznych do identyfikacji towarów pod kątem możliwości naruszenia praw własności intelektualnej oraz
• przedstawiciel ds. prawnych, który będzie osobą kontaktową we wszystkich kwestiach prawnych i współpracuje  z  organami  celnymi  w wymianie  dokumentacji  dotyczącej  konkretnego zatrzymania towarów. Przedstawiciel ds. prawnych będzie otrzymywać również powiadomienia od organów celnych dotyczące zatrzymania.

Przedstawicielem ds. prawnych i technicznych możne być ta sama osoba,  jednak  musi  ona  posiadać  niezbędną  wiedzę  z  zakresu  obydwu  tych  dziedzin, aby:

1. wskazać prawa własności intelektualnej, których dotyczy wniosek;
2. przekazać szczegółowe i techniczne dane dotyczące towarów oryginalnych;
3. udzielić informacji, które są niezbędne, aby organy celne mogły rozpoznać towary;
4. udzielić informacji mających znaczenie dla dokonywanej przez organy celne analizy i oceny ryzyka naruszenia konkretnego prawa.

Wniosek powinien zostać rozpatrzony w terminie 30 dni roboczych od otrzymania wniosku. Decyzja o udzieleniu ochrony celnej wydawana jest na czas określony nie dłuższy niż 1 rok. Po upływie tego okresu ochrona celna może zostać przedłużona na kolejny okres. Wniosek  o  przedłużenie  okresu  ochrony  powinien  być  skierowany  nie  później  niż  30  dni roboczych przed upływem okresu ochrony.

W przypadku powiadomienia o zawieszeniu zwolnienia towarów lub o ich zatrzymaniu, w ciągu 10 dni (a w przypadku towarów łatwo psujących się 3 dni):

1. posiadacz decyzji musi potwierdzić organom celnym w formie pisemnej, że w jego przekonaniu naruszono prawo własności intelektualnej,
2. posiadać decyzji wyraził zgodę na zniszczenie towarów oraz
3. osoba dokonująca zgłoszenia celnego lub posiadacz towarów potwierdził zgodę na zniszczenie towarów.

Po spełnieniu 3 wskazanych powyżej warunków towary zostaną zniszczone pod kontrolą organów celnych bez konieczności ustalania, czy prawo własności intelektualnej zostało naruszone zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym ujawniono te towary,. Dodatkowo jeżeli osoba dokonująca zgłoszenia celnego lub posiadacz towarów nie potwierdzili swojej zgody na zniszczenie towarów ani nie powiadomili organów celnych o swoim sprzeciwie w tych terminach, organy celne mogą uznać, że zgłaszający lub posiadacz towarów potwierdzili swoją zgodę na zniszczenie tych towarów.

Jeżeli posiadacz decyzji nie wyda zgody na niszczenie towarów, towary te zostaną zwolnione.

Jeżeli zgłaszający lub posiadacz towarów nie potwierdzili zgody na zniszczenie towarów i w przypadku, gdy organy celne nie uznały, że zgłaszający lub posiadacz towarów potwierdzili swoją zgodę na zniszczenie, organy celne niezwłocznie informują o tym posiadacza decyzji. Posiadacz decyzji ma 10 dni, a w przypadku towarów łatwopsujących się – 3 dni na wszczęcie postępowania w celu ustalenia, czy zostało naruszone prawo własności intelektualnej. Jeżeli posiadacz decyzji w ciągu 10 dni (posiadacz decyzji może złożyć wniosek o przedłużenie tego terminu o maksymalnie kolejne 10 dni, ale należy odpowiednio uzasadnić ten wniosek) nie powiadomi organu celnego o wszczęciu postępowania towary zostaną zwolnione.

Działanie „na wniosek” unijny

Podstawową zasadą jest, iż wniosek unijny może zostać złożony tylko w odniesieniu do praw własności intelektualnej opartych na prawie Unii wywołujących skutki w całej Unii Europejskiej, np. unijny znak towarowy, wzór wspólnotowy, oznaczenia geograficzne objęte ochroną w całej UE.

Wykaz właściwych organów celnych w państwach członkowskich uprawnionych do przyjęcia i rozpatrywania wniosków o podjęcie działania udostępniony jest tutaj, ale możliwe jest również złożenie wniosku do polskiego organu celnego właściwego w tej sprawie, czyli do Dyrektora Izby Celnej w Warszawie wskazując na Dział Ochrony Praw Własności Intelektualnej i Operacji TIR.

W pozostałych kwestiach zastosowanie mają zasady opisane przy wniosku krajowym.

Działanie „z urzędu”

Wobec towarów podejrzanych o naruszenie praw własności intelektualnej organy celne podejmują również działania przed złożeniem wniosku, jest to tzw. zatrzymanie „ex officio”, czyli „z urzędu”. W takich sytuacjach towar zostaje zatrzymany. Organy celne powiadamiają zgłaszającego lub posiadacza towarów o zawieszeniu zwolnienia towarów lub o ich zatrzymaniu w ciągu jednego dnia roboczego od tego zawieszenia lub zatrzymania. Uprawniony ma 4 dni robocze, od momentu powiadomienia na złożenie wniosku o podjęcie działań. W wypadku, gdy wniosek nie zostanie złożony organy celne zwalniają towary lub kończą ich zatrzymanie. Taki wniosek jest uwzględniany jedynie w odniesieniu do zawieszenia zwolnienia lub zatrzymania tych konkretnych towarów i nie dotyczy działań na przyszłość, czyli nie wywołuje skutków jak działanie „na wniosek”. Termin na powiadomienie wnioskodawcy o decyzji uwzględniającej lub odrzucającej wniosek złożony w związku z zatrzymaniem „ex officio” wynosi 2 dni robocze od otrzymania wniosku.

Procedura tzw. małych przesyłek

Osoba składająca wniosek o objęcie ochroną celną określa wolę stosowania przez organy celne specjalnej procedury dotyczącej niszczenia towarów w małych przesyłkach. Jednocześnie zobowiązuje się do ponoszenia kosztów związanych z przeprowadzonym w ramach tej procedury zniszczeniem towarów. Zastosowanie tej procedury jest możliwe przy spełnieniu łącznie następujących warunków:

1. towary są podejrzane o to, iż są podrobione lub pirackie;
2. nie są to towary łatwo psujące się;
3. towary objęte są decyzją uwzględniającą wniosek;
4. posiadacz decyzji wyraził wolę stosowania procedury określonej w 26 rozporządzenia 608/2013;
5. znajdują się w przesyłce kurierskiej lub pocztowej, która zawiera nie więcej niż 3 jednostki towaru, lub której waga brutto nie przekracza 2 kilogramów.

Procedura ta umożliwia, w przypadku zgody posiadacza towarów lub zgłaszającego, zniszczenie takich towarów pod kontrolą celną bez każdorazowego angażowania właściciela praw własności intelektualnej.

Informacje uzyskane od organu celnego posiadacz decyzji o udzielonej ochronie celnej może ujawnić bądź wykorzystać wyłącznie do:

• wszczęcia postępowania w celu ustalenia, czy naruszone zostało prawo własności intelektualnej, oraz w trakcie takiego postępowania;
• w związku z postępowaniem karnym dotyczącym naruszenia prawa własności intelektualnej i prowadzonym przez  organy  ścigania, prokuraturę lub sąd w państwie, w  którym ujawniono towary naruszające lub podejrzane o naruszenie praw IP;
• wszczęcia postępowania karnego w związku z naruszeniem praw IP;
• dochodzenia odszkodowania od naruszyciela praw IP;
• uzgodnienia z osobą dokonującą zgłoszenia celnego lub posiadaczem towarów, możliwości zniszczenia towarów;
• uzgodnienia z osobą dokonującą zgłoszenia celnego lub posiadaczem towarów kwoty gwarancji, koniecznej do zabezpieczenia interesów posiadacza

Poza wymienionymi działania służby celnej obejmuje:

1. inicjowanie i koordynowanie współpracy z uprawnionymi z praw własności intelektualnej w celu wypracowania metod skutecznego zwalczania naruszeń prawa własności intelektualnej;
2. analiza stosowania przepisów i inicjatywy legislacyjne z zakresu praw własności intelektualnej;
3. nadzór nad prawidłowością postępowania organów celnych – bieżąca analiza przepisów wspólnotowych, międzynarodowych i krajowych dotyczących własności intelektualnej – współpraca z administracją rządową i organizacjami pozarządowymi odpowiedzialnymi za ochronę praw własności intelektualnej;
4. zatwierdzanie wniosków o ochronę celną i wydawanie decyzji w tym przedmiocie;
5. wpisywanie decyzji do systemu VINCI (dla wniosków krajowych) lub COPIS (dla wniosków unijnych);
6. przesłanie decyzji do wszystkich izb celno-skarbowych.

Decyzja uwzględniająca wniosek nie uprawnia jej posiadacza do odszkodowania w przypadku, gdy towary podejrzane o naruszenie prawa własności intelektualnej nie zostały wykryte przez organ celny i zostały zwolnione lub gdy nie podjęto działań w celu ich zatrzymania. Dlatego warto ustanowić przedstawiciela d/s prawnych. Jeżeli chcesz zapobiec naruszeniom swoich praw własności intelektualnej i złożyć wniosek o ochronę celną skontaktuj się z nami. Jeżeli potrzebujesz przedstawiciela ds. prawnych, który będzie osobą kontaktową w twoimi imieniu z organami celnymi, a także będzie odpowiedzialny za wszelką dokumentacji napisz do nas.

Photo by Ian Taylor on Unsplash

[1] Sprawozdanie na temat egzekwowania przepisów celnych UE egzekwowania praw własności intelektualnej prawa własności intelektualnej na granicy UE za 2019 r. https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/ipr_report_2020.5464_en_04.pdf.

Gdy naruszyciel wkracza na obszar chroniony prawami wyłącznymi własności intelektualnej (w skrócie IP od intellectual property), uprawniony może zakazać mu wchodzenia na “teren” jego praw. Zanim jednak uzyska prawnomocny wyrok a następnie przeprowadzi skuteczną egzekucję, minie kilka lat. Ważne jest zatem, aby uprawniony mógł szybko wstrzymać działania naruszyciela, a także sprawnie ustalić zakres strat spowodowanych wtargnięciem w jego prawa.

Nowelizacja ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, o której pisaliśmy tutaj oraz tutaj, z dniem 1 lipca 2020 r., wprowadziła odrębną procedurę cywilną dotyczącą postępowań z zakresu spraw IP. Nowe przepisy obowiązują niecałe pół roku a już słychać o pierwszych spektakularnych decyzjach sądów nakazujących naruszycielom wstrzymanie działań. Potwierdza to praktyczny wymiar nowych przepisów i daje szansę na skuteczne powstrzymanie tych, którzy kopiując, naśladując, korzystając bezprawnie – podążają drogą na skróty, nie respektując własności innych. 

Wstrzymanie bezprawnych działań jest kluczowe, aby nie dochodziło do dalszych naruszeń i strat z tego tytułu. W prawach IP mogą zachodzić trudne do odwrócenia lub wręcz niemożliwe do odwrócenia skutki.

Zmiany w przepisach

W ramach dodania do przepisów kodeksu postępowania cywilnego (kpc) nowych regulacji przeznaczonych do rozstrzygania spraw własności intelektualnej, wprowadzono 3 środki procesowe, które można zastosować jedynie w tych sprawach. Wprowadzenie tych środków procesowych jest wynikiem implementacji do naszego prawa przepisów dyrektywy 2004/48/WE z dnia 29.04.2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej.

Wskazane środki procesowe mogą stanowić uzupełnienie działań z art. 730 kpc tj. zabezpieczenie roszczeń, którym pisaliśmy tu. Pozwalającą one na zdobycie przez uprawnionego informacji o naruszeniach jego praw własności intelektualnej i zdobycie środków dowodowych, które nie są w jego posiadania. Są to:

1. zabezpieczenie środka dowodowego

2. wyjawienie lub wydanie środka dowodowego

3. wezwanie do udzielenia informacji

Celem wprowadzenia do procedury własności intelektualnej takich możliwości było z jednej strony umożliwienie uprawnionemu uzyskanie informacji dotyczących naruszenia jego praw, z drugiej – wydobycie takich środków dowodowych, które pozwolą na określenie roszczeń.

Uzyskanie informacji jest niejednokrotnie jedyną szansą na skuteczne dochodzenie swoich praw . W sprawach o ochronę praw własności intelektualnej chodzi w szczególności o takie okoliczności, jak istnienie prawa, fakt jego naruszenia przez pozwanego, a w przypadku roszczeń pieniężnych dodatkowo – rozmiar bezpodstawnie uzyskanych przez pozwanego korzyści czy też powstanie i rozmiar szkody. Powołanie i udowodnienie wymienionych okoliczności faktycznych w praktyce jest bardzo trudne, ponieważ uprawnionemu mogą być nieznane rozmiary nielegalnej działalności pozwanego, czy liczba bezprawnie wytworzonych lub wprowadzonych do obrotu towarów itp.[1] .

Niezależnie od tego czy chcemy sporządzić wniosek o zabezpieczenie środka dowodowego, wniosek o wydanie lub wyjawienie środka dowodowego albo wniosek o udzielenie informacji – gdy wniosek jest składany przed wytoczeniem powództwa, nasze pismo powinno odpowiadać wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, czyli powinien zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego jest skierowane – trzeba pamiętać, że sprawy własności intelektualnej są rozstrzygane przez specjalne sądy i wtedy, gdy ich wartość jest wyższa niż 200 tys zł, muszą być prowadzone przez profesjonalnych pełnomocników
• imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
• oznaczenie przedmiotu sporu oraz
• oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron
• oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron,
• numer PESEL lub numer NIP powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub numer KRS
• oznaczenie rodzaju pisma – wyjaśnienie jakiego zabezpieczenia żądamy
• osnowę wniosku lub oświadczenia – czyli zakres żądania
• w przypadku, gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia, wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów
• podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
• wymienienie załączników, w tym dowodu opłaty sądowej od wniosku

Dodatkowo

• w przypadku wniosku o zabezpieczenie środka dowodowego, pismo powinno zawierać także:
  • określenie środka dowodowego i sposobu jego zabezpieczenia;
  • uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek;
  • zwięzłe przedstawienie przedmiotu sprawy, gdy wniosek jest składany przed złożeniem pozwu

• w przypadku wniosku o wydanie lub wyjawienie środka dowodowego, powinno zawierać:
  • określenie środka dowodowego, którego wyjawienia lub wydania żąda powód
  • uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek, w tym okoliczności, z których wynika, że obowiązany  dysponuje środkiem dowodowym objętym żądaniem

• w przypadku wniosku o udzielenie informacji, pismo powinno zawierać:
  • wykazanie w sposób wiarygodny okoliczności wskazujących na naruszenie prawa własności intelektualnej;
  • określenie informacji, które są przedmiotem wezwania;
  • określenie obowiązanego oraz wskazanie okoliczności, z których może wynikać, że dysponuje on informacjami objętymi wnioskiem;
  • wykazanie, że informacje są konieczne do określenia źródła lub zakresu naruszenia prawa.

Zabezpieczenie środka dowodowego

Zabezpieczenie środka dowodowego zostało uregulowane przepisami art. 479⁹⁶–497¹⁰⁵ kpc. Przed wprowadzeniem tego środka prawnego w sprawach IP stosowana była instytucja zabezpieczenia dowodów, unormowana zmienionymi teraz przepisami: art. 80 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, art. 286¹ Prawa własności przemysłowej, art. 11a ustawy o ochronie baz danych oraz art. 36b ust. 1 ustawy o ochronie prawnej odmian roślin. Celem zabezpieczenia środka dowodowego jest pozyskanie przez uprawnionego informacji o faktach naruszeń (zagrożeń) jego prawa, poprzez fizyczne zajęcie środków dowodowych znajdujących się u rzekomego naruszyciela bądź osoby trzeciej (odebranie towarów, materiałów, narzędzi użytych do produkcji lub dystrybucji, dokumentów) albo na opisie tych środków (sporządzenie szczegółowego opisu tych przedmiotów połączone, w razie konieczności, z pobraniem ich próbek). Poszukiwane środki dowodowe podlegające zajęciu muszą mieć bezpośredni związek z roszczeniem, które ma być dochodzone przez uprawnionego, gdyż jedynie w tym właśnie celu uprawniony może wystąpić o uzyskanie środków dowodowych

Kiedy można złożyć wniosek?

Sąd może udzielić zabezpieczenia środka dowodowego przed wszczęciem postępowania lub w jego toku, aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji.

Oznacza, to że wniosek o udzielenie zabezpieczenia środka dowodowego można złożyć przed wytoczeniem powództwa, wraz ze składanym pozwem albo w trakcie toczącego się postępowania. Nie ma jeszcze praktyki w tym zakresie czy będzie przysługiwać odrębna opłata w wysokości 200 zł od zabezpieczenia każdego środka dowodowego czy opłata ta będzie wnoszona pojedynczo od wniosku bez względu na ilość środków dowodowych objętych tym wnioskiem.

Wobec kogo można złożyć wniosek?

Wniosek o zabezpieczenie środka dowodowego może być skierowany przez uprawnionego (czyli tego komu prawo przysługuje) albo przeciwko obowiązanemu (czyli rzekomemu naruszycielowi praw) albo osobie trzeciej, w której władaniu znajduje się środek dowodowy lub która może umożliwić jego zabezpieczenie.

Co należy wykazać składając wniosek?

Aby złożyć wniosek o zabezpieczenie środka dowodowego należy:

1. uprawdopodobnić swoje roszczenie;
2. uprawdopodobnić swój interes prawny w złożeniu takiego wniosku.

Uprawdopodobnienie roszczenie polega na wykazaniu istnienia roszczenia. Interes prawny w zabezpieczeniu środka dowodowego istnieje, gdy brak żądanego zabezpieczenia uniemożliwia lub poważnie utrudnia przytoczenie lub udowodnienie istotnych faktów, jak również, gdy zachodzi ryzyko zniszczenia środka dowodowego lub opóźnienie w uzyskaniu środka dowodowego może uniemożliwić lub poważnie utrudnić osiągnięcie celu postępowania dowodowego, lub gdy z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy.

Jak rozpoznawany jest wniosek?

Wniosek o zabezpieczenie środka dowodowego sąd rozpoznaje bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu. Należy pamiętać, że jest to termin instrukcyjny, czyli jego niedotrzymanie nie powoduje skutków prawnych.

Co do zasady sąd wydaje postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia środka dowodowego na posiedzeniu niejawnym. 

Sąd w postanowieniu o zabezpieczeniu środka dowodowego każdorazowo określa

• zakres wglądu uprawnionego do zabezpieczonego dowodu oraz
• szczegółowo określa zasady korzystania i zapoznania się z informacjami o faktach zawartych w zabezpieczonych środkach dowodowych.

Sąd nie jest związany wskazanym we wniosku sposobem zabezpieczenia środka dowodowego, gdyż orzeka taki sposób zabezpieczenia, jaki stosownie do okoliczności danej sprawy uzna za odpowiedni. Sąd może ograniczyć lub wyłączyć kopiowanie środka dowodowego lub jego utrwalanie w inny sposób. Sąd może również dopuścić możliwość poszukiwania środków dowodowych, co do których uprawniony nie ma wiedzy przykładowo co do ich położenia.

Istnieje konieczność uwzględnienia interesów obu stron (uprawnionego oraz naruszyciela) w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę, a obowiązanego (lub pozwanego) nie obciążać ponad potrzebę oraz mając na uwadze ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa.

Co oznacza udzielenie zabezpieczenia dla uprawnionego?

Sąd udzielając zabezpieczenia środka dowodowego wyznaczy termin, w którym pozew powinien być wniesiony pod rygorem upadku zabezpieczenia (czyli utracie zabezpieczenia). Termin ten nie może być krótszy niż dwa tygodnie i dłuższy niż miesiąc od dnia uprawomocnienia się postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia środka dowodowego.

Uprawniony uzyskuje dostęp do środka dowodowego z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o zabezpieczeniu.

Co oznacza udzielenie zabezpieczenia dla obowiązanego lub osoby trzeciej?

Poprzez wydanie postanowienia na posiedzeniu niejawnym dowody znajdujące się u rzekomego naruszyciela lub osoby trzeciej są chronione przed ewentualnym dokonaniem jakichkolwiek ingerencji w te dowody przez naruszyciela (zniszczenie, ukrycie, przekształcenie środków dowodowych).

Rzekomy naruszyciel dowiaduje się o decyzji sądu dopiero w momencie, kiedy komornik przystępuje do czynności zajęcia środków dowodowych. Wówczas ma miejsce doręczenie rzekomemu naruszycielowi postanowienia sądu o zabezpieczeniu środka dowodowego.

Na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia środka dowodowego przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji.

Wykonanie zabezpieczenia może zostać uzależnione od złożenia przez uprawnionego kaucji.

Obowiązany może w każdym czasie żądać uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia, którym udzielono zabezpieczenia, gdy odpadnie lub zmieni się przyczyna zabezpieczenia.

Jeżeli postanowienie, w którym udzielono zabezpieczenia, zostało wydane przed wszczęciem postępowania w sprawie, a uprawniony nie zachował wyznaczonego mu terminu do jej wszczęcia, obowiązany może w terminie dwóch tygodni od upływu tego terminu złożyć wniosek o przyznanie mu kosztów. W tym terminie wniosek taki może zgłosić uprawniony, jeżeli nie wytoczył sprawy dlatego, że obowiązany zaspokoił jego roszczenie.

Jak wykonywane jest postanowienie o zabezpieczeniu środka dowodowego?

Postanowienie o zabezpieczeniu środka dowodowe podlega wykonaniu z chwilą jego wydania. Komornik sądowy dokonuje

• odebrania przedmiotów znajdujących się w posiadaniu rzekomego naruszyciela lub osoby trzeciej – może w tym celu stosować środki przymusu określone w art. 814 kpc ale uwzględniając przy tym cel zabezpieczenia środków dowodowych, czyli pozyskanie informacji o faktach naruszeń prawa, aby tym samym uzyskać ochronę dla naruszonego prawa
• sporządzenia dokumentu, w którym opisuje właściwości zdobytych środków dowodowych, co – w razie konieczności – może być połączone z pobraniem próbek tych rzeczy, rzekomy naruszyciel może jedynie obalić innymi środkami dowodowymi informacje zawarte w opisie sporządzonym przez komornika, przy czym dokument zajęcia środków dowodowych nie stanowi protokołu, o jakim jest mowa w art. 809 KPC, ani też protokołu stanu faktycznego z art. 3 ust. 4 pkt 2 ustawy z 22.03.2018 r. o komornikach sądowych..

Opłata od wykonania postanowienia o zabezpieczeniu środków dowodowych przez komornika wynosi 400 zł.

Podczas dokonywanego zajęcia może brać udział biegły, o czym jednak orzeka sąd w postanowieniu o zabezpieczeniu.

Przy czynnościach dokonywanego przez komornika zajęcia środków dowodowych nie może brać udziału uprawniony, co wynika z konieczności zachowania ochrony tajemnic przedsiębiorstwa rzekomego naruszyciela (osoby trzeciej). Uzyskuje on informacje zawarte w zdobytych środkach dowodowych z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o zabezpieczeniu.

Towary, materiały, narzędzia czy dokumenty komornik odbiera obowiązanemu bez udziału uprawnionego, a następnie składa je wraz z protokołem w sądzie. Zarówno fizycznie pozyskane środki dowodowe, jak i dokument zajęcia opisowego są przechowywane w sądzie.  Nie podlegają one ani włączeniu do akt sprawy, ani ujawnieniu uprawnionemu do czasu uprawomocnienia się postanowienia o zabezpieczeniu.

Jaka jest różnica pomiędzy zabezpieczeniem środka dowodowego a zabezpieczeniem dowodów z art. 310–315 kpc?

Zabezpieczenie dowodów polega na wcześniejszym przeprowadzeniu postępowania dowodowego przez sąd z uwagi na istniejące ryzyko grożące środkom dowodowym (utraty, zniszczenia). Ten kto zabezpieczył dowody przed wszczęciem postępowania cywilnego, nie musi składać w określonym czasie pozwu, tak jak to ma miejsce przy zabezpieczeniu środka dowodowego. Na podstawie instytucji z art. 310–315 kpc

• nie może dojść do zajęcia środków dowodowych w trybie postępowania egzekucyjnego
• uprawniony nie uzyskuje informacji o faktach naruszeń jego prawa
• komornik nie może uzyskać dostępu do środków dowodowych, używając środków przymusu, które znajdują się w dyspozycji rzekomego naruszyciela (osoby trzeciej)
• niedopuszczalne jest również poszukiwanie środków dowodowych

Wyjawienie lub wydanie środka dowodowego

Wyjawienie lub wydanie środka dowodowego regulują art. 479¹⁰⁶ – 479¹¹¹ kpc. Wniosek ten podlega opłacie podstawowej w wysokości 30 zł (art. 14 u.k.s.c.), komornik pobiera opłatę stałą od wykonania postanowienia o wydanie środka dowodowego w wysokości 400 zł. 

Kiedy można złożyć wniosek?

W odróżnieniu od wniosku o zabezpieczenie środka dowodowego, wniosku o wezwanie do udzielenia informacji czy wniosku o zabezpieczenie roszczenia, wniosek o wyjawienie lub wydanie środka dowodowego może być złożony jedynie razem z pozwem albo po wytoczeniu powództwa, aż do zamknięcia rozprawy w I instancji. 

Co jest przedmiotem wyjawienia lub wydania?

Powód może żądać, aby pozwany wyjawił lub wydał środek dowodowy, którym dysponuje, w szczególności dokumenty bankowe, finansowe lub handlowe, służące ujawnieniu i udowodnieniu faktów.

To oznacza, że powód występuje o środek dowodowy, do którego nie ma dostępu, a na pozwanym z kolei spoczywa obowiązek jego wyjawienia lub wydania.

W wypadku gdy przedmiotem wniosku jest wgląd do ksiąg i dokumentów przedsiębiorstwa, wyjawienie środka dowodowego może polegać na umożliwieniu sądowi (sędziemu wyznaczonemu) przejrzenia ich na miejscu i sporządzenia niezbędnych wyciągów (art. 249 § 2 w zw. z art. 47911 k.p.c.). W sytuacji, gdy pozwany powołuje się na ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa, sąd może określić szczególne zasady korzystania ze środka dowodowego i zapoznawania się z nim oraz może wprowadzić dodatkowe ograniczenia.

Dlaczego sąd obowiązkowo zarządza wniesienie przez pozwanego odpowiedzi?

Przed wyznaczeniem posiedzenia przewodniczący zarządza wniesienie przez pozwanego odpowiedzi na zgłoszone żądanie w terminie nie krótszym niż dwa tygodnie, pouczając go o ochronie tajemnicy przedsiębiorstwa.

Jeżeli sąd uwzględni żądanie powoda, czyli nakaże wyjawienie lub wydanie środka dowodowego, sąd określi:

1. termin wyjawienia lub wydania środka dowodowego,
2. zasady korzystania z niego i zapoznawania się z nim, a także
3. poucza strony o ochronie tajemnicy przedsiębiorstwa.

Na postanowienie przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji (art. 479(119) § 1 k.p.c.).

Co oznacza udzielenie zabezpieczenia dla obowiązanego lub osoby trzeciej?

Postanowienie nakazujące wyjawienie lub wydanie środka dowodowego podlega wykonaniu z chwilą jego wydania.

Obowiązany/pozwany na postanowienie w przedmiocie wyjawienia lub wydania środka dowodowego może złożyć zażalenie do sądu drugiej instancji. Zażalenie pozwanego w zakresie, w jakim powołuje się na ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa, sąd rozpoznaje na posiedzeniu niejawnym. Od uznania sądu zależy, czy na posiedzeniu wysłucha jedną czy więcej niż jedną stronę.

Gdy wyjawienie lub wydanie środka dowodowego dotyczy dokumentów bankowych, handlowych lub finansowych i gdy zachodzi istotna trudność w dostarczeniu tych dokumentów do sądu, sąd może przejrzeć je na miejscu lub zlecić sędziemu wyznaczonemu ich przejrzenie i sporządzenie niezbędnych wyciągów.

W wypadku postanowienia nakazującego wydanie środka dowodowego egzekucję prowadzi komornik sądowy (art. 1041 i n. k.p.c.), zaś w wypadku postanowienia nakazującego wyjawienie środka dowodowego egzekucję prowadzi sąd (art. 1050 i n. k.p.c.).

Co jeżeli pozwany uchyla się od wykonania postanowienia nakazującego wyjawienie lub wydanie środka dowodowego lub dopuszcza się zniszczenia takiego środka?

Jeżeli pozwany uchyla się od wykonania postanowienia nakazującego wyjawienie lub wydanie środka dowodowego lub dopuszcza się zniszczenia takiego środka w celu udaremnienia jego wyjawienia lub wydania, sąd może

• obciążyć pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania, w całości lub części, niezależnie od wyniku sprawy a także
• uznać za ustalone fakty, które mają zostać stwierdzone za pomocą tego środka

Sąd nie uzna a ustalone fakty, które mają zostać stwierdzone za pomocą tego środka pozwany wykaże, że inne są fakty.

Wezwanie do udzielenia informacji

Od wniosku o udzielenie informacji pobierana jest stała opłata sądowa w wysokości 200 zł.

Wniosek o wezwanie do udzielenia informacji może być skierowany albo przeciwko obowiązanemu, czyli rzekomemu naruszycielowi naszych praw albo osobie trzeciej, która posiada wskazane informację lub dostęp do nich.

Osobą trzecią wobec, której można skierować wniosek o udzielenie informacji może być osoba, która:

1. posiada w ilości świadczącej o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej towary, przy których zaprojektowaniu, wytworzeniu lub wprowadzeniu do obrotu nastąpiło naruszenie prawa własności intelektualnej lub których cechy estetyczne lub funkcjonalne naruszają te prawa lub
2. dostarcza, w rozmiarze świadczącym o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, usługi osobie, która narusza prawa własności intelektualnej, lub
3. wykonuje w rozmiarze świadczącym o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej usługi z naruszeniem prawa własności intelektualnej, lub
4. została wskazana przez osobę, o której mowa w pkt od 1 – 3 powyżej, wskazana jako wytwórca lub uczestnik procesu wprowadzenia do obrotu takich towarów, odbiorca takich usług lub podmiot, który je świadczy.

Jakich informacji można żądać? 

Informacje, o których udzielenie można wnosić mogą dotyczyć pochodzenia i sieci dystrybucji towarów lub usług, jeżeli jest to niezbędne dla dochodzenia roszczenia i dotyczy wyłącznie:

1. informacji o firmie, miejscu zamieszkania lub siedzibie i adresie producentów, wytwórców, dystrybutorów, dostawców oraz innych poprzednich posiadaczy, od których lub na rzecz których nastąpiło nabycie lub zbycie towarów, korzystanie z usług lub ich świadczenie, jak również przewidywanych hurtowników i detalistów tych towarów lub usług;
2. informacji o ilości wyprodukowanych, wytworzonych, wysłanych, otrzymanych lub zamówionych towarów lub świadczonych usług, jak również cenach otrzymanych w zamian za towary lub usługi;
3. w szczególnie uzasadnionych okolicznościach innych informacji, które są niezbędne do wykazania wysokości roszczenia.

W przypadku wezwania banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej do udzielenia informacji wezwanie może dotyczyć wyłącznie informacji obejmujących: imię i nazwisko lub firmę, miejsce zamieszkania lub siedzibę posiadacza rachunku bankowego lub członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej oraz kwotę i termin realizacji rozliczenia pieniężnego na rachunku dokonanego w związku z czynnościami naruszającymi prawa własności intelektualnej.

Dlaczego sąd zobowiązuje obowiązanego do udzielenia odpowiedzi?

Aby uprawniony miał szanse zabezpieczyć tajemnicę przedsiębiorstwa bądź odmówić udzielania informacji.

Przed wyznaczeniem posiedzenia sąd zarządza doręczenie odpisu wniosku o udzielenie informacji obowiązanemu i równocześnie:

1. zobowiązuje go do złożenia odpowiedzi na wezwanie w wyznaczonym terminie nie krótszym niż dwa tygodnie a także
2. poucza o ochronie tajemnicy przedsiębiorstwa oraz
3. poucza o prawie odmowy udzielenia informacji.

Możliwość odmowy udzielenia żądanej informacji przysługuje na tych samych zasadach co odmowa złożenia zeznań przez świadków, czyli odmówić mogą: małżonek strony (obowiązanego do udzielenia informacji), jej wstępny, zstępny i rodzeństwo oraz powinowaci w tej samej linii lub stopniu, jak również osób pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia mogą odmówić udzielenie informacji. Również obowiązany do udzielenia informacji może odmówić jej udzielenia, jeżeli to mogłoby narazić jego lub jego bliskich (wskazanych powyżej) na:

1. odpowiedzialność karną,
2. hańbę albo
3. jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej.

Także duchowny może odmówić udzielenia informacji co do faktów powierzonych mu na spowiedzi.

Co się dzieje gdy wniosek zostanie uwzględniony? 

Sąd uwzględniając wniosek o udzielenie informacji określa:

1. termin udzielenia informacji,
2. rodzaj informacji
3. zakres informacji
4. zasady zapoznania się z informacjami przez uprawnionego.

Sąd, na wniosek uprawnionego, wyznacza posiedzenie niejawne w celu ustnego wyjaśnienia udzielonych informacji.

Informacji udziela się pod rygorem odpowiedzialności karnej. Doręczając postanowienie nakazujące udzielenie informacji, sąd uprzedza obowiązanego o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Postanowienie nakazujące udzielenie informacji podlega wykonaniu z chwilą jego wydania. Obowiązek udzielenia informacji podlega wykonaniu w formie pisemnej albo postaci elektronicznej.

Czy można skarżyć się na zobowiązanie do ujawnienia informacji?

Na postanowienie w przedmiocie udzielenia informacji służy zażalenie do sądu drugiej instancji. Zażalenie obowiązanego w zakresie, w jakim powołuje się na prawo odmowy udzielenia informacji lub ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa, sąd rozpoznaje na posiedzeniu niejawnym. Od uznania sądu zależy, czy na posiedzeniu wysłucha uprawnionego lub obowiązanego. Jeżeli obowiązany powołuje się na ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa, sąd może określić szczególne zasady korzystania i zapoznawania się z udzielonymi informacjami oraz może wprowadzić dodatkowe ograniczenia.

Jakie skutki dla obowiązanego ma udzielenie mu informacji?

Jeżeli wezwanie do udzielenia informacji nastąpiło przed wszczęciem postępowania w sprawie o naruszenie, postępowanie to powinno być wszczęte nie później niż w terminie miesiąca od dnia wykonania postanowienia o udzieleniu informacji. Sąd wyznaczy termin do złożenia pozwu lub wniosku o zabezpieczenie.

Co jeśli uprawniony otrzyma informacje a nie wniesie pozwu?

W przypadku braku wniesienia pozwu lub wniosku o zabezpieczenie w wyznaczonym przez sąd terminie obowiązanemu przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej wykonaniem obowiązku udzielenia informacji. Obowiązanemu przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej wykonaniem obowiązku udzielenia informacji w przypadku wykorzystania przez uprawnionego informacji, o których udzielenie wnosił dla celów innych niż dochodzenie przez uprawnionego roszczenia. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej wykonaniem obowiązku udzielenia informacji będzie przysługiwać obowiązanemu również gdy pozew lub wniosek o zabezpieczenie został cofnięty, zwrócony lub odrzucony albo powództwo bądź wniosek oddalono lub postępowanie umorzono.

Uwaga: roszczenie o naprawienie szkody wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od dnia jego powstania.

Na żądanie obowiązanego lub pozwanego uprawniony jest obowiązany zwrócić koszty i wydatki celowe poniesione w związku z udzieleniem informacji niezależnie od wyniku postępowania. Do zwrotu wydatków i kosztów mają zastosowanie przepisy o zwrocie wydatków świadka, czyli sąd może przyznać pozwanemu lub obowiązanemu zaliczkę w celu sfinansowania kosztów udzielenia informacji.

Photo by Tim Mossholder on Unsplash

[1] Uzasadnienie do projektu ustawy z dnia 9 stycznia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.

W dniu 28 stycznia obchodzimy Dzień Ochrony Danych Osobowych. W tym dniu, 40 lat temu, została sporządzona Konwencja 108 Rady Europy w sprawie ochrony osób w zakresie zautomatyzowanego przetwarzania danych osobowych. Jest to najstarszy akt prawny o  zasięgu międzynarodowym, który reguluje zagadnienia związane z ochroną danych osobowych.

Spotkanie UODO

Co roku, święto to jest szczególnie obchodzone przez Urząd Ochrony Danych Osobowych (UODO). W tym roku Prezes UODO organizuje konferencję online „Realna ochrona danych w zdalnej rzeczywistości”. 

Spotkanie zostało podzielone na trzy sesje tematyczne:

1. „Jak chronić dane osobowe w czasach pandemii”
2. „RODO w praktyce, czyli wyzwania dla małych i średnich przedsiębiorstw”
3. „Sektor publiczny w nowej rzeczywistości”

Pod linkiem dostępny jest szczegółowy Program konferencji DODO. Wydarzenie będzie transmitowane za pośrednictwem strony internetowej UODO: www.uodo.gov.pl.

Podczas konferencji omówione zostaną bieżące problemy i wyzwania związane z tematyką ochrony danych osobowych takich, jak zagrożenia praw i wolności obywatelskich związane z rozwojem gospodarki cyfrowej, pandemia COVID-19, powszechne stosowanie zdalnych narzędzi komunikacji w pracy czy nauczaniu.

Zmiany…

Istotne zmiany w zakresie danych osobowych weszły z dniem 1 stycznia 2021 r. w związku z tym, iż zakończył się okres przejściowy dla wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej. Oznacza to, że od początku 2021 r. Zjednoczone Królestwo do przetwarzania danych osobowych nie będzie stosować przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. U. UE. L. z 2016 r. Nr 119, str. 1 z późn. zm.) (zwanego popularnie “RODO“).

Pomimo, iż wejście w życie RODO było gorącym tematem w 2018 r. i chyba nie ma osoby, która o RODO nie słyszałaby – zdarza się, iż przedsiębiorcy trafiający po raz pierwszy do naszej kancelarii nie mają uregulowanych kwestii przetwarzania przez nich danych osobowych klientów, kontrahentów czy podwykonawców. Przypomnijmy zatem cele wprowadzenia RODO i jakie wynikają z niego najważniejsze regulacje.

Krótkie przypomnienie zasad wynikających z RODO

Celem RODO jest zharmonizowanie ochrony podstawowych praw i wolności osób fizycznych w związku z czynnościami przetwarzania oraz zapewnienie swobodnego przepływu danych osobowych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Szybki postęp techniczny i globalizacja przyniosły nowe wyzwania w dziedzinie ochrony danych osobowych. Skala zbierania i wymiany danych osobowych znacząco wzrosła. Dzięki technologii zarówno przedsiębiorstwa prywatne, jak i organy publiczne mogą na niespotykaną dotąd skalę wykorzystywać dane osobowe w swojej działalności. Osoby fizyczne coraz częściej udostępniają informacje osobowe publicznie i globalnie. Istotne jest zapewnienie osobom fizycznym kontroli nad własnymi danymi osobowymi.

• Dane osobowe, zgodnie z art. 4 pkt 1 oznaczają wszelkie informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej (“osobie, której dane dotyczą”); możliwa do zidentyfikowania osoba fizyczna to osoba, którą można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować, w szczególności na podstawie identyfikatora takiego jak imię i nazwisko, numer identyfikacyjny, dane o lokalizacji, identyfikator internetowy lub jeden bądź kilka szczególnych czynników określających fizyczną, fizjologiczną, genetyczną, psychiczną, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość osoby fizycznej.

• Natomiast przetwarzanie danych osobowych to operacja lub zestaw operacji wykonywanych na danych osobowych lub zestawach danych osobowych w sposób zautomatyzowany lub niezautomatyzowany, taka jak zbieranie, utrwalanie, organizowanie, porządkowanie, przechowywanie, adaptowanie lub modyfikowanie, pobieranie, przeglądanie, wykorzystywanie, ujawnianie poprzez przesłanie, rozpowszechnianie lub innego rodzaju udostępnianie, dopasowywanie lub łączenie, ograniczanie, usuwanie lub niszczenie. Wobec tego samo posiadanie przez przedsiębiorcę danych osobowych osoby fizycznej w jego rejestrach lub bazach będzie już przetwarzaniem tych danych.

Jedną z głównych zmian wprowadzonych przez RODO jest m.in. sposób wyrażenia zgody na przetwarzanie danych.

• Zgoda oznacza dobrowolne, konkretne, świadome i jednoznaczne okazanie woli, którym osoba, której dane dotyczą, w formie oświadczenia lub wyraźnego działania potwierdzającego, przyzwala na przetwarzanie dotyczących jej danych osobowych. W związku z tak przedstawioną definicją zgody konieczne stało się wprowadzenie obowiązku pozyskiwania różnych zgód w zależności od celu przetwarzania danych oraz wykluczenia zastosowania domyślnego zaznaczenia wyrażenia zgody.

Na jakich zasadach będzie dochodziło do przekazywania danych do Zjednoczonego Królestwa i ich przetwarzania?

W Zjednoczonym Królestwie będą obowiązywać odrębne ramy prawne dotyczące ochrony danych. Wobec tego obecnie każde przekazywanie danych osobowych między podmiotami z UE, które obowiązuje RODO a podmiotami ze Zjednoczonego Królestwa będzie stanowić przekazanie danych osobowych do państwa trzeciego.

Wobec braku wydania decyzji stwierdzającej odpowiedni stopień ochrony danych w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa przez Komisję Europejską, zgodnie z art. 45 RODO, przekazanie danych do Zjednoczonego Królestwa będzie wymagało odpowiednich zabezpieczeń, jak również egzekwowalnych praw oraz skutecznych środków ochrony prawnej osób, których dane dotyczą, zgodnie z art. 46 RODO.

Transfer danych poza Europejski Obszar Gospodarczy (EOG) uzależniony jest od spełnienia określonych warunków wskazanych w rozdziale V RODO.. Istnieją 3 podstawy, w oparciu o które administrator danych może przekazywać dane osobowe poza EOG:

1. decyzja Komisji Europejskiej  (KE) (art. 45 RODO) stwierdzająca, że dane państwo zapewnia odpowiedni stopień ochrony, przekazanie danych w oparciu o taką decyzję nie wymaga specjalnego zezwolenia – która jak wspominano powyżej nie została wydana
2. razie braku decyzji KE administrator może przekazać dane osobowe poza EOG wyłącznie, gdy dane państwo zapewni odpowiednie zabezpieczenia, i pod warunkiem, że obowiązują egzekwowalne prawa osób, których dane dotyczą, i skuteczne środki ochrony prawnej (art. 46 RODO).

Zapewnienie odpowiednich zabezpieczeń możliwe jest za pomocą np. standardowych klauzul ochrony danych przyjętych przez KE na podstawie decyzji w sprawie klauzul standardowych (SCC).

3. W przypadku braku decyzji KE (pkt 1) oraz odpowiednich zabezpieczeń (pkt 2), transfer zostać oparty jedynie o konkretne przesłanki, takie jak m.in.:

• • zgodę osoby, której dane mają być przetwarzane;
  • konieczność wykonania umowy zawartej pomiędzy podmiotem danych a administratorem;
  • zawarcie lub wykonanie umowy zawartej w interesie podmiotu danych;
  • niezbędność transferu danych ze względu na ważne interesy publiczne.

Szczegółowy katalog został określony w art. 49 RODO. Więcej o zasadach i regulacjach dotyczących przekazywania danych osobowych do państwa trzeciego możesz przeczytać w naszym wpisie o wyroku Schrems II.

________________

Jeżeli nie masz pewności czy przetwarzasz dane osobowe zgodnie z przepisami albo czy nie przekazujesz danych poza EOG bez odpowiedniej postawy do dokonywania transferu skorzystaj z e-porady dostępnej w sklepie albo skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

Świętuj dzień danych osobowych codziennie przetwarzając je zgodnie z prawem, a jeśli jeszcze nie uregulowałeś/aś RODO w firmie, nie odwlekaj … możesz skorzystać z gotowego pakietu dokumentów wymaganych przez rozporządzenie RODO, gotowej umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych lub wzoru polityki prywatności a także szablonu zgody na przetwarzanie danych osobowych z klauzulą informacyjną.

Photo by Nick Fewings on Unsplash

Historia sporów o znaki towarowe pokazuje, że nie tylko wielkie korporacje wygrywają spory. Warto podjąć walkę, jeżeli ktoś inny dokonuje zgłoszenia kolizyjnego znaku!  W dniu 15 września 2014 r. Pan Miłosz dokonał zgłoszenia do EUIPO znaku słownego „K7” w celu uzyskania ochrony m.in. w klasie 9 klasyfikacji nicejskiej. Rok później, z dniem 5 października 2015 r. LG ELECTRONICS INC. zgłosił słowny znak towarowy „K7” także w klasie nicejskiej 9. W związku identycznym znakiem towarowym i podobnym zakresem towarów, Pan Miłosz w dniu 11 grudnia 2015 r. zgłosił sprzeciw wobec takiego zgłoszenia znaku towarowego. Prawie 5 lat później, z dniem 18 listopada 2020 r. zapadł wyrok …

Z orzecznictwa…

Prawie 5 lat później, z dniem 18 listopada 2020 r. zapadł wyrok Sądu Unijnego w sprawie o sygnaturze T‑21/20, która dotyczyła zgłoszonego w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (czyli “EUIPO“) znaku słownego „K7”. W wyroku tym Sąd wskazał m.in., że smartfony i komputery wykazują podobieństwa w odniesieniu do ich charakteru i przeznaczenia, które działają w oparciu o system operacyjny, uruchamiają aplikacje i są dostępne za pośrednictwem wyświetlacza i klawiatury. Co oznacza, że są zbudowane w podobny sposób, a ponadto mogą być wykorzystywane do uzyskiwania dostępu do usług online, komunikowania się za pośrednictwem połączenia internetowego lub korzystania z aplikacji. Sąd zaznaczył także, że zarówno komputery, jak i smartfony mogą zaspokajać te same potrzeby użytkowników oraz mogą mieć tych samych producentów i kanały dystrybucji.

Co jest istotnego w tym orzeczeniu?

W obecnych czasach trudno nie zgodzić się z wyrokiem Sądu, jako że faktycznie przeznaczenie komputerów i smartfonu stało się niemal tożsame, a główną znaczącą różnicą pomiędzy tymi urządzeniami jest ich rozmiar. Ale skoro tezy zawarte w uzasadnieniu wyroku nie budzą powszechnej kontrowersji, dlaczego należy pochylić się nad omawianą sprawą? Wróćmy do genezy sporu i omówienia sprawy od początku.

Uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy „k7”

W dniu 15 września 2014 r. Pan Miłosz dokonał zgłoszenia do EUIPO znaku słownego „k7” w celu uzyskania ochrony m.in. w klasie 9 klasyfikacji nicejskiej dla:

• • programy komputerowe; Monitory [programy komputerowe]; Nagrane programy komputerowe; Programy komputerowe nagrane; Programy komputerowe do pobrania; Programy komputerowe [software ładowalny]; Interaktywne multimedialne programy komputerowe; Programy komputerowe do gier; Programy komputerowe [oprogramowanie do pobrania]; Programy komputerowe do celów edukacji; Programy komputerowe do przetwarzania obrazów; Programy komputerowe do przetwarzania danych; Pliki muzyczne do pobierania; Pliki graficzne do pobierania; Modemy; Komputery; Interfejsy komputerowe; Mikroprocesory; Dyski czyste; Dyski komputerowe; Pamięci komputerowe; Karty pamięciowe; Karty rozszerzenia pamięci; Urządzenia GPS; Pamięci zewnętrzne USB; Dyktafony; Kopiarki termiczne; Kopiarki elektrostatyczne; Publikacje elektroniczne; Publikacje w formie elektronicznej do pobrania

i EUIPO z dniem wydał decyzję o udzieleniu Panu Miłoszowi prawa ochronnego na znak „k7”.

Rok później, z dniem 5 października 2015 r. LG ELECTRONICS INC. dokonał zgłoszenia słownego znaku towarowego „K7” także w klasie nicejskiej 9 dla:

• • smartfony; telefony komórkowe; smartfony do noszenia na ciele lub w ubraniach.

W związku identycznym znakiem towarowym i podobnym zakresem towarów Pan Miłosz w dniu 11 grudnia 2015 r. zgłosił sprzeciw wobec takiego zgłoszenia znaku towarowego.

Regulacje dotyczące sprzeciwu

Podstawą złożenia sprzeciwu był art. 8 ust. 1 lit. b Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1001 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej (Dz. U. UE. L. z 2017 r. Nr 154, str. 1) (dalej oznaczmy jako “ZTUE“), czyli ryzyko wprowadzenia w błąd z powodu identyczności z wcześniejszym znakiem towarowym lub podobieństwa do niego, identyczności z towarami lub usługami lub podobieństwa do nich.

Koszt złożenia sprzeciwu wobec zgłoszenia znaku towarowego UE wynosi 320 euro.

Zgodnie z art. 46 ZTUE w terminie trzech miesięcy od daty opublikowania zgłoszenia unijnego znaku towarowego może być wniesiony sprzeciw wobec rejestracji unijnego znaku towarowego, na takiej podstawie, że znak nie może być zarejestrowany wobec jednej z podstaw wskazanej w art. 8 ZTUE. Następnie, w terminie wyznaczonym przez Urząd osoba wnosząca sprzeciw może przedstawić fakty, dowody i argumenty na poparcie swojego stanowiska.

Rozpatrując sprzeciw, EUIPO wzywa strony, tak często jak to jest konieczne, do przedstawienia w terminie wyznaczonym przez EUIPO uwag dotyczących materiałów przedstawionych przez inne strony lub EUIPO.

Jednym z głównych sposobów obrony wobec zgłoszonego sprzeciwu jest złożenie wniosku o:

1. przedstawienie dowodu, że w okresie pięciu lat poprzedzających datę zgłoszenia unijnego znaku towarowego wcześniejszy unijny znak towarowy był rzeczywiście używany w Unii Europejskiej w odniesieniu do towarów lub usług, dla których jest zarejestrowany i które przywołuje on jako uzasadnienie swojego sprzeciwu albo
2. wskazanie że istnieją uzasadnione powody nieużywania znaku, pod warunkiem że wcześniejszy unijny znak towarowy był w tej dacie zarejestrowany od co najmniej pięciu lat.

Jeżeli osoba wnosząca sprzeciw nie wykaże używania znaku towarowego albo nie wskaże istotnych powodów jego nieużywania EUIPO odrzuci sprzeciw.

W przedmiotowej sprawie LG nie mogło bronić się takim wnioskiem ze względu na to, że nie upłynął jeszcze 5-letni okres rejestracji zgłoszenia. Uwaga! To dość istotny szczegół ze względu na to, że np. okres ochrony liczymy od daty zgłoszenia znaku natomiast okres 5 lat na rozpoczęcie używania znaku liczymy od daty jego rejestracji.

Ciąg dalszy sporu o “k7”

Po dość burzliwej wymianie pism pomiędzy stronami w dniu 11 grudnia 2018 r. EUIPO (Wydział Sprzeciwów) wydał decyzję w całości przychylając się do sprzeciwu zgłoszonego przez Pana Miłosza, stwierdzając, że istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd opinii publicznej i w całości odrzucił zgłoszenie znaku „K7” LG.

LG oczywiście złożyło odwołanie do Izby Odwoławczej jako, że zgodnie z art. 66 ZTUE od decyzji Wydziału Sprzeciwów przysługuje odwołanie. Izba Odwoławcza w dniu 31 października 2019 r. odrzuciła odwołanie LG.

W ten sposób została wyczerpana procedura przed EUIPO ale na podstawie art. 72 ZTUE strona na decyzje Izby Odwoławczej w sprawie odwołań może wnieść skargę do Sądu Pierwszej Instancji. Od wyroku Sądu Pierwszej Instancji możliwe jest złożenie odwołania do Trybunału Sprawiedliwości. Na ten moment nie wiadomo, czy LG skorzystało z tego środka odwoławczego.

Jak widać ochrona znaków towarowych ale ich rejestracja może przynieść wiele korzyści. Jeżeli LG będzie bardzo zależało na możliwości korzystania z oznaczenia K7 dla swoich smartfonów jedyną możliwością będzie próba porozumienia się z Panem Miłoszem w zakresie uzyskania licencji na korzystanie ze znaku albo nabycia praw do znaku.

________________

Pisząc dzisiaj o sporach z wielkimi koncernami nie sposób pominąć bojów toczonych przez jedną z większych korporacji na świecie Disney Enterprises, Inc o znanego dorosłym i dzieciom najsłynniejszego misia o małym rozumku – Kubusia Puchatka. 18 stycznia obchodziliśmy bowiem kolejną rocznicę urodzin twórcy misia – Alana Alexandra Milne, który w 1926 roku napisał historię Winnie-the-Pooh. W Polsce miś nazywa się Kubuś Puchatek dzięki tłumaczce Irenie Tuwim, nie jest to jedynie polskie imię misia (o tym piszemy tu).

Milne zawarł z producentem Stephanem Slesingerem w 1930 r. umowę, na podstawie której producent nabył prawa do wykorzystywania postaci książkowej misia na terenie USA i Kanady w radio, telewizji, na produktach (czyli w ramach merchandisingu) i jako znaki towarowe. Po śmierci Slesingera wdowa po nim zawarła umowę licencyjną z wytwórnią Walta Disneya, co pozwoliło medialnemu gigantowi zbudować wielomiliardową franczyzę związaną z używaniem postaci misia. W 1983 r. strony zawarły umowę „legal back and forth” na mocy której licencja wróciła do Slesinger Inc., a następnie z powrotem do Disneya. Ta konstrukcja umowna i ogromne przychody Disneya, były przyczyną sporu ze spadkobiercami autora książki. W 1991 r. Slesingerowie oskarżyli wytwórnię o to, że nie ujawnia wszystkich dochodów ze sprzedaży produktów związanych wykorzystaniem postaci misia a także twierdzili, że prawa do postaci misia nie zostały przeniesione na wytwórnię.  Slesingerowi żądali 2 bln dolarów odszkodowania i wypłaty zaległego wynagrodzenia. Konflikt eskalował przyjmując formę wzajemnych oskarżeń, wykradania dokumentów, zaangażowania prywatnego detektywa do przeglądania koszy na śmieci w poszukiwaniu informacji i finalnie zakończył się stwierdzeniem przez sąd ostatniej instancji, że w 1983 r. doszło do przeniesienia wszystkich praw wyłącznych na Disneya[1].

Disney rozwija wizerunek Winnie-the-Pooh poprzez produkcję filmów animowanych, krótko- i długometrażowych, które mają coraz luźniejszy związek z pierwowzorem literackim oraz oryginalnymi ilustracjami E.H. Sheparda.

Disney Enterprises, Inc. na całym świecie posiada 137 zarejestrowanych znaków towarowych ze słowami WINNIE THE POOH.

W Polsce znak słowny zarejestrowany jest pod numerem R.168094 oraz słowno-graficzny R.135669:

Dlaczego korporacje tak walczą o prawa do znaków? Co daje rejestracja znaku?

Zgodnie z art. 154 prawa własności przemysłowej (dalej jako „pwp”) używanie znaku towarowego polega w zmonopolizowaniu przez uprawnionego:

1. umieszczaniu tego znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach, oferowaniu i wprowadzaniu tych towarów do obrotu, ich imporcie lub eksporcie oraz składowaniu w celu oferowania i wprowadzania do obrotu, a także oferowaniu lub świadczeniu usług pod tym znakiem;
2. umieszczaniu znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług;
3. posługiwaniu się nim w celu reklamy.

Te czynności może wykonywać uprawniony, inne osoby posługujące się w ten sposób znakiem naruszają prawa uprawnionego.

Dodatkowo naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy, polega także na używaniu znaku towarowego:

• jako nazwy handlowej lub nazwy przedsiębiorstwa albo jako części tych nazw, chyba że pozostaje ono bez wpływu na możliwość odróżnienia towarów w obrocie;
• w reklamie stanowiącej czyn nieuczciwej konkurencji zgodnie z przepisami ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Uprawniony, którego prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, lub osoba, której ustawa na to zezwala, zgodnie z art. 296 pwp, może żądać od osoby, która naruszyła to prawo:

• zaniechania naruszania,
• wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści,
• a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie ze znaku towarowego.

W przypadku, gdy istnieje ryzyko, że opakowania, etykiety, metki, zabezpieczenia, elementy lub urządzenia służące weryfikacji autentyczności lub wszelkie inne środki, na których umieszczony jest znak towarowy, mogłyby być używane w odniesieniu do towarów, a takie użycie stanowiłoby naruszenie prawa ochronnego, uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy lub osoba, której ustawa na to zezwala, może żądać zaniechania:

• umieszczania oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym lub do niego podobnego na opakowaniach, etykietach, metkach, zabezpieczeniach lub elementach lub urządzeniach służących weryfikacji autentyczności lub wszelkich innych środkach, na których ten znak może być umieszczony;
• oferowania, wprowadzania do obrotu, importu lub eksportu lub składowania w celu oferowania lub wprowadzania do obrotu, opakowań, etykiet, metek, zabezpieczeń, elementów lub urządzeń służących weryfikacji autentyczności lub wszelkich innych środków, na których ten znak jest umieszczony.

Uprawnionemu przysługuje prawo zakazania osobom trzecim wprowadzenia towarów, w ramach działalności gospodarczej, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez dopuszczenia ich do swobodnego obrotu, w przypadku gdy towary te lub ich opakowania pochodzą z państw trzecich i są opatrzone, bez zezwolenia uprawnionego, znakiem towarowym, który jest identyczny ze znakiem towarowym zarejestrowanym w odniesieniu do tych towarów lub którego nie można odróżnić pod względem jego istotnych cech od tego znaku towarowego.

Do sporu może dojść także pomiędzy między stronami umowy licencyjnej na używanie znaku towarowego. Wówczas licencjodawca, może wystąpić z roszczeniami, przeciwko licencjobiorcy, który narusza postanowienia umowy licencyjnej, odnoszące się do okresu i terenu jej obowiązywania, postaci znaku będącego przedmiotem licencji, a także wskazania towarów, dla których znak może być używany, oraz ich jakości. Chociaż dobrze sporządzona umowa minimalizuje przyczyny konfliktów.

Nowelizacja pwp doprowadziła do tego, że z powództwem o naruszenie praw do znaków towarowych może teraz wystąpić także licencjobiorca. Przed marcem 2019 r. takie uprawnienia miał tylko licencjobiorca wyłączny wpisany do rejestru znaków towarowych. Obecnie zgodnie z art. 163 ust. 1(1) pwp o ile umowa licencyjna nie stanowi inaczej, licencjobiorca może wystąpić z powództwem o naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy wyłącznie za zgodą uprawnionego z tego prawa (wyrażoną w umowie licencyjnej lub później). Licencjobiorca wyłączny może jednakże wystąpić z takim powództwem, jeżeli uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy, pomimo wezwania, nie wystąpi w stosownym terminie z powództwem o naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy

Ponieważ prawa autorskie wygasają po 70 latach od śmierci autora (więcej na ten temat piszemy tu) zatem w 2027 r. (autor powieści o misiu zmarł 31 stycznia 1956 r.) wygasną prawa autorskie do książkowej postaci misia. Niemniej wizerunek misa utrwalony w znakach towarowych Disneya będzie nadal chroniony. Ochrona wynikająca z rejestracji znaków towarowych może być przedłużana bez limitu czasowego na kolejne okresy 10-letnie w nieskończoność, a uprawnieni do znaków towarowych będą mogli korzystać ze swoich uprawnień.

Warto zatem, tak jak Pan Miłosz, zarejestrować swój znak (tym bardziej, że przez kilka miesięcy 2021 r. istnieje szansa na skorzystanie ze zniżki na rejestrację znaków). Jeżeli chcesz rozpocząć budowę silnej marki koniecznie pamiętaj o badaniu i rejestracji swojego znaku towarowego. Jeżeli chcesz zacząć czerpać korzyści finansowe z Twojego oznaczenia skorzystaj z umowy licencji znaku towarowego.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej o prawach własności przemysłowej skorzystaj z okazji!  E-book Własność przemysłowa w pytaniach i odpowiedziach 25% taniej. 

Photo by Daniel Korpai on Unsplash

[1] str 97 Katrzyna Grzybczyk w „Ikony popkultury a prawo własności intelektualnej. Jak znani i sławni chronią swoje prawa” wydanej przez Wolters Kluwers 2018. Tam także o innych ciekawych sporach medialnego giganta.

W dniu 13 stycznia 2013 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 18 października 2006 r. o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych. W art. 38 znowelizowanej ustawy dookreślono definicję „Polskiej Wódki” stąd uznano, że tego dnia powinno być obchodzone jej święto. Co ciekawe, inaczej niż w przypadku większości praw własności intelektualnej, oznaczenie geograficzne napojów spirytusowych daje ochronę nieograniczoną w czasie 🙂 na sto lat albo dłużej…

Co mówi ustawa?

Zgodnie z tą ustawą, została utworzona krajowa lista chronionych oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych, która prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych, czyli w tej chwili Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Polska Wódka/Polish Vodka to:

1. wódka niezawierająca dodatków innych niż woda albo
2. wódka smakowa o nadanym dominującym smaku innym niż smak surowców użytych do jej wyrobu, zawierająca naturalne środki aromatyczne, a w szczególnych przypadkach barwniki, o maksymalnym poziomie cukru wyrażonym jako cukier inwertowany nieprzekraczającym 100 gramów na litr czystego alkoholu

– otrzymana z alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego uzyskanego z żyta, pszenicy, jęczmienia, owsa lub pszenżyta albo ziemniaków, uprawianych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, której wszystkie etapy wyrobu odbywają się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i która może być leżakowana w celu nadania jej szczególnych właściwości organoleptycznych.

W dniu 23.09.2003 r. Polska Wódka została zarejestrowana jako oznaczenie geograficzne w Unii Europejskiej. Jak wskazano w specyfikacji zgłoszeniowej

„Uprawa zbóż i ziemniaków używanych do produkcji Polskiej Wódki/Polish Vodki związana jest bardzo ze specyfiką klimatu. Prace na polach mogą być prowadzone od marca do listopada. Długa, chłodna i surowa zima, zmienne i nieprzewidywalne pozostałe pory roku tworzą specyficzny mikroklimat, który wpływa na walory smakowe surowców, z których powstaje Polska Wódka/Polish Vodka[1].

Zatem czym jest oznaczenie geograficzne napoju spirytusowego?

Oznaczeniem geograficznym napoju spirytusowego jest:

• oznaczenie wskazujące na pochodzenie napoju spirytusowego z terytorium kraju lub z regionu, lub miejsca na danym terytorium,
• w przypadku, gdy daną jakość, renomę bądź inną właściwość napoju spirytusowego zasadniczo przypisuje się pochodzeniu geograficznemu.

O tym czym jest oznaczenie geograficzne (każde, nie tylko napoju spirytusowego) możesz przeczytać we wpisie o rogalach.

Żubrówka…

…to drugie polskie oznaczenie geograficzne napojów spirytusowych. Polska Wódka nie jest jedynym takim oznaczeniem  zarejestrowanym w Unii Europejskiej. W tym samym dniu – 23.09.2003 r. została również zarejestrowana jako oznaczenie geograficzne „Wódka ziołowa z Niziny Północnopodlaskiej aromatyzowana ekstraktem z trawy żubrowej”, czyli potocznie nazywana „żubrówką”.

“Wódka ziołowa z Niziny Północnopodlaskiej aromatyzowana ekstraktem z trawy żubrowej/ Herbal vodka from North Podlasie Lowland aromatised with an extract of bison grass zawdzięcza swoje szczególne właściwości smakowo-zapachowe trawie żubrowej i sporządzanemu z niej maceratowi. Nazwa trawy żubrowej pochodzi od słowa „żubr” czyli od nazwy największego europejskiego ssaka, którego matecznikiem jest Puszcza Białowieska położona na terenie Niziny Północnopodlaskiej. Trawa żubrowa jest jednym ze składników pożywienia żubrów. Jej miejsce naturalnego występowania to śródleśne polany i łąki położone na obrzeżach ww. puszcz”[2].

Wykaz napojów spirytusowych z oznaczeniami geograficznymi

Wykaz napojów spirytusowych z oznaczeniami geograficznymi zawarty został w załączniku III do rozporządzenia nr 110/2008. Możesz skorzystać z wyszukiwarki dostępnej pod linkiem. Znajdziesz tutaj pełne rejestry oznaczeń geograficznych zarejestrowanych w Unii Europejskiej nie tylko dotyczące napojów spirytusowych.

Oznaczenie geograficzne napoju spirytusowego a znaki towarowe gwarancyjne

Jednym z wnioskodawców w sprawie udzielenia oznaczeń geograficznych wskazanych powyżej było Stowarzyszenie Polska Wódka, które posiada również prawa ochronne na znaki towarowe gwarancyjne zgłoszone w klasie 33 dla wódki oraz wódki, która spełnia wymogi określone w specyfikacji technicznej oznaczenia geograficznego napoju spirytusowego Polska wódka / Polish vodka, takie jak:

Więcej o gwarancyjnych znakach towarowych możesz przeczytać tutaj.

_______________

Jesteś producentem ciekawego trunku? Chcesz podkreślić związek produktu z krajem, regionem lub miejscowością? Uzyskać ochronę nieograniczoną w czasie na produkty wytworzone z surowców lub półsurowców pochodzących z określonego terenu? Zapraszamy do kontaktu.

Planujesz dokonanie zgłoszenie znaku towarowego gwarancyjnego? Nie zapomnij o niezbędnym regulaminie używania znaku towarowego gwarancyjnego, którego wzór znajdziesz tu.

Photo by Marc Schulte on Unsplash

[1] https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/food-safety-and-quality/certification/quality-labels/geographical-indications-register/includes/showSpecification.cfm?attachmentId=55691.

[2] https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/food-safety-and-quality/certification/quality-labels/geographical-indications-register/includes/showSpecification.cfm?attachmentId=55647.

Już dziś, czyli od 11 stycznia 2021 r. rusza możliwość składania wniosków o dofinansowanie w ramach Bonów Własności Intelektualnej dla małych i średnich przedsiębiorców (MŚP) inicjatywy prowadzonej w ramach programu Ideas Powered for Business w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO). 

Dla kogo jest przeznaczony program?

Program jest przeznaczony dla małych i średnich przedsiębiorstw (nazywamy je MŚP), które chcą chronić swoje prawa własności intelektualnej na poziomie krajowym, regionalnym i unijnym.

Przedsiębiorcą (zgodnie z definicją z art. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 z późn. zm) jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Wniosek mogą składać tylko MŚP, czyli przedsiębiorcy spełniające poniższe kryteria:

Jak? Kiedy? Ile?

Możliwe jest złożenie tylko jednego wniosku natomiast nie ma ograniczeń dotyczących liczby praw własności intelektualnej (znaków towarowych i wzorów), o które można się ubiegać we wniosku.

Przydział środków odbywa się w 5 turach w ciągu 2021 r. do 31 stycznia, 31marca, 31 maja, 31 lipca i 30 września[1]:

Jednakże zwrot kosztów jest ograniczony do maksymalnej wysokości 1 500 euro.

W ramach wniosku możesz skorzystać z 50% zniżki na opłaty za zgłoszenie znaków towarowych i wzorów.

Co zrobić, aby uzyskać?

Aby skorzystać ze zniżki należy:

1. zapoznać się z zaproszeniem do składania wniosków dostępnym pod adresem
2. sprawdzić listę kontrolną przed rozpoczęciem przygotowywania wniosku
3. wypełnić formularz wniosku online wraz z dokumentacją wymaganą do sprawdzenia statusu MŚP i ustalenia, czy wniosek może zostać rozpatrzony, niezbędne będą: numer konta, numer IBAN i kod SWIFT, jak zaświadczenie potwierdzające statusu podatnika VAT; całkowity budżet i kwota dotacji będącej przedmiotem wniosku są obliczane automatycznie
4. poczekać na potwierdzenie – EUPIO prześle Ci e-mail potwierdzający otrzymanie wniosku, w przypadku pomyślnego rozpatrzenia wniosku, otrzymasz decyzję o przyznaniu dotacji podpisaną przez EUIPO – koniecznie ją zachowaj; natomiast wnioskodawcy, których wnioski nie zostały pozytywnie rozpatrzone, zostaną poinformowani o powodach negatywnej decyzji
5. dokonać zgłoszenia znaku towarowego lub wzoru przemysłowego wraz zapłatą wymaganych opłat w ciągu 30 dni od otrzymania decyzji o udzieleniu dofinansowania – znaki towarowe i wzory można zgłaszać w jednym z krajowych urzędów ds. własności intelektualnej w UE (na poziomie krajowym), czyli np. w Urzędzie Patentowym RP lub w Urzędzie Własności Intelektualnej Państw Beneluksu (obejmującym Belgię, Holandię i Luksemburg; poziom regionalny) lub EUIPO (obejmuje wszystkie państwa członkowskie UE)
6. złożyć wniosek o zwrot kosztów za pośrednictwem linku dostępnego w decyzji o przyznaniu dotacji do dnia 31.12.2021 r., po tym terminie wnioski o zwrot kosztów nie będą rozpatrywane, po złożeniu wniosku otrzymasz e-mail potwierdzający otrzymanie wniosku o zwrot płatności – zwrot środków będzie wykonany w ciągu miesiąca.

Bon nie jest w żaden sposób uzależniony od uzyskania pozytywnej decyzji w zakresie wnioskowanej ochrony znaku czy wzoru.

Dotacje będą przyznawane zgodnie z kolejnością zgłoszeń. Co ważne, dla uzyskania dofinansowania nie ma znaczenia czy uda się Ci się uzyskać prawo ochronne albo prawo z rejestracji, czy nie.

UWAGA! W przypadku osiągnięcia budżetu przydzielonego na każdą turę przed terminem końcowym, termin składania wniosków w danej turze ulegnie skróceniu i okno zostaje zamknięte z dniem osiągnięcia wskazanego budżetu. Tabela budżetu będzie aktualizowana więc istnieje możliwość śledzenia wysokości pozostałej w danej turze puli środków. EUPIO zastrzega sobie możliwość zmiany terminów i budżetów w związku z pandemią COVID-19.

_______________

Jeżeli potrzebujesz pomocy przy dokonaniu zgłoszenia znaku towarowego lub wzoru przemysłowego albo pomocy przy skorzystaniu z dotacji skontaktuj się z nami.

Photo by Mika Baumeister on Unsplash

[1] https://euipo.europa.eu/ohimportal/pl/grants-sme-fund#step_1.

Z dniem 1 stycznia 2021 r. do domeny publicznej przechodzi twórczość autorów zmarłych 70 lat temu. Pośród tych osób znajdziemy takie nazwiska jak: George Orwell, Jan Bułhak czy Zygmunt Rozwadowski. Dlaczego mimo, że wskazani twórcy zmarli w różnych momentach 1950 r. majątkowe prawa autorskie wygasają właśnie pierwszego dnia nowego roku? Zgodnie z art. 39 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych (“upapp”) czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w pełnych latach następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego rozpoczyna się jego bieg, czyli najczęściej od śmierci twórcy. Właśnie z tego powodu, co roku 1 stycznia „uwalniane są” nowe utwory. 

Cechy praw autorskich

Autorskie prawa do danego utworu powstają z chwilą „pojawienia” się utworu. Różny jest jednak czas trwania praw autorskich: osobiste prawa autorskie do utworu nigdy nie wygasają tzn., zawsze, jeśli będziemy znać autorstwo tego utworu, powiążemy dany utwór z nazwiskiem jego twórcy; natomiast majątkowe prawa autorskie wygasają z upływem 70 lat:

• od śmierci twórcy lub od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych współtwórców utworu;
• jeżeli twórca nie jest znany – od daty pierwszego rozpowszechnienia utworu;
• jeżeli autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy „upapp” innej osobie niż twórca – od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony – od daty jego ustalenia;
• w odniesieniu do utworu audiowizualnego – od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.

Zagadnienie czasu ochrony prawnoautorskiej ma znaczenie w sytuacji, gdy chcemy skorzystać z utworu, którego twórca zmarł ponad 70 lat temu. Na umieszczenie takiego utworu w Internecie czy na wykorzystanie takiego utworu znalezionego w Internecie nie musimy uzyskiwać zgody spadkobierców twórcy, ponieważ utwór taki trafił do tzw. domeny publicznej, czyli zbioru utworów traktowanych jako wspólny dorobek ludzkości.

Czym jest domena publiczna?

Domena publiczna (ang. public domain) – jest to koncepcja, która zakłada istnienie zasobu twórczości dostępnej bez ograniczeń dla każdego. W tym zasobie mieści się twórczość, z której można korzystać bez ograniczeń wynikających z uprawnień, jakie mają posiadacze autorskich praw majątkowych, gdyż prawa te:

• wygasły – bo upłynął termin ochrony przewidziany prawem autorskim;
• twórczość ta nigdy nie była przedmiotem prawa autorskiego – utwory, które nigdy nie korzystały z ochrony prawnoautorskiej (np. zdjęcia reporterskie pochodzące z okresu 1952-1994, fotografie powstałe przed 1994 r. i niepodpisane przez autora);
• twórczość, która nie jest przedmiotem prawa autorskiego  – akty normatywne lub ich urzędowe projekty, urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole, opublikowane opisy patentowe lub ochronne, proste informacje prasowe.

Dzieła znajdujące się w domenie publicznej mogą być wykorzystywane dowolnie: komercyjnie i niekomercyjnie. Można z nich korzystać nie tylko w Internecie ale na innych polach eksploatacji. Z tego powodu bardzo często możemy znaleźć np. słynne obrazy w odświeżonej wersji na ubraniach, okładkach ale także w reklamach czy w twórczości współczesnych artystów. Zapewne już wkrótce zobaczymy na kubkach i koszulkach prace Szczepana Andrzejewskiego, Pawła Gajewskiego czy Władysława Grudzińskiego. Możemy sięgnąć do fragmentów tekstów Roku 1984 czy Folwarku zwierzęcego Georga Orwella, opowiadań o Pucu i Bursztynie Jana Antoniego Grabowskiego czy publikować prace Jana Bułhaka – ojca polskiej fotografii, bądź kompozycje Stanisława Hieronima Nawrockiego. Lista nazwisk artystów, których prace trafiły w tym roku do domeny publicznej obejmuje 1333 pozycji.

Poza twórczością artystyczną, do domeny publicznej trafiają dobra chronione przepisami prawa własności przemysłowej po upływie czasu na jaki została udzielona im ochrona: dotyczy to opatentowanych rozwiązań po 20 latach od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym, wzorów użytkowych po 10 latach od daty dokonania zgłoszenia czy wzorów przemysłowych po upływie maksymalnie 25 – letniej ochrony, baz danych po okresie piętnastu lat następujących po roku, w którym baza danych została sporządzona, jeśli nie wprowadzono jakiejkolwiek istotnej zmiany treści bazy danych.

Przejście dóbr intelektualnych do domeny publicznej pozwala na ich rozpowszechnianie, a tym samym na niezapomnienie. Tak postrzegana domena publiczna jest

“bogactwem informacji, które są wolne od wszelkich barier dostępu lub ograniczeń ponownego użycia, ponieważ składają się na nią treści wolne od jakiejkolwiek ochrony prawnoautorskiej albo takie, dla których właściciele praw postanowili usunąć te bariery. Jest to surowiec, który stanowi podstawę dla rozwoju wiedzy i powstawania nowych dzieł kultury”

– jak twierdzą twórcy Manifestu domeny publicznej , podkreślając, że domena publiczna może być zasilona także przez

1. “Utwory, które są dobrowolnie udostępniane przez posiadaczy praw. Twórcy mogą usuwać ograniczenia korzystania z ich twórczości poprzez stosowanie wolnych licencji lub innych narzędzi prawnych, które pozwalają innym wykorzystywać ich utwory bez ograniczeń. Twórcy mogą też przekazywać swoją twórczość do Domeny publicznej. Definicja wolnego oprogramowania http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html, definicja wolnych treści kultury http://freedomdefined.org/Definition, oraz definicja otwartej wiedzy http://opendefinition.org/1.0/ określają czym jest wolne licencjonowanie.
2. Przywileje użytkowników zapewnione przez wyjątki i ograniczenia prawa autorskiego oraz zasady fair use i fair dealing. Przywileje te stanowią integralną część Domeny Publicznej. Gwarantują one taki poziom dostępu do wspólnej kultury i wiedzy, który zapewnia funkcjonowanie kluczowych instytucji społecznych i który umożliwia uczestnictwo w życiu społecznym osobom ze specjalnymi potrzebami.”

Więcej o Manifeście Domeny publicznej można przeczytać na stronie: https://publicdomainmanifesto.org/pl/

Gdzie szukać zasobów?

Można przeglądać zbiory dostępne on line:

• https://domenapubliczna.org/zasoby/ – zawiera listę podpowiedzi
• http://otwartezasoby.pl – pod tagiem “domena publiczna”
• https://polona.pl/ – największa bibliotek cyfrowa administrowana przez Biblioteka Narodową udostępnia ponad 2 mln. książek, starych druków, rękopisów, grafik, map, nut, fotografii, ulotek, afiszy i pocztówek
• europeana.eu – dostęp do ponad 50 milionów pozycji cyfrowych – książek, muzyki, dzieł sztuki i innych
• en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Public_domain_resources – zawiera linki do zbiorów z całego świata
• wolnelektury.pl – to projekt fundacji Nowoczesna Polska realizowany pro publico bono, we współpracy z Biblioteką Narodową, Biblioteką Ślaską oraz Biblioteką Elbląską pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, wszystkie utwory zamieszczone w bibliotece Wolne Lektury można zgodnie z prawem bezpłatnie przeglądać, słuchać, pobierać na swój komputer, a także udostępniać innym i cytować.

________________

Jeśli nie jesteś pewny czy utwór, z którego chcesz korzystać znajduje się w domenie publicznej – skontaktuj się z nami. Chcesz wiedzieć więcej o prawie autorskim? Teraz specjalna okazja! E-book Prawo autorskie w pytaniach i odpowiedziach 25% taniej. 

Jesteś uprawnionym z autorskich praw majątkowych do utworu i chcesz przenieść je na osobę trzecią? Skorzystaj z wzoru umowy przeniesienia autorskich praw majątkowych i zarabiaj na posiadanych prawach autorskich zanim utwory wejdą do domeny publicznej.

Photo by Mika Baumeister on Unsplash

Według informacji podanych w dniu 30 grudnia 2020 r. przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurenci i Konsumentów (UOKiK), problem faktur opóźnionych o ponad 60 dni dotyczy już prawie połowy przedsiębiorców sektora MŚP (mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca lub średni przedsiębiorca). Aktualnie UOKiK prowadzi 100 postępowań wobec spółek, które mogą zalegać z płatnościami. Pierwsze decyzje wobec przedsiębiorców tworzących zatory płatnicze zostaną wydane w styczniu – mówi Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK[1]

Co nas czeka w przyszłym roku?

W pierwszym dniu 2021 r. upłynie roczny okres obowiązywania ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz. U. poz. 1649) ), w tym ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 935 z późn. zm.) (dalej „u.p.n.o.t.h”). Celem wprowadzenia tej ustawy było zlikwidowanie tzw. zatorów płatniczych powstających

• z opóźnień w płaceniu wymagalnych należności
• z ustalania w umowach nadmiernie wydłużonych terminów zapłaty

Skutkami takich praktyk i zachowań, oprócz zatorów płatniczych, mogą być również: wzrost kosztów prowadzenia działalności przez firmy, osłabienie inwestycji, konieczność podnoszenia cen produktów lub usług na rynku czy ograniczenia zatrudnienia w określonych sektorach[2], a także zagrożenie dla płynności finansowej firm, brak możliwości terminowego regulowania należności na rzecz swoich dostawców czy pracowników, zwiększenie kosztów działalności (koszt zewnętrznego finansowania, koszt obsługi przeterminowanych należności), ograniczenie inwestycji, zatrudnienia, ogólne zahamowanie rozwoju przedsiębiorstw i co nie bez znaczenia – utrata reputacji[3].

Aby zapobiegać tym zjawiskom wprowadzono kilka mechanizmów, które mają spowodować zmniejszenia zatorów

Podstawowa zmiana to przyjęcie, iż termin płatności określony w umowie nie może przekraczać 60 dni od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, chyba że strony wyraźnie ustalą inaczej i pod warunkiem, że nie jest to rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela (art. 7 ust. 2 u.p.n.o.t.h) a ustalenia te nie dotyczą tzw. transakcji asymetrycznej.

Właśnie pojęcie symetryczności jest kluczowe, czyli określenie relacji pomiędzy podmiotami dokonującymi rozliczeń:

• transakcje symetryczne – to sytuacje, w których po obu stronach umowy – tj. po stronie wierzyciela uprawnionego do otrzymania świadczenia pieniężnego, jak też po stronie dłużnika – nie występuje dysproporcja w wielkości podmiotu-strony transakcji handlowej – regulacja dopuszczająca odstępstwa od terminu 60-dniowego będzie miała zastosowanie
• transakcje asymetryczne – gdy dłużnikiem zobowiązanym do zapłaty jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem jest mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca lub średni przedsiębiorca, termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi; w takim przypadku termin 60 dni jest terminem absolutnie maksymalnym i nie ma możliwości jego wydłużania wolą stron czynności prawnej
• w transakcjach, gdzie dłużnikiem jest podmiot publiczny, maksymalny termin płatności będzie wynosił 30 dni od doręczenia faktury lub rachunku, chyba że chodzi o podmiot leczniczy – wtedy wyjątkowo 60 dni, terminów tych nie można wydłużać wolą stron umowy.

Co zatem można zrobić w razie ustalenia przez strony transakcji asymetrycznej (duży v MŚP) zanim sprawa trafi do sądu…?

Jeśli wierzycielem jest mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca lub średni przedsiębiorca to:

1.termin zapłaty dłuższy niż 60 dni nie będzie obowiązywał z mocy samego prawa, a w jego miejsce wejdzie maksymalny (ustawowy) termin 60-dniowy

2. w przypadku, w którym strony transakcji handlowej nie przewidziały w umowie terminu zapłaty, wierzycielowi przysługują bez wezwania, po upływie 30 dni liczonych od dnia spełnienia przez niego świadczenia, do dnia zapłaty odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych

Gdy opóźnienie w zapłacie wydłuża się …

3. wierzyciel może odstąpić od umowy albo wypowiedzieć umowę, jeżeli termin zapłaty określony w umowie przekracza 120 liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru lub świadczenie usługi

A gdy sprawa musi trafić do sądu…?

4. wierzyciel może żądać przed upływem 3 lat (od dnia, w którym nastąpiła zapłata lub w którym zgodnie z ustawą powinna nastąpić zapłata) ustalenia, że termin zapłaty był rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela; w razie sporu to dłużnik musi udowodnić, że termin zapłaty dłuższy niż 60 dni, nie jest rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela – stanowi to przerzucenie ciężaru dowodu na dłużnika

5. wierzycielowi od dnia nabycia uprawnień do odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty:

• 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 zł;
• 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 zł, ale niższa niż 50 000 zł; albo
• 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 zł.

6. wierzyciel może skorzystać z uproszczonej procedury zabezpieczania roszczeń w sprawach o roszczenia pieniężne z tytułu transakcji handlowych, których wartość nie przekracza 75 000 zł; zmiana została wprowadzona poprzez dodanie nowego  730¹§ 2¹ k.p.c. Zgodnie z tym przepisem interes prawny uważa się za uprawdopodobniony w przypadku, gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej, w przypadku gdy wartość tej transakcji nie przekracza progu 75 000 zł, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej 3 miesiące

7. wierzyciel może wystąpić do dłużnika z żądaniami określonymi w art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej “uznk“) (złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych; zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony) w związku z dodaniem do ustawy uznk nowego czynu nieuczciwej konkurencji, czyli nieuzasadnionego wydłużania terminów zapłaty za dostarczone towary lub wykonane usługi polegające w szczególności na:

• naruszeniu przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 935 i 1086);
• rażącym odstępstwie od dobrych praktyk handlowych, które narusza zasadę działania w dobrej wierze i zasadę rzetelności;
• niedostosowaniu do harmonogramu dostawy towarów lub harmonogramu wykonania usługi;
• nieuwzględnieniu właściwości towaru lub usługi, które są przedmiotem umowy.

W zakresie podatków…?

8. wierzyciel może skorzystać z symetrycznych konsekwencji podatkowych dla obu stron stosunku zobowiązaniowego, w którym jedna strona jest uprawniona do otrzymania należności pieniężnej (posiada wierzytelność o zapłatę świadczenia pieniężnego), a druga jest dłużnikiem, zobowiązanym do zapłaty długu w pieniądzu. W przypadku transakcji, których termin zapłaty przypada po 31.12.2020 r., niespłacona należność będzie stanowić, w zależności od przypadku, przedmiot korekty podstawy opodatkowania, straty podatkowej, lub wysokości przychodu. W przypadku wierzycieli korekta jest dobrowolna i polega na możliwości zmniejszenia podstawy opodatkowania bądź zwiększenia straty podatkowej lub zmniejszenia wysokości przychodu o wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego. W przypadku dłużników korekta jest obowiązkowa i polega na konieczności zwiększenia podstawy opodatkowania, zmniejszenia straty podatkowej albo zwiększenia przychodu do opodatkowania, o wartość zobowiązania do zapłaty. Jeśli wierzytelność zostanie uregulowana, strony stosunku zobowiązaniowego mają obowiązek odwrócenia korekty.

Jak ustalić rozmiary przedsiębiorcy? Czy zawsze oświadczenie o statusie przedsiębiorcy będzie skuteczne?

Dłużnik będący dużym przedsiębiorcą nie może powoływać się przeciwko wierzycielowi będącemu mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą albo średnim przedsiębiorcą na jego oświadczenie, że nie jest mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą albo średnim przedsiębiorcą, chyba że mimo dołożenia należytej staranności nie wiedział o nieprawdziwości tego oświadczenia. Natomiast dłużnik będący dużym przedsiębiorcą zobowiązany jest do złożenia drugiej stronie transakcji handlowej oświadczenie o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy. Oświadczenie składa się w formie, w jakiej jest zawierana transakcja handlowa, najpóźniej w momencie jej zawarcia.

Czego dotyczy zakaz nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych?

Nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych to sytuacja, w której w okresie 3 kolejnych miesięcy suma wartości świadczeń pieniężnych nie spełnionych oraz spełnionych po terminie przez dany podmiot wynosi co najmniej:

• 5 mln zł – w przypadku postępowań wszczynanych w latach 2020-2021
• 2 mln zł – w przypadku postępowań wszczynanych od roku 2022.

Sankcja finansowa o charakterze administracyjnym jest nakładana przez Prezesa UOKIK w drodze decyzji administracyjnej, po przeprowadzeniu postępowania w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. W przypadku ustalonego naruszenia tych obowiązków Prezes UOKIK może nałożyć administracyjną karę pieniężną w wysokości do 5% przychodu osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, nie większej jednak niż równowartość 50 mln euro

Pod koniec grudnia Prezes UOKiK wszczął postępowania wobec kolejnych 28 podmiotów z branż zagrożonych zatorami płatniczymi m.in. spożywczej (mięsnej), budowlanej, transportowej oraz kosmetycznej, wobec których zachodzi prawdopodobieństwo nadmiernego opóźniania się z płatnościami. Nowe postępowania dotyczą m.in. Rossmann Supermarkety Drogeryjne Polska, Dhl Parcel Polska, Cognor, Budimex, Cedc International, Celsa „Huta Ostrowiec”, Brembo Poland, Wipasz, Viterra Polska, Solaris Bus & Coach, Sokołów, Strabag, Agri Plus, Cemex Polska, Ciech Soda Polska, Amrest, Superdrob, Zakład Przemysłu Mięsnego Biernacki, Zakłady Mięsne Skiba, Pekaes, Dsv Road, Abp Poland, Przedsiębiorstwo Usług Technicznych Intercor, Grupa Producentów Drobiu, Altrad-Mostostal, Wojas, Anwim, Polaqua.

_________________

Podsumowując, wydaje się, że wprowadzone zmiany powinny poprawić sytuację MŚP ale na podsumowanie skuteczności regulacji musimy jeszcze poczekać. Jeśli jesteś wierzycielem w transakcji asymetrycznej i dotknął Cię problem zatorów Na pewno warto wezwać wierzyciela do zapłaty. Możesz skorzystać z naszego wzoru wezwania, a jeśli wezwanie nie będzie skuteczne możesz podjąć próbę polubownego załatwienia sprawy składając do sądu zawezwanie do próby ugodowej. Jeśli masz pytania, zapraszamy do skorzystania z konsultacji prawnej.

Photo by Michael Longmire on Unsplash

prezentacje z: PARP Nowe instrumenty dyscyplinowania niesolidnych dłużników Agata Kudelska Warszawa, 2 października 2019 r

[1] https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=17093

[2] J. Liput, M. Ćwiakowski, A. Wierzbicka, Strona redakcyjna [w:] J. Liput, M. Ćwiakowski, A. Wierzbicka, Ograniczanie zatorów płatniczych. Praktyczny przewodnik, Warszawa 2020

[3] https://www.parp.gov.pl/attachments/article/57746/Zatory%20p%C5%82atnicze%20prezentacja.pdf

Torebki, ubrania, buty, obudowy do urządzeń, opakowania, zegarki, meble, zabawki….słowem: zewnętrzna postać produktów czy opakowań –  mogą być chronione prawem do wzoru przemysłowego. Podobnie produkty dwuwymiarowe np. etykiety, wzory graficzne, logo, ornamentacja. Jeżeli zaprojektowałeś nowy wzór, najlepiej od razu dokonaj zgłoszenia wzoru do urzędu patentowego w zależności od zakresu terytorialnego, na którym zamierzasz korzystać ze wzoru. Stosunkowo łatwo uzyskasz prawo do ochrony tego wzoru. Zgłoszenia można dokonać także w ciągu 12 miesięcy (tzw. ulga w nowości) od dnia  publicznego udostępnienia wzoru, jednak wówczas istnieje ryzyko, że zgłoszenia podobnego wzoru dokona inny podmiot. Innym ryzykiem jest unieważnienie twojego wzoru przez konkurenta. Ten wpis poświęcamy unieważnieniu wzoru. 

Definicja wzoru przemysłowego

Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać (całego) wytworu lub jego części, nadana mu m.in. przez cechy (linie, kontury, kształty, kolorystyka, fakturę lub materiał) tego wytworu i/lub jego ornamentację.

Wzory mogą być:

• dwuwymiarowe (płaskie – mające tylko dwa wymiary: szerokość i długość – jak np. symbole o charakterze graficznym, ornamenty, ikony, krój pisma, kontury), jak i
• trójwymiarowe (przestrzenne – mające trzy wymiary: długość, szerokość i wysokość, jak np. kształt opakowania, przedmiotu czy też wystrój wnętrza).

O tym, jak pomocne może być zarejestrowanie wzoru i o zakresie ochrony wzoru piszemy tutaj, a o różnicy pomiędzy wzorem zarejestrowanym i niezarejestrowanym można przeczytać tutaj.

Dlaczego stosunkowo łatwo można uzyskać prawo do wzoru?

W trakcie zgłoszenia wzoru do Urzędu Patentowego RP, urząd ten zasadniczo nie bada, czy zgłoszony wzór spełnia warunki nowości i indywidualnego charakteru.

Brak spełnienia przesłanek zdolności rejestracyjnej może być stwierdzony w postępowaniu o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, które ma charakter sporny. Dopiero wówczas dochodzi do merytorycznej oceny, czy dany wzór spełnia ustawowe kryteria wzoru przemysłowego, tj. czy cechuje go nowość i indywidualny charakter. W związku z powyższym decyzja o zarejestrowaniu wzoru przemysłowego obarczona jest dużym prawdopodobieństwem wadliwości. System ten, choć niedoskonały, ma na celu usprawnienie procesu rejestracji i przyznania ochrony zgłaszanym wzorom przemysłowym.

Podobny jest zakres badania przez EUIPO. Badanie ogranicza się zasadniczo do sprawdzenia, czy zgłoszenie odpowiada wymogom formalnym uregulowanym przepisami rozporządzenia Nr 6/2002 oraz rozporządzenia Komisji (WE) Nr 2245/2002 z 21.10.2002 r., a także sprawdzeniu, czy została uiszczona opłata. Ponadto EUIPO ocenia zgodność z definicją wzoru oraz bada, czy wzór nie narusza porządku publicznego i dobrych obyczajów. Natomiast w procesie rejestracji wzoru wspólnotowego EUIPO nie bada, czy wzór spełnia przesłanki nowości i indywidualnego charakteru.

Jak stosunkowo łatwo można stracić prawo do wzoru?

Prawo z rejestracji można utracić po upływie czasu ochrony (czyli maksymalnie po 25 latach jeśli opłata będzie uiszczana przez uprawnionego za każdy z 5-letnich okresów ochrony) bądź na skutek unieważnienia tego prawa – w obu przypadkach dochodzi do sytuacji, w której tytuł ochronny udzielony na wzór traci moc prawną, a skutkiem tego jest utrata prawa wyłącznego korzystania z tego wzoru przysługującego jego właścicielowi i przejście tego dobra do tzw. domeny publicznej (domaine public).

Unieważnienie wzoru przemysłowego przed Urzędem Patentowym RP

Zgodnie z art. 89 w zw. z art. 117 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 286 z późn. zm.) (czyli “pwp“) prawo z rejestracji na wzór przemysłowy może zostać unieważnione w całości lub w części na wniosek każdego, kto wykaże że:

1. nie zostały spełnione warunki wymagane do uzyskania prawa z rejestracji:

• nowość – jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób;
• indywidualny charakter – czyli ogólne wrażenie, jakie wzór przemysłowy wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo;
• postać wytworu lub jego części – wytworem jest:
  • • każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych;
    • przedmiot składający się z wielu wymienialnych części składowych umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie (wytwór złożony);
    • wymienialna część składowa wytworu złożonego, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego pozostaje ona widoczna w trakcie jego zwykłego używania, przez które rozumie się każde używanie, z wyłączeniem konserwacji, obsługi lub naprawy.

Brak spełnienia którejkolwiek z przesłanek wskazanych powyżej daj możliwość unieważnienia prawa z rejestracji udzielonego na dany wzór przemysłowy.

2. wykorzystywanie wzoru przemysłowego narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich.

Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej lub Prezes Urzędu Patentowego RP może w interesie publicznym wystąpić z wnioskiem o unieważnienie patentu albo przystąpić do toczącego się postępowania w sprawie.

Zgodnie z art. 255 ust. 1 pkt 1 pwp sprawy o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego rozstrzyga Urząd Patentowy RP w trybie postępowania spornego. Uściślając, sprawy te rozpatrywane są przez kolegia orzekające do spraw spornych.

Aby unieważnić zarejestrowany wzór przemysłowy w Urzędzie Patentowym RP należy:

• złożyć wniosek o unieważnienie prawa z rejestracji i
• wnieść opłatę od wniosku w wysokości 1000 zł zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 września 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych (Dz. U. poz. 1623).

Unieważnienie wzoru wspólnotowego przez EUIPO

Podobnie uregulowane zostało unieważnienie wzoru wspólnotowego, czyli wzoru na które prawo z rejestracji zostało udzielone przez Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (czyli “EUIPO“). W sprawach unieważnień właściwy jest Wydział Unieważnień EUIPO.

Zgodnie z art. 24 Rozporządzenie Rady (WE) nr 6/2002 z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych (Dz. U. UE. L. z 2002 r. Nr 3, str. 1 z późn. zm.) (czyli “RWW“) wzór wspólnotowy uważa się za nieważny na wniosek złożony w EUIPO. Co więcej wzór wspólnotowy może być unieważniony również pod dacie wygaśnięcia lub zrzeczenia się wzoru wspólnotowego.

Opłata za złożenie wniosku o stwierdzenie nieważności wzoru wspólnotowego wynosi 350 euro.

W postępowanie o unieważnienie może dotyczyć jednego wzoru. Jeżeli zakwestionowane wzory wspólnotowe stanowią część rejestracji zbiorowej, każdy z nich należy unieważnić w odrębnym postępowaniu (art. 37 ust. 4 RWW). Opłatę za wniosek należy uiścić w odniesieniu do każdego kwestionowanego wzoru wspólnotowego.

Dodatkowo trzeba zaznaczyć, że wniosek o unieważnienie musi być złożony w języku postępowania, który jest językiem, w którym dokonano zgłoszenia do rejestracji zakwestionowanego wzoru wspólnotowego (język, w którym dokonano zgłoszenia), pod warunkiem że język, w którym dokonano zgłoszenia, jest jednym z pięciu języków EUIPO (art. 98 RWW). Językami EUIPO są: angielski, francuski, niemiecki, hiszpański i włoski. Jeżeli zgłoszenia nie dokonano w jednym ze wskazanych pięciu języków EUIPO, językiem postępowania jest drugi język wskazany w zgłoszeniu zakwestionowanego wzoru wspólnotowego.

Zarówno w przypadku unieważnienia wzorów wspólnotowych jak i wzorów przemysłowych nie jest obecnie wymagane wykazanie interesu prawnego do złożenia wniosku i żądania unieważnienia prawa.

Unieważnienie wzoru w drodze powództwa wzajemnego przez sąd

W przypadku złożenia przez uprawnionego z prawa rejestracji do wzoru pozwu o naruszenie jego praw, pozwany, na podstawie art. 479¹²² ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1575 z późn. zm.) (czyli “kpc“) może złożyć powództwo wzajemne o unieważnienie tego prawa.

Pozew wzajemny należy wnieść nie później niż w odpowiedzi na pozew, a jeżeli jej nie złożono – w sprzeciwie od wyroku zaocznego albo przy rozpoczęciu pierwszego posiedzenia, o którym zawiadomiono albo na które wezwano pozwanego. Pozew wzajemny o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru wspólnotowego albo wzoru przemysłowego podlega opłacie stałej w wysokości 1000 zł zgodnie z art. 28a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 755 z późn. zm.).

Sąd jest związany podstawą prawną unieważnienia lub stwierdzenia wygaśnięcia prawa wskazaną przez powoda wzajemnego, czyli wskazaną przez pozwanego przyczyną, dla której należy unieważnić prawo z rejestracji wzoru przemysłowego lub wspólnotowego.

W przypadku wytoczenia powództwa wzajemnego sąd zwraca się do Prezesa Urzędu Patentowego RP z żądaniem udzielenia informacji, czy przed UPRP toczy się już sprawa o unieważnienie lub stwierdzenie wygaśnięcia prawa. Jeżeli przed UPRP toczy się sprawa o unieważnienie lub stwierdzenie wygaśnięcia prawa, sąd zawiesza postępowanie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania przed UPRP.

Sąd odrzuca pozew wzajemny o stwierdzenie wygaśnięcia lub unieważnienie prawa, jeżeli decyzja wydana przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, dotycząca tego samego przedmiotu sprawy, w tym podstawy powództwa wzajemnego, stała się prawomocna.

Podobna procedura dotyczy wzorów wspólnotowych, z tym że zgodnie z art. 86 RWW sąd zawiadamia EUIPO o dacie wniesienia powództwa wzajemnego, a EUPIO czyni wzmiankę o tym fakcie w rejestrze. Ponadto, podczas rozpatrywania powództwa wzajemnego o unieważnienie zarejestrowanego wzoru wspólnotowego sąd może, na wniosek właściciela zarejestrowanego wzoru i po wysłuchaniu innych stron, zawiesić postępowanie i wezwać pozwanego do złożenia w EUIPO wniosku o unieważnienie w terminie określonym przez sąd. Jeżeli wniosek nie zostanie złożony w tym terminie, postępowanie jest kontynuowane, a powództwo wzajemne uważa się za wycofane.

W trakcie unieważniania bierze się pod uwagę bezwzględne i względne przyczyny:

• bezwzględne przyczyny unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego występują wtedy, gdy: wzór nie jest wzorem, tzn. nie stanowi całkowitej lub częściowej postaci produktu wynikającej w szczególności z elementów linii, konturów, kolorystyki, kształtu, tekstury i/lub materiałów samego produktu i/lub jego ornamentacji; wzór nie spełnia określonych warunków, a zwłaszcza wymogów dotyczących nowości i indywidualności; wnioskujący o zarejestrowanie lub posiadacz prawa z rejestracji wzoru nie posiada do niego uprawnień; wzór nie zgadza się z wcześniejszym wzorem, który został udostępniony publicznie po dacie złożenia wniosku lub, jeżeli wystąpiono o przyznanie uprzedniego pierwszeństwa, po dacie pierwszeństwa, oraz który jest chroniony od daty wcześniejszej od wskazanej w rejestracji wzoru wspólnotowego lub przez złożenie wniosku o rejestrację wzoru wspólnotowego lub przez rejestrację wzoru w państwie członkowskim, którego to dotyczy, lub przez złożenie wniosku o przyznanie takiego prawa
• względne przyczyny unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego to te, których wystąpienie może, lecz nie musi powodować unieważnienia prawa z rejestracji wzoru, a to oznacza, że można unieważnić prawo z rejestracji wzoru jeżeli: odróżniający znak jest użyty w kolejnych wzorach, a prawo wspólnotowe lub ustawodawstwo państwa członkowskiego dotyczące znaku przyznaje także właścicielowi znaku prawo zakazania jego stosowania lub wzór stanowi nieuprawnione użycie dzieła chronionego przez prawo autorskie wzór stanowi niewłaściwe użycie któregokolwiek elementu wymienionego w art. 6^bis Konwencji Paryskiej lub znaków, symboli i godeł innych niż objęte ochroną w ramach tej konwencji, gdy stanowią one szczególny interes publiczny państwa członkowskiego

W trakcie unieważniania dochodzi do badania nowości kwestionowanego wzoru oraz oceny indywidualnego charakteru wzoru oraz wyrażenia jakie wzór wywołuje na tzw. zorientowanym użytkowniku wzoru:

• badanie nowości wymaga obiektywnego porównaniu danego wzoru z już istniejącymi na rynku. Oznacza to, że zwykłe kopie i postaci wzoru, które są podobne do wcześniejszego wzoru, nie są traktowane jak nowe. Różnice w wymiarach nie stanowią ani o nowości, ani o indywidualnym charakterze później zgłoszonego do rejestracji wzoru przemysłowego. Przedmiotem oceny powinna być postać wytworu zgłoszona do rejestracji, a nie postać produktu dostępnego na rynku.
• ocena indywidualnego charakteru wzoru polega na określeniu:
  • • sektora produktów, w których wzór ma zostać zawarty lub zastosowany,
    • poinformowanego użytkownika wspomnianych produktów według ich przeznaczenia,
    • stopnia swobody twórcy przy opracowywaniu wzoru, którego wpływ na indywidualny charakter wzoru jest odwrotnie proporcjonalny,
    • całościowego wrażenia wywieranego na poinformowanym użytkowniku przez zakwestionowany wzór
• w badaniu tym tworzy się wzorzec zorientowanego użytkownika dokonującego oceny indywidualnego charakteru wzoru przemysłowego. Nie będzie nim projektant czy ekspert od wzorów, ale będzie to osoba, która w sposób stały używa danego produktu; która przed zakupem produktu uważnie go ogląda, bada jego budowę i funkcjonalność oraz zwraca uwagę na detale; nie jest to ani przeciętny fachowiec, ani przeciętny konsument, to osoba która nie będąc twórcą czy ekspertem technicznym, zdobyła informacje, zapoznawszy się z katalogami czy zasięgnąwszy informacji w Internecie lub w sklepach sprzedających dany produkt, i która wykazuje stosunkowo wysoki poziom uwagi przy jego używaniu.

Skutkiem unieważnienia wzoru jest taka sytuacja jakby wzór w ogóle nie istniał i nigdy nie zostało na niego udzielone prawo wyłączne, ale wsteczny skutek unieważnienia wzoru wspólnotowego nie ma wpływu na:

• wszelkie decyzje w sprawie o naruszenia, które stały się prawomocnymi decyzjami ostatecznymi i weszły w życie przed decyzją o unieważnieniu;
• wszelkie umowy zawarte przed podjęciem decyzji o unieważnieniu, jeżeli umowa ta została wykonana przed tą decyzją; jednakże zwrot kwot zapłaconych na podstawie stosownej umowy może być, w zakresie uzasadnionym okolicznościami, przedmiotem roszczeń na podstawie zasad słuszności.

_______________

Zanim podejmiesz decyzję o rejestracji wzoru i poniesiesz koszty opłat wpłacanych do urzędów, warto sprawdzić czy nie zachodzą bezwzględne lub względne przyczyny unieważnienia wzoru. Zminimalizuje to ryzyko unieważnienia twojego wzoru przez inne podmioty. Takie badanie powinno poprzedzać złożenie wniosku o rejestrację wzoru. Możesz skorzystać w tym zakresie z naszej pomocy w zakresie badania i rejestracji wzoru przemysłowego.

Warto też zrobić z końcem roku, podsumowanie i przegląd posiadanych praw własności intelektualnej (intellectual property – IP) w ramach mini audytu. Pozwoli ono uporządkować podstawowe kwestie IP w firmie, w bardziej skomplikowanych przypadkach należy  zrobić większy audyt własności intelektualnej. O tym czym jest audyt piszemy tutaj a w tym miejscu – o tym jak przeprowadzany jest audyt.

Photo by Laura Chouette on Unsplash