Pierwszego dnia października obchodzimy międzynarodowy dzień muzyki. Głównym celem tego święta jest przedstawienie muzyki w taki sposób, by była kojarzona jako dobro ludzkości oraz promocja muzyków jako tych, którzy tworzą piękno muzyki. A w biznesie? Czy muzyka może być promocją lub reklamą jakiegoś towaru lub usługi i służyć do identyfikacji marki?

Czym jest znak towarowy?

Znakiem towarowym, zgodnie z ustawą prawo własności przemysłowej może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów i/lub usług jednego przedsiębiorcy od towarów i/lub usług innego przedsiębiorcy oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu ochrony udzielonej na znaku. Skoro muzyka może budzić skojarzenie z usługą lub produktem, nie ma przeszkód, by muzyka była znakiem towarowym, problematyczne może się jednak wydawać przedstawienie jej w rejestrze znaków towarowych.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości w orzeczeniu z dnia 27 listopada 2003 r. w sprawie C-283/01 Shield Mark uznał, że dźwięki mogą stanowić znak towarowy. Trybunał uściślił jednocześnie, że wymóg przedstawienia w formie graficznej jest spełniony, gdy znak jest przedstawiony za pomocą zapisu nutowego, uzupełnionego o klucz określający tonację, środki pozwalające wyznaczyć rytm i wartość względną każdej z nut, jak również podanie instrumentów służących do ich wykonania. Nie spełnia natomiast tej przesłanki opis słowny, zawierający onomatopeje, określenie melodii lub następujące po sobie nazwy nut.

W Polsce, dzięki nowelizacji ustawy prawo własności przemysłowej z dnia 16.03.2019 r. usunięto z  definicji znaku towarowego konieczność przedstawienia go w formie graficznej. Zarejestrowanie muzycznego znaku towarowego uległo uproszczeniu. Przed wprowadzeniem tych zmian aby móc zarejestrować znak muzyczny używano do tego zapisu nutowego przedstawienia amplitudy drgań, kolorowego zapisu widma dźwięku czy zapisu pracy spektrografu, ten sposób nie był jednak czytelny dla każdego odbiorcy, bowiem nie każdy potrafi czytać takie zapisy. Po nowelizacji dźwiękowy znak towarowy, który składa się wyłącznie z dźwięku lub kombinacji dźwięków, należy przedstawić, składając albo plik audio w formacie MP3, umożliwiający odtworzenie dźwięku, albo zapis muzyczny zawierający wszystkie elementy niezbędne do interpretacji melodii takie jak: tonacja, tempo, tekst. Należy pamiętać, że zgłoszenie powinno być dokonane w jednym z dwóch możliwych sposobów.

Nic dziwnego, że coraz częściej chcemy chronić nasz muzyczny znak. Melodie przywołują skojarzenia, a te znane od wielu lat tym bardziej chcemy chronić przed ich wykorzystaniem w innych projektach. Wiele piosenek zyskuje na popularności dzięki umieszczeniu ich fragmentów w reklamach, czołówkach programów czy jako element jakiegoś produktu. Rozpoznawalność danej melodii wiąże się z powiązaniem jej z jednym produktem, marką lub usługą, więc korzystanie przez wiele podmiotów pozbawiłoby taką melodię cech indywidualnych skojarzeń.

Na świecie rejestruje się coraz więcej znaków muzycznych – należą do nich np.

a także liczne „jingle” muzyczne pochodzące np. ze znanych reklam.

Marki, zwłaszcza te o dużej renomie i rozpoznawalności coraz bardziej dbają o swój wizerunek, a bez wątpliwości takim może być melodia z jaką identyfikują się od wielu lat. Do ostatnio zarejestrowanych znaków muzycznych należą:

W Polsce zarejestrowane zostały jako muzyczne znaki towarowe m.in. czołówki stacji radiowych i telewizyjnych: Telewizji Polskiej, Polskiego Radia 1 czy Radia Zet.

Interesujące skutki wywołała rejestracja w Urzędzie Patentowym hejnału mariackiego. Melodia ta jest znakiem rozpoznawczym Krakowa, odgrywana jest codziennie z wieży Kościoła Mariackiego, a o powodach, dla których hejnał nie został dokończony krążą legendy. Mieszkańcy Krakowa wpadli nawet na pomysł, by w ramach budżetu obywatelskiego ogłosić konkurs na dokończenie tej melodii, lecz właśnie ochrona jaką daje mu zarejestrowany znak towarowy nie pozwoliła na jego zorganizowanie. Z jednej strony, być może moglibyśmy poznać wiele ciekawych interpretacji zakończenia tej melodii. Z drugiej strony, to właśnie raptowne zakończenie muzyki jest jedną z rozpoznawalnych cech hejnału. A skoro hejnał jest swego rodzaju zabytkiem kultury muzycznej, to nadanie mu innego brzmienia mogłoby pozbawić hejnał jego historycznego znaczenia.

R.238511 – Znak muzyczny  zarejestrowany 25.05.2011 r. przez Gminę Miejską Kraków

R.171836 Znak zarejestrowany 26.01.2006 r. przez Radio Muzyka Fakty Grupa RFM Sp. z o.o. Sp.k.

Niektórzy zastanawiają się czy utwór muzyczny, który jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego i  podlega jego ochronie może być zarejestrowany jako znak towarowy. Jeżeli taki muzyczny fragment, „jingle” jest jednocześnie znakiem rozpoznawczym marki, nie ma ku temu przeciwwskazań. Należy jednak pamiętać, że rejestracja takiego znaku towarowego nie może ograniczać korzystania z utworów znajdujących się w domenie publicznej – czyli takich, których ochrona wygasła z upływem czasu i dozwolony jest ich użytek.

Kolejny ograniczeniem w zakresie możliwości rejestracji znaków towarowych są wymogi samodzielności, jednolitości i nadawania się do postrzegania za pomocą zmysłów. Kluczowe znaczenie dla omówienia tematu znaków towarowych dźwiękowych będzie miała przesłanka jednolitości. Jednolitość znaku towarowego odnosi się do jego struktury. Dane oznaczenie jest jednolite wtedy, gdy istnieje możliwość objęcia całego oznaczenia za pomocą jednego aktu poznawczego. Co skutkuje tym, że oznaczenie powinno być łatwe do zapamiętania. Zbyt rozbudowane oznaczenie np. kilkuminutowy utwór muzyczny nie będzie spełniał cechy jednolitości. Z drugiej strony zbyt prymitywne oznaczenie składające się np. z jednego dźwięku muzycznego będzie uznane za nieposiadające charakteru odróżniającego.

Chcesz zarejestrować muzyczny (i nie tylko) znak towarowy? Pamiętaj, że przed dokonaniem zgłoszenia warto jest wykonać badanie zdolności rejestrowej takiego znaku. Możesz skorzystać z naszej pomocy, w ramach której kompleksowo zajmiemy się badaniem i rejestracją twojego znaku.

Warto także zaopatrzyć się w dobrą umowę przeniesienia praw do znaku towarowego, gdy zamawiasz skomponowanie melodii od kompozytora (możesz śmiało wykorzystać umowę jak nabywałeś prawa do znaku graficznego) bądź gdy sprzedajesz znak. A może potrzebna jest umowa udzielenia licencji ? Pamiętaj wówczas o zgłoszeniu licencji do Urzędu Patentowego. Nie zapominaj także, iż znak może posłużyć jako aport do wnoszony do spółki komandytowej bądź do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Czasami znak jest najważniejszym elementem w sieci franczyzowej … po prostu zagraj w biznesie znakiem 🙂

Photo by Stefany Andrade on Unsplash

„Audycja zawierała lokowanie produktu” czy „Sponsorem programu był …” – to dwa hasła, z którymi spotkamy się obecnie prawie przy każdym programie telewizyjnym, serialu, a także w audycjach radiowych. Materiały od reklamodawców atakują widzów czasem bardziej, a czasem mniej subtelnie. 

Co wolno, a czego zdecydowanie nie należy robić oraz jakie są różnice między lokowaniem, a sponsoringiem?

Kiedy lokowanie, a kiedy sponsoring?

Lokowaniem produktu jest zaprezentowanie produktu w nagraniu filmowych (polegające na przedstawieniu towaru, usługi lub ich znaku towarowego bądź na nawiązywaniu do towaru, usługi lub ich znaku towarowego) w taki sposób, że ten towar, usługa lub znak towarowy stanowi element samego nagrania. Oczywiście w zamian za opłatę lub podobne wynagrodzenie, ale także w zamian za nieodpłatne udostępnienie towaru lub usługi na potrzeby produkcji filmowej. Co do lokowania w nagraniu radiowym zdania są mocno podzielone.[1]

Lokowanie produktów wcześniej było traktowane jako zakazana reklama. Sytuacja zmieniła się z chwilą wejście w życie przepisów tzw. dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych[2]). Mimo, że dyrektywa ta obwiązuje już prawie 10 lat, nadal jest sporo wątpliwości. Na przykład prawnicy toczą spory czy odpłatne lokowanie produktu w seriach jest dopuszczalne czy nie.[3].

Pomimo niejasności prawnych, lokowanie przeżywa prawdziwy rozkwit. Według raportu Pentagon przygotowanego na zlecenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji[4] nakłady finansowe na tę formę komunikacji od 1 stycznia 2015 r. do 30 czerwca 2017 r. przekroczyły 150 milionów złotych i są większe od reklamy kinowej. Jak się wskazuje w tym raporcie, lokowanie ma dużą szansę na dalszy skok w rankingu inwestycyjnym reklamodawców w ciągu najbliższych 5 lat.

Sponsorowaniem jest natomiast każdy wkład w finansowanie usługi medialnej lub audycji, przez podmiot, który nie dostarcza usług medialnych i nie produkuje audycji, w celu promocji jego nazwy, firmy, renomy, działalności, towaru lub usługi, znaku towarowego lub innego oznaczenia indywidualizującego. Sponsorowanie polega na bezpośrednim lub pośrednim finansowaniu audycji lub całej usługi medialnej. Jest to umowa cywilnoprawna zawierana pomiędzy sponsorem a sponsorowanym.

Podstawowa różnica

Z jedną jak i drugą formą promocji spotykamy się na co dzień przed ekranem telewizora. Czasami trudno jest rozróżnić lokowanie od sponsoringu. Pomocne może być przyjęcie kryterium, że lokowany produkt staje się elementem akcji, a sponsoring dotyczy sytuacji jedynie bezpłatnego dostarczania towarów lub usług, takich jak rekwizyty lub nagrody i należy traktować to jako lokowanie produktu jedynie wtedy, gdy dane towary lub usługi mają znaczną wartość (motyw 91 dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych).

Ciekawy jest wyrok WSA w Warszawie z 18.12.2009 r. (VI SA/Wa 1758/09, LEX nr 583570), w którym czytamy, że podstawową różnicą między sponsoringiem a reklamą jest w przypadku sponsoringu – “brak elementu nacisku na promocję określonych, pochodzących od sponsora towarów, czy usług”. Czyli według sądu sponsor sponsorując nie zachęca 🙂 do zakupu jego towarów i usług, nie promuje ich?

Kto, gdzie i ile wydaje na lokowanie w Polsce?

O tym jak często w oglądanych programach “przez przypadek” pojawiają się produkty znanych marek: Żywiec, Bosch, Lidl, PGE, Kamis, Prymat, Orlen czy Whiskas można przekonać się patrząc na tabelę publikowaną na str. 4 raportu Pentagon

Branża, która najbardziej inwestuje w audycje oparte na lokowaniu produktów to producenci ziół i przypraw. Najwięcej audycji o największej długości łącznej (iloczyn długości audycji i liczby emitowanych odcinków) sfinansowały firmy Prymat, Kamis i Baziołka. Najbardziej “przyprawione” lokowaniem programy to “Doradca smaku”, “Przepis dnia” czy “Wysmakowani”.

Inne wybierane do lokowania audycje znajdują się w tabeli poniżej:

Według raportu Pentagon wartość mediowa lokowań produktu w tych audycjach jest bardzo wysoka i wynosi prawie 625 mln złotych. W badanym okresie (2,5 roku) całkowita wartość mediowa wyniosła ponad 3,5 mld złotych co sprawia, że 17,6% audycji zawiera lokowanie produktu.

Typy audycji

Autorzy raportu Pentagon wydzielili kilka typów audycji telewizyjnych, które tworzone są na potrzeby wyeksponowania danej marki:

Raport wskazuje, że największą grupę stanowią audycje, których forma i treść dedykowana jest na potrzeby różnych grup produktów bliżej lub dalej ze sobą powiązanych i stanowią zbiór ofert dla jednej, szerokiej grupy docelowej, np. „Nasz nowy dom” z eksponowanymi produktami i usługami z branży budowlano-mieszkaniowej, „Afera fryzjera” – szereg produktów z branży kosmetyki i fryzjerstwa, natomiast „Misja pies” – brandy związane z żywieniem i pielęgnacją czworonogów a „Bake off – ale ciacho” to konkurs dla cukierników-amatorów, którego rozbudowana forma, długość i sezonowość pozwala ulokować różne produkty z zakresu artykułów spożywczych i sprzętu AGD.

Regulacje prawne lokowania i sponsoringu?

Zarówno lokowanie produktu jak i sponsorowanie audycji musi być realizowane w granicach prawa. Przede wszystkim nie mogą one naruszać zasad dotyczących zakazu reklamy niektórych produktów lub usług (o tym więcej przeczytacie we wpisie na temat reklamy zakazanej).

Ustawa o radiofonii i telewizji co do zasady zakazuje lokowania produktów wskazując, że dozwolone jest jedynie lokowanie produktów

– z wyłączeniem audycji dla dzieci. Zakaz lokowania w audycjach dla dzieci podyktowany jest szczególną ochroną tej grupy wiekowej odbiorców, którzy są podatni na kierowaną do nich reklamę.

Sponsor audycji nie może być wskazany w czasie trwania audycji, z wyjątkiem momentu jej wznowienia po przerwie na reklamę lub telesprzedaż. Wskazanie sponsora nie może zawierać nazwy, firmy, znaku towarowego lub innego oznaczenia indywidualizującego przedsiębiorcę lub jego działalność, widoku towaru albo usługi, których reklama jest zakazana. Zabronione jest sponsorowanie audycji i innych przekazów przez podmioty prowadzące działalność w zakresie gier cylindrycznych, gier w karty, gier w kości, przyjmowania zakładów wzajemnych i gier na automatach. Zabronione także jest sponsorowanie:

Zabronione jest sponsorowanie audycji lub innych przekazów, przez partie polityczne, związki zawodowe, organizacje pracodawców, osoby fizyczne lub osoby prawne, których zasadniczą działalność stanowi produkcja lub sprzedaż towarów lub świadczenie usług co do których istnieją zakazy lub ograniczenia reklam.

Oznaczenie lokowania i sponsoringu

Nadawca ma obowiązek poinformować odbiorców o lokowaniu lub sponsorowaniu audycji.

Lokowanie produktu oznacza się w programach telewizyjnych za pomocą znaku graficznego, a w programach radiowych za pomocą sygnału dźwiękowego informujących o fakcie lokowania produktu, na początku, na końcu oraz w momencie wznowienia po przerwie na reklamę lub telesprzedaż. Każdorazowe oznaczenie znakiem graficznym audycji powinno trwać nie krócej niż 4 sekundy i zajmować nie mniej niż 5% powierzchni ekranu.

Sponsorowane audycje lub inne przekazy są oznaczane przez wskazanie sponsora na ich początku, na końcu oraz w momencie wznowienia po przerwie na reklamę lub telesprzedaż. Jednorazowe wskazanie sponsora może być emitowane nie dłużej niż 8 sekund w przypadku jednego sponsora, 16 sekund – w przypadku dwóch sponsorów i 24 sekundy – w innych przypadkach. Poza tym wskazanie sponsora

W przypadku wskazania sponsora wyłącznie w sposób wizualny, tekst zawierający wyraz “sponsor” w odpowiednim przypadku i liczbie oraz czytelne wskazanie sponsorowanej audycji powinien zajmować płaszczyznę stanowiącą nie mniej niż jedną czwartą powierzchni ekranu w taki sposób, aby tekst wyróżniał się od tła płaszczyzny, był widoczny, czytelny, nieruchomy, umieszczony poziomo.

W przypadku sponsorowania audycji lub innego przekazu przez udostępnienie nagród dla uczestników konkursu, gry lub innej formy współzawodnictwa, dopuszcza się dwukrotne wskazanie sponsora, który udostępnił nagrody, oraz wskazanie nazwy towaru lub usługi stanowiącej nagrodę w czasie trwania audycji lub innego przekazu.

Co w przypadku naruszenia praw osobistych?

Niefortunne lokowanie może stanowić naruszenie praw osobistych osób pracujących nad filmem: operatora, scenarzysty, reżysera, ponieważ stanowić może naruszenie prawa do integralności utworu lub jego rzetelnego wykorzystania, gdy lokowanie produktu odbywa się bez zgody któregoś z twórców. Ten aspekt też budzi sporo kontrowersji wśród prawników[5] a doświadczenie pokazuje, że nie ma głośnych sporów sądowych w tym zakresie – może więc wszyscy twórcy godzą się z taką ingerencją w ich produkcje?

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji na bieżąco prowadzi kontrolę przestrzegania przez nadawców telewizyjnych i radiowych przepisów określających zasady lokowania i sponsorowania. W ustawie o radiofonii i telewizji podkreśla się z kolei, że sponsorowanie nie zwalnia nadawcy od odpowiedzialności za treść audycji. Jeżeli zaś nadawca narusza przepisy regulujące lokowanie produktu, to Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji  może wydać decyzję nakładającą na nadawcę karę pieniężną w wysokości do 50% rocznej opłaty za prawo do dysponowania częstotliwością przeznaczoną do nadawania programu, a w przypadku gdy nadawca nie uiszcza opłaty za prawo do dysponowania częstotliwością, karę pieniężną w wysokości do 10% przychodu nadawcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, uwzględniając zakres i stopień szkodliwości naruszenia, dotychczasową działalność nadawcy oraz jego możliwości finansowe.

Tak surowe konsekwencje nie powinny dziwić biorąc pod uwagę, że reklama tego rodzaju uchodzi za najskuteczniejszą. Warto więc zadbać o odpowiednie uregulowanie stosunków między lokującym czy sponsorem, a nadawcą czy sponsorowanym. Nie warto też być zbyt nachalnym w tych działaniach, bo nikt nie lubi gdy „wyskakujemy mu z lodówki”.

Możesz skorzystać z przygotowanych przez nas wzorów umów: umowy o lokowanie produktu  oraz umowy sponsorowania. Możemy także przygotować te umowy dla Ciebie dostosowując je do planowanego przez Ciebie lokowania lub sponsoringu, w tym celu skontaktuj się z nami.

Więcej informacji dotyczących praw własności intelektualnej, o których warto wiedzieć znajdziesz na naszym blogu.

Udostępnij ten wpis innym, którzy mogą być zainteresowani wykorzystaniem własności intelektualnej, aby nasza wiedza pomogła im w optymalnym zabezpieczeniu i efektywnym zarządzaniu wartościami niematerialnymi i prawnymi: prawami autorskimi, prawami własności przemysłowej (znaki towarowe, wzory użytkowe i przemysłowe, patenty), tajemnicą przedsiębiorstwa, wizerunkiem i wielu innymi. Od lat zajmujemy się tworzeniem i negocjacjami umów, prowadzimy spory sądowe, rejestracje w urzędach patentowych. Doradzamy, prowadzimy audyty własności intelektualnej, zajmujemy się sukcesją marek rodzinnych. Pomagamy pozasądowo rozwiązywać konflikty. Powiedź o nas innym, może potrzebują tej informacji ???? 

Wpis ten zamieszczony jest jedynie w celu informacyjnym i nie może być traktowany jako porada prawna. Jeśli chcesz uzyskać pomoc prawną w Twojej sprawie, skontaktuj się z nami. 

Photo by Peter Larsen on Unsplash
[1] Za taką możliwością opowiada się E. Czarny-Drożdżejko [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, Warszawa 2014, art. 17(a), pogląd przeciwny prezentuje K. Grzybczyk, Product placement…, s. 421
[2] Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych
[3] E. Czarny-Drożdżejko [w:] Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, Warszawa 2014, art. 17(a) uważa, że zarówno w serialach, jak i seriach w Polsce nie jest dopuszczalne odpłatne lokowanie produktu
[4] Raport opracowany w pracowni Pentagon na potrzeby Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji raport omawiający różne zjawiska, jakie towarzyszą rozwojowi lokowania produktu. Raport odnosi się do okresu od 1 stycznia 2015 r. do 30 czerwca 2017 r. i zawiera analizy jakościowe i ilościowe licznych audycji, w których dokonano lokowania produktu
[5] K. Grzybczyk, 4.2. Prawo do integralności utworu [w:] Lokowanie produktu. Zagadnienia prawne, Warszawa 2012.

Czym jest portfolio nie trzeba chyba nikomu mówić, ale dla przypomnienia: jest to zaprezentowanie umiejętności w postaci wykonanych prac przez twórcę, np. fotografa, grafika, malarza, scenarzystę czy architekta. Jest wizualną wizytówką twórcy, dowodem jego talentu i możliwości; zbiorem pozwalającym na poznanie dorobku twórczego. Im dłuższy staż, im bardziej twórczy artysta – tym portfolio jest większe i bogatsze. 

Portfolio służy przede wszystkim do promocji swojej twórczości, zbierania nowych zleceń oraz pochwalenia się swoimi umiejętnościami. Może ono przybrać dosłownie postać teczki, w której zbieramy swoje prace lub np. zostać zamieszczone na stronie internetowej lub fanpage’u. Posiadanie ciekawego i bogatego portfolio często stanowi klucz do sukcesu, nic więc dziwnego, że twórcy – artyści, architekci czy graficy promują efekty swojej pracy tworząc coraz to ciekawsze portfolio.

Twórczość i przeniesienie praw do jej rezultatów

Jeżeli tworzysz swoje prace samodzielnie w ramach wolnego zawodu czy samozatrudnienia, co do zasady nie ma przeszkód byś się nimi posługiwał w swoim portfolio. Co do zasady, ponieważ istnieją sytuacje, w których nie będziesz mógł tego zrobić lub też będziesz na to potrzebować zgody osoby czy osób trzecich. Najczęściej prace wykonywane w ramach wolnego zawodu są zawierane na podstawie umów o dzieło, to właśnie w tej umowie powinny znaleźć się wszystkie niezbędne zapisy regulujące nie tylko kwestie związane z powstaniem dzieła, ale także regulujące prawa do dzieła po jego wykonaniu i przekazaniu nabywcy.

Zgodę na umieszczenie pracy w swoim portfolio będziesz potrzebować, jeżeli przeniesiesz prawa do utworu na osobę trzecią. Należy o tym pamiętać przy zawieraniu umowy z przeniesieniem praw autorskich by odpowiednio uregulować te kwestie jeżeli chcesz mieć możliwość umieszczania swoich prac w portfolio. Przeniesienie w drodze umowy majątkowych praw autorskich powoduje ich przejście na nabywcę na wszystkich polach eksploatacji wskazanych w umowie. Zatem jeżeli w umowie nie zawrzecie postanowienia na podstawie, którego będziesz mieć pozwolenie na prezentowanie prac w portfolio – powinieneś dodatkowo mieć na to zgodę nabywcy, najlepiej na piśmie.

Wizerunek na pracach załączonych do portfolio

Na ewentualnie ograniczenia musisz także zwrócić uwagę, jeżeli tworzysz tylko dla siebie i nie sprzedajesz jeszcze swoich prac. Zgoda na umieszczenie swojej pracy w portfolio może być Ci potrzebna, gdy na Twoich pracach przedstawiony jest wizerunek osoby trzeciej, która nie otrzymała za to wynagrodzenia. Zgodnie z treścią art. 80 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.

To znaczy – jeśli jesteś fotografem, który robi zdjęcia podczas zamówionej sesji, w której biorą udział modele – jeśli otrzymali oni wynagrodzenie, nie musisz ich pytać o zgodę na publikację ich wizerunku o ile nie zostało to zastrzeżone. Nie musisz również posiadać zgody w przypadku, gdy twoje prace przedstawiają wizerunek osób powszechnie znanych, jeżeli został utrwalony, gdy wykonywały one swoje funkcje publiczne lub zawodowe oraz gdy wizerunek osoby trzeciej stanowi tylko nieznaczący szczegół całości (np. przy fotografowaniu krajobrazu miasta). Więcej na temat wizerunku i możliwości jego wykorzystywania możesz przeczytać we wcześniejszym  artykule: Gdy Covid 19 ustąpi i znowu otworzą się kluby, restauracje, muzea, wrócimy na zajęcia do uczelni, wyjedziemy na wakacje… Czy wiesz jak prawo reguluje możliwość korzystania z wizerunku?

Pracodawca – utwór pracowniczy

Zupełnie inaczej sytuacja będzie wyglądała, jeżeli wykonujesz swoje obowiązki w ramach umowy o pracę. Jeżeli w ramach wykonywanej pracy tworzysz utwory, to najprawdopodobniej są to utwory pracownicze. Stosunek między pracownikiem, a pracodawcą reguluje art. 12. Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zgodnie, z którym: 

Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

Zatem jeśli w umowie nie zostało to uregulowane odmiennie, z  chwilą, w której Twój pracodawca zaakceptuje i przyjmie wykonaną przez Ciebie pracę, która jest utworem, nabywa on do niej autorskie prawa majątkowe i podobnie jak w poprzednim przypadku, to on ma prawo z niej korzystać. Przepis ten jednak ma zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy ze stosunku pracy wynika, iż do obowiązków pracowniczych należy tworzenie dzieł, będących utworem. Jeżeli więc pracodawca zleci np. sekretarce wykonanie grafiki do kartki świątecznej, którą zamierza rozesłać do klientów, a w umowie nie zawarto tego w jej zakresie obowiązków, nie będzie miał zastosowania przepis art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych i nie nabędzie praw do twórczości sekretarki. 

Autorskie prawa osobiste – niezbywalne prawo twórcy

Zarówno w przypadku umów cywilnoprawnych jak i umów ze stosunku pracy należy pamiętać, że każdemu twórcy przysługują autorskie prawa osobiste, które  chronią nieograniczoną w czasie i niezbywalną więź twórcy z utworem. Możliwość prezentowania swoich prac w portfolio jest przejawem tej niezbywalnej więzi autora i utworu. Powołanie się na autorskie prawa osobiste jako argument do prezentowania prac w portfolio wydaje się być jak najbardziej słuszny, choć może być przyczyną sporów i kwestionowania tego prawa przez nabywcę. 

Choć autorskie prawa osobiste są niezbywalne, twórca może zobowiązać się do ich niewykonywania w ramach umowy licencyjnej czy umowy przeniesienia praw autorskich. Nabywcy utworu bardzo często w ten sposób zabezpieczają się w umowie, a twórcy zgadzają się na zapisy ograniczające ich prawa osobiste lub zezwalające osobom trzecim na ich wykonywanie w imieniu twórcy. Jeśli zależy Ci, na prezentowaniu swojego portfolio – upewnij się, że w treści umowy zachowałeś prawo do wykonywania tego uprawnienia – pozwali to uniknąć spornych sytuacji w przyszłości. 

Jeśli utwór powstał we współpracy z innymi twórcami 

Autorem jest twórca, osoba, której wkład pracy twórczej przyczynił się do powstania utworu. Tym samym, autorem może być jedynie człowiek. Zdarza się, że jeden utwór powstaje we współpracy kilku osób. W takiej sytuacji mamy do czynienia ze współautorstwem utworu. Należy jednak pamiętać, że współautorami uprawnionymi do praw autorskich do utworu, będę jedynie te osoby, które wniosły wkład twórczy do powstania pracy. Nie będą zatem współtwórcami osoby, które wykonywały pracę techniczną czy organizacyjną, która nie miała związku z powstaniem nowego dobra intelektualnego w postaci utworu. To jak to jest z wykorzystaniem takiej pracy we własnym portfolio przez jednego ze współautorów?

Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie, a jeżeli nie uregulowali tego w inny sposób, domniemywa się, że są współtwórcami w częściach równych. Jednocześnie ustawodawca daje każdemu ze współtwórców prawo do wykonywania praw autorskich do swojej części utworu bez uszczerbku dla praw pozostałych współtwórców. Jednakże, do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu konieczna jest zgoda wszystkich uprawnionych[1]. W związku z tym, zakładając, że chcesz w swoim portfolio zamieścić efekt końcowy, a nie jego część wykonaną przez siebie, musisz mieć na to zgodę pozostałych współtwórców, a także wskazać wszystkich współautorów utworu.

Podsumowując, możesz zamieścić swoje prace w portfolio:

Zadbaj o prawidłowe zabezpieczenie twoich praw dzięki odpowiednio przygotowanej umowie o dzieło z przeniesieniem praw autorskich. Nie zapomnij o uzyskaniu zgody na korzystanie z czyjegoś wizerunku.

Photo by Viktor Talshuk on Unsplash
[1] Art. 9 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

„Jeśli jest coś, czego nie potrafimy zrobić wydajniej, taniej i lepiej niż konkurenci, nie ma sensu, żebyśmy to robili i powinniśmy zatrudnić do wykonania tej pracy kogoś, kto zrobi to lepiej niż my” miał ponoć powiedzieć Henry Ford. Podobno on sam uważnie śledził poczynania konkurencji, kupując po cichu wozy dla najmniej zamożnych klientów: renaulta, oldsmobile i cadillaca – po to, aby rozebrać je na części i przeanalizować, czy jakiegoś rozwiązania nie warto skopiować…

O kopiowaniu i “zainspirowaniu” się cudzymi pomysłami możemy napisać wiele, ale ten wpis dotyczy konkurencji. Szczególnej konkurencji – konkurencji wewnątrz firmy, sytuacji, gdy “konkurencją” okazuje się wspólnik, przyjaciel, z którym prowadzisz biznes.

Z rodziną czasem dobrze to tylko na zdjęciach…

Idealny układ biznesowy zakłada, że wszyscy współpracownicy są wobec siebie lojalni i przyświeca im wspólny interes. Zarówno wspólników jak i współpracowników starasz dobierać się tak, by utożsamiali się z twoim przedsiębiorstwem i wkładali w swoją pracę 100% zaangażowana. Mimo to, nawet w biznesach prowadzonych przez przyjaciół czy rodzinę zdarza się, że z biegiem czasu jedna z osób przestaje interesować się wspólnym „dzieckiem” i podejmuje się innej działalności, szkodząc tym samym pierwotnemu biznesowi.

Co w takiej sytuacji powinni zrobić pozostali wspólnicy, członkowie zarządu czy pracodawca? Jak możesz uchronić się przed nielojalnym współpracownikiem i co grozi za naruszenie zakazu konkurencji przez wspólnika spółki, członka zarządu lub pracownika?

Możliwość stosowania zakazu konkurencji wynika z kilku aktów prawnych, w zależności od tego kogo zakaz ma dotyczyć. Znajdziemy je zarówno w kodeksie spółek handlowych (ksh), kodeksie pracy (kp) jak i kodeksie cywilnym (kc). Zakazy konkurencji mogą wynikać z ustaw a także klauzul w umowach zawieranych z członkami zarządu, wspólnikami czy pracownikami. 

Czym jest działalność konkurencyjna?

Działalność konkurencyjna może mieć dwa aspekty: zajmowanie się interesami konkurencyjnymi lub uczestniczenie w spółce konkurencyjnej.

Działalność konkurencyjna polega na prowadzeniu takiej działalności, która mogłaby realnie stanowić konkurencję dla działalności jaką prowadzi dane przedsiębiorstwo. Działalność konkurencyjna oznacza prowadzenie działalności gospodarczej tego samego rodzaju, ale i na tym samym rynku. Przykładem działalności konkurencyjnej może być nie tylko prowadzenie działalności konkurencyjnej w ramach indywidualnej działalności gospodarczej, ale także:

Jak podkreślił Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 4.07.2013 r.[1], za działalność konkurencyjną należy uznać wszelką działalność, która w obiektywnym rozumieniu mogłaby negatywnie oddziaływać na interesy danego podmiotu, tj. naruszać te interesy lub im zagrażać, przy czym to naruszenie lub zagrożenie musi być rzeczywiste. Nie ma natomiast znaczenia, czy działalność porównywanych podmiotów pokrywa się w całości, czy jedynie w części (wystarczające jest choćby częściowe pokrywanie się zakresów prowadzonej działalności), jak też to, czy pokrywająca się działalność ma charakter podstawowy, czy jedynie uboczny[2].

Wspólnik – przyjaciel, który okazał się wrogiem

Zakaz konkurencji w spółkach osobowych został uregulowany w art. 56 kodeksu spółek handlowych. Obowiązuje on każdego ze wspólników, chyba że pozostali wspólnicy wyrażą zgodę na zajmowanie się działalnością konkurencyjną. Jeżeli wspólnik podejmie się interesów konkurencyjnych pomimo braku zgody pozostałych wspólników, będą oni mogli  żądać wydania spółce korzyści, jakie osiągnął wspólnik naruszający zakaz konkurencji lub naprawienia wyrządzonej jej szkody. w ciągu 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o naruszeniu zakazu.

Warto także pamiętać, że zakaz konkurencji obowiązuje niezależnie od tego, czy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę i prowadzić jej sprawy czy też został pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo wyłączony od prowadzenia jej spraw.

Gdy konkurencją staje się członek zarządu

W spółkach kapitałowych zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej uregulowany w art. 211 § 1 k.s.h. (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) oraz w art. 380 § 1 k.s.h. (spółka akcyjna) ma ograniczony zakres podmiotowy i dotyczy tylko członków zarządu tych spółek. Członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zgody udziela organ uprawniony do powołania zarządu.

Zakaz dotyczący członków zarządu spółek kapitałowych obejmuje jedynie czynności konkurencyjne wobec spółki.

Przez pojęcie interesu konkurencyjnego należy rozumieć pewien układ relacji określany skrótowo właśnie jako interes, gdy korzyści uzyskiwane przez jeden podmiot nie pozostają bez znaczenia dla sfery interesów drugiego podmiotu. Zajmowanie się interesami konkurencyjnymi może polegać na prowadzeniu przedsięwzięcia we własnym imieniu lub za pośrednictwem innych osób bądź wreszcie w charakterze pośrednika, powiernika lub pełnomocnika innych osób. Naruszeniem zakazu konkurencji jest sytuacja gdy członek zarządu “jedynie” doradza podmiotowi konkurencyjnemu. Interesem konkurencyjnym jest podejmowanie czynności będących w relacji z działalnością prowadzoną przez inną osobę lub przedsiębiorcę. Chodzi tu, więc przede wszystkim o indywidualne prowadzenie działalności gospodarczej, bycie wspólnikiem w spółce konkurencyjnej, prokurentem, pełnomocnikiem, pracownikiem w tej spółce, pełnomocnikiem, pracownikiem w osobie prawnej konkurencyjnej.

Konsekwencje naruszenia zakazu konkurencji według ksh

Kodeks spółek handlowych nie określa wprost następstw naruszenia zakazu konkurencji. Spółka ma jednak możliwość skorzystania zarówno z instrumentów o charakterze organizacyjnym jak i działań o charakterze odszkodowawczym takich jak:

Jeżeli członek zarządu swoim działaniem wyrządził spółce znaczną szkodę majątkową, spółka ma prawo także pociągnąć członka zarządu do odpowiedzialności karnej. Jeżeli w toku prowadzenia wyjaśnień, zajdzie także podejrzenie ujawnienia tajemnicy spółki przez członka zarządu, może to dodatkowo rodzić odpowiedzialność karną na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Regulacje wynikające z prawa pracy

Zakazy konkurencji dla wspólnika czy członka zarządu wynikają z ustaw, umowy zwierane z tymi osobami mogą w pewnym zakresie  modyfikować ustawowe zakazy. Natomiast w przypadku pracownika, o naruszeniu zakazu konkurencji można mówić wówczas, gdy z pracownikiem została zawarta umowa o zakazie konkurencji. W umowie takiej należy uwzględnić, czy zakaz konkurencji ma obowiązywać tylko przez okres trwania zatrudnienia, czy także po jego ustaniu oraz jakiego rodzaju działalność uznaje się za konkurencyjną. Powstrzymanie się byłego pracownika od pracy dla konkurencji wymaga wpłaty mu odszkodowania. Właśnie ze względu na konieczność wypłacania pracownikowi odszkodowania wiele firm decyduje się jedynie na zawieranie umowy o zakazie konkurencji na czas trwania umowy o pracę, gdyż zawieranie jej także na czas po ustaniu umowy „na wszelki wypadek” nie będzie opłacalne z punktu widzenia pracodawcy.

Najczęściej stosowaną sankcją za naruszenie zakazu konkurencji przez pracownika jest rozwiązanie umowy o pracę:

Należy jednak mieć na uwadze, że rozwiązanie umowy z winy pracownika może mieć miejsce tylko wtedy, gdy naruszenie zakazu konkurencji przez pracownika zostanie potraktowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Aby do tego doszło, wina pracownika musi mieć charakter umyślny, a jego działania naraziły lub spowodowały dla pracodawcy znaczne szkody.

Jeżeli wskutek naruszenia zakazu konkurencji przez pracownika pracodawca poniósł szkodę majątkową, może on dochodzić jej naprawienia na zasadach określonych w art. 114-123 kodeksu pracy. Istotne znaczenie dla określenia zakresu odpowiedzialności materialnej ma rodzaj winy pracownika. W razie winy nieumyślnej odpowiedzialność pracownika, zgodnie z art. 115 kodeksu pracy, ogranicza się tylko do wysokości faktycznie poniesionej przez pracodawcę straty, nie obejmuje natomiast utraconych przez niego korzyści, które osiągnąłby, gdyby pracownik nie wyrządził mu szkody. Poza tym odpowiedzialność pracownika nie może przekroczyć sumy 3-miesięcznego wynagrodzenia pracownika w dniu wyrządzenia szkody. Inaczej jest, gdy pracodawca zdoła wykazać, że naruszając zakaz konkurencji pracownik wyrządził szkodę umyślnie. W takim przypadku jego odpowiedzialność obejmuje nie tylko rzeczywiście poniesioną przez pracodawcę stratę, ale również i utracone przez niego korzyści.

Przepisy prawa pracy mogą być stosowane również względem członka zarządu spółki, z którym została zawarta umowa o pracę. Za dopuszczalnością zastosowania przepisów prawa pracy opowiedział się Sąd Najwyższy[3], podnosząc, że poniesienie konsekwencji przewidzianych w kodeksie handlowym przez pracowników zatrudnionych w spółce handlowej i pełniących jednocześnie funkcje w jej zarządzie za działania naruszające interesy spółki nie wyklucza ich odpowiedzialności za te same zachowania na podstawie przepisów kodeksu pracy. Przy ocenie zachowania pracownika zatrudnionego na stanowisku członka zarządu spółki jako ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych należy uwzględniać jego obowiązek dokładania, przy wykonywaniu obowiązków członka władz spółki, szczególnej staranności.

Umowy o zakazie konkurencji 

Niezależnie od tego czy zakaz konkurencji zawarty jest w umowie o pracę czy w odrębnej umowie o zakazie konkurencji poza standardowymi zapisami, zawierać:

Te same punkty, dodatkowo zabezpieczone sanacją w postaci kary umownej, powinny znaleźć się w umowach poza pracowniczych regulujących zakaz konkurencji. Zakaz konkurencji określony w stosunku do managera zajmującego się przedsiębiorstwem można znaleźć w https://lgl-iplaw.pl/product/wzor-umowy-managerskiej-o-zarzad-przedsiebiorstwem/

Z punktu widzenia biznesowego takie zabezpieczenia dotyczące zakazu konkurencji jak również zachowania poufności, zwłaszcza dla przedsiębiorców inwestujących w nowe technologie, know-how i innowacyjne pomysły, powinny być podstawą każdej współpracy.

Photo by Nicolas Hoizey on Unsplash
[1] III APa 9/13, LEX nr 1362666.
[2] Tak SA w Gdańsku w wyroku z 4.07.2013 r., III APa 9/13, LEX nr 1362666.
[3] W wyroku z 25 maja 2000 r., sygn. akt I PKN 655/99.

Chcąc zwiększyć rozpoznawalność swojej działalności, produktu lub usługi przedsiębiorcy coraz częściej korzystają z formy reklamy jaką świadczy ambasador marki. Ambasador marki to osoba, dzięki której twój brand zyska “ludzkie oblicze”.

Jak wybrać ambasadora marki?

Ambasador marki pomoże Ci wzbudzić zaufanie do marki, wpłynąć na decyzje zakupowe a także zwiększyć znaczenie oraz świadomość marki wśród potencjalnych odbiorców. Kierując się wyborem ambasadora marki zwróć uwagę na to, czy charakter i wizerunek ambasadora marki będzie spójny z wizją i przekazem jaki niesie ze sobą marka oraz popularnością i rozpoznawalnością potencjalnego ambasadora w środowisku odbiorców, dla których dedykowane są produkty lub usługi oznaczane Twoją marką.

Ambasadorem najczęściej zostają osoby znane, aktorzy, sportowcy, czy muzycy, ale także coraz częściej na ambasadorów wybiera się influencerów, blogerów, którzy często mają dużo większy wpływ na odbiorców w Internecie.  W nawiązaniu współpracy niezwykle ważne jest, by wybrany ambasador utożsamiał się z twoim produktem oraz ideą marki, gdyż dla dzisiejszego konsumenta niezwykle ważne są prawdziwe relacje i zaufanie.

O czym należy pamiętać, zawierając umowę z ambasadorem marki?

Jeśli stoisz przed wyborem ambasadora swojej marki lub właśnie dokonałeś jego wyboru i oboje jesteście zainteresowani współpracą zwróć koniecznie uwagę na właściwe ustalenie zasad. Odpowiednie uzgodnienia, spisane w umowie pomiędzy tobą a ambasadorem marki pozwolą cieszyć się dobrymi relacjami i uchronią Cię przed kryzysem (nie tylko w social mediach) jaki może wywołać niezadowolony współpracownik.

Sprawdź check-listę spraw, które należy ustalić pomiędzy Tobą a ambasadorem marki przed rozpoczęciem współpracy:

1. Po pierwsze – wzajemne oczekiwania, czyli przedmiot umowy

Lepsza zbyt dokładnie opisać poszczególne działania jakich oczekujesz od ambasadora, niż ich nie wystarczające określenie. W umowie (lub w załączniku do umowy, który będzie stanowił jej integralną część) powinien znaleźć się harmonogram zadań. Jeżeli oczekujesz, że ambasador będzie brał udział w sesjach, nagraniach lub wydarzeniach organizowanych przez ciebie lub w twoim imieniu – koniecznie to zapisz. Lepiej od razu uprzedzić ambasadora, że czekają go liczne wydarzenia, zwłaszcza jeżeli wiążą się one z częstymi wyjazdami lub inną aktywnością, którą będzie musiał pogodzić z innymi obowiązkami. Jeżeli chcesz, by ambasador aktywnie promował twój produkt lub markę w swoich social mediach – również zapisz to w umowie. Rzeczy, które mogą wydawać się oczywiste, nigdy takie nie muszą być.

2. Czas trwania umowy

Z uwagi na to, że każdy ma jakieś zobowiązania, warto przed podpisaniem umowy ustalić, czy wybrany ambasador będzie mógł aktywnie brać udział w promowaniu twojej marki i czy nie będzie to w konflikcie z jego innymi zobowiązaniami. I oczywiście jak długo jego osoba będzie promować twoją markę.

3. Wynagrodzenie – czyli co, za co?

Wynagrodzenie ambasadora powinno jasno wynikać z umowy. Niektórzy decydują się na współpracę barterową, w której w zamian za promocję marki, druga strona otrzymuje twoje produkty, jednak taka współpraca najczęściej jest spotykana przy współpracach z mniej rozpoznawanymi osobami. Najczęściej będziesz rozliczał się pieniężnie za promocję twojej marki. W wynagrodzeniu warto także wskazać, czy będzie ono płatne jednorazowo, czy np. po kolejnych etapach współpracy. Należy również pamiętać, jakich elementów dotyczy wynagrodzenie – nie tylko wykonanie świadczenia, ale także ewentualne przeniesienie majątkowych praw autorskich, oraz udzielenie zgód i upoważnień z tym powiązanych. Zadbaj o wyraźne potwierdzenie, że wynagrodzenie obejmuje korzystanie z wizerunku ambasadora.

4. Czego ambasadorowi nie wolno?

Jeżeli w ramach współpracy, oczekujesz, że ambasador będzie działał na twoją wyłączność, zapisz to w umowie. Zamiast wyłączności, możesz także wskazać, że ambasador nie będzie podejmował współpracy z markami konkurencyjnymi dla twojej. Zakaz konkurencji oraz ewentualne konsekwencje powinny stanowić odrębny punkt w umowie. Pamiętaj, że decydując się na to, ambasador może oczekiwać od ciebie dodatkowego wynagrodzenia, z racji tego, że nie może podejmować współpracy z innymi markami. Twoja marka zwraca szczególną uwagę na ochronę praw zwierząt, dzieci czy kobiet? Upewnij się, że codzienne zachowania ambasadora są w zgodzie z ideą twojej marki.

5. Definicje – czyli czy każda strona rozumie tak samo?

Naszym zdaniem definicje ułatwiają współpracę przy większości umów. W tym przypadku jednak, zdefiniowanie takich pojęć, jak kampania, nagrania, sesje, wpisy, spot, wydaje się być konieczne, by uniknąć nieporozumienia w trakcie trwania umowy.  Każdy może oczekiwać innego zaangażowania od ambasadora w działania promujące markę, lepiej więc doprecyzować, w ilu reklamach, czy nagraniach ma wziąć udział oraz co kryje się za tym pojęciem.

6. Prawa autorskie, a zgoda na korzystanie z wizerunku?

Współpraca z ambasadorem bardzo często będzie skutkowała powstaniem utworu, który chroniony jest przez prawo autorskie. Umowa regulująca współpracę powinna także wskazywać, komu będą przysługiwały poszczególne prawa, czy ambasador przenosi na ciebie czy może udzieli ci licencji do korzystania z nich. Drugą bardzo ważną kwestią, o której często się zapomina jest wizerunek. Pomimo, że zgodnie z art. 81 prawa autorskiego, nie wymaga zgody rozpowszechnianie wizerunku osoby, która otrzymała za to wynagrodzenie, warto dodatkowo uregulować taką zgodę na wykorzystywanie prze ciebie wizerunku ambasadora do celów kampanii, a także przez inne podmioty w nią zaangażowane.

7. Odpowiedzialność stron

A przede wszystkim – ambasadora. Prawdopodobnie odpowiedni reaserch przed zawarciem umowy oraz atrakcyjne warunki współpracy uchronią cię przed nielojalnym ambasadorem, jednak zawsze, co podkreślamy, nawet w przypadku umów zawieranych z rodziną czy przyjaciółmi, należy odpowiednio zabezpieczyć się na wypadek, gdyby druga strona nie wywiązywała się ze swoich zadań. Niesubordynacja ambasadora może mieć wpływ na całą kampanię promocyjną, co może wiązać się z ogromnymi stratami zarówno finansowymi jak i wizerunkowymi. Prawidłowo skonstruowana umowa powinna przewidywać konsekwencje jakie poniesie ambasador, jeżeli nie będzie aktywnie brał udziału w promocji, działał wbrew twojej marce lub niezgodnie z polityką firmy. Kary umowne powinny być adekwatne do możliwych strat, jakie poniesie przedsiębiorca, gdy ambasador nie będzie wywiązywał się z umowy.

8. O tajemnicy słów kilka

Zapraszając do współpracy ambasadora, który ma być twarzą twojej marki, chcąc nie chcąc powinieneś przybliżyć mu swój produkt, markę i cele jakimi kierujesz się jako przedsiębiorca. Czasem będzie się to wiązało z podzieleniem się swoim know-how lub innymi informacjami, które stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, tak często pilnie strzeżoną. Warto więc zabezpieczyć się przed zbytnim gadulstwem ambasadora i odpowiednio zastrzec kwestie poufności w umowie. Więcej na temat tajemnicy przedsiębiorstwa i pilnie strzeżonych recepturach możesz poczytać tutaj: https://lgl-iplaw.pl/2020/07/co-laczy-napoj-coca-cola-kawalki-kurczaka-z-kfc-oraz-preparat-wd-40/

9. Pech, los i siła wyższa

Nie każde działanie ambasadora niezgodne z założeniami kampanii musi wynikać z jego winy. Zdarzenia losowe czy wynikające z siły wyższej mogą mieć wpływ na możliwość realizacji zarówno od strony ambasadora jak i marki. Warto w umowie uregulować, jak strony będą postępowały w takiej sytuacji, a także jak będzie wyglądało wynagrodzenie ambasadora, jeżeli część świadczeń nie zostanie wykonanych nie z jego winy. Obecna sytuacja, kiedy świat nadal walczy z pandemią z pewnością zweryfikowała wiele tego typu umów – warto o tym pomyśleć, nie tylko w kontekście pandemii, ale innych sytuacji, które mogą mieć miejsce. Współpraca z ambasadorem najczęściej jest długofalowa – warto przewidzieć tego typu sytuacje i umożliwić stronom realizację umowy w sposób elastyczny, by każdy był zadowolony z jej efektów.

Gdzie znaleźć gotowy wzór?

Powyższe elementy, powinny znaleźć się w każdej umowie z ambasadorem. Gotowy wzór uwzględniający wszystkie te elementy, zawierający różne warianty współpracy możesz znaleźć https://lgl-iplaw.pl/product/wzor-umowy-z-ambasadorem-marki/ .

Nie jesteś przekonany, że warto płacić za dobrze przygotowaną umowę? Od tego jak będzie przebiegała twoja współpraca z ambasadorem może zależeć pozytywny odbiór twojej marki przez konsumentów. Nikt chyba nie chce wywoływać afery, a mimo to zdarzają się głośne przypadki naruszeń współpracy lub też, gdy ambasadorowi puszczą nerwy, wychodzą na jaw nierówne zasady współpracy, które stawiają markę w złym świetle. Nie tak dawno w Internecie echem odbiła się współpraca znanej instruktorki fitness, która spośród swoich obserwatorek wybierała ambasadorki mające promować jej produkty w Internecie. Za tytuł ambasadora marki miały one cały szereg obowiązków, które musiały wykonywać, a także zakazów, których musiały się trzymać. Niestety, w końcu jednej z nich przestały odpowiadać dyskryminujące zasady współpracy i postanowiła ujawnić szczegóły tego „kontraktu”, a Internet przez dług czas huczał na ten temat. Innym głośnym przykładem, był ambasador marki telefonów, który w trakcie trwania współpracy pokazał się publicznie z telefonem konkurencyjnej marki narażając swojego kontrahenta na straty…

Z pewnością planując kampanię angażującą znaną twarz nie chcesz, by została ona zapamiętana tylko z afery powstałej w wyniku współpracy. Pamiętaj, że dobra umowa, niezależnie od tego, czego dotyczy, najczęściej jest kluczem do sukcesu.

Photo by Laura Chouette on Unsplash

Prowadzisz sklep internetowy, w którym oferujesz swoje produkty lub usługi konsumentom? Pamiętaj żeby zamieścić na stronie internetowej regulamin sklepu.  Niezależnie od tego, czy będziesz sprzedawać towary fizyczne, czy towary lub usługi elektroniczne, regulamin jest pewnego rodzaju umową między sprzedającym a przyszłym klientem, który kształtuje stosunki prawne pomiędzy stronami. Regulamin sklepu internetowego to jeden z najważniejszych dokumentów, jakie powinieneś mieć, otwierając taki sklep!

O czym należy pamiętać?

Ze względu na to, że sprzedając działasz jako przedsiębiorca, musisz szczególnie zwrócić uwagę na prawa jakie przysługują konsumentom. Szczególną uwagę poświęć klauzulom niedozwolonym i obowiązkowym informacjom jakie musisz przekazać klientom. Na to co musi znaleźć się w regulaminie sklepu wskazują dwa akty prawne: ustawa o prawach konsumenta i ustawa o świadczeniu usług elektroniczną.

Co powinien zawierać regulamin?

W dobrze przygotowanym regulaminie nie powinno zabraknąć informacji o:

  1. danych przedsiębiorcy oraz zakresie świadczonych usług – tutaj powinny znaleźć się informacje o danych identyfikujących przedsiębiorcę oraz usługach świadczonych przez niego, obszarze terytorialnym, na jakim działa (np. terytorium Polski lub terytorium Unii Europejskiej), a także definicje pojęć, jakimi posługuje się przedsiębiorca w regulaminie; takie informacje pozwolą zidentyfikować podmiot prowadzący daną działalność gospodarczą, np. w sytuacji sporu. Ze względu na to, że nie mamy możliwości przez Internet zobaczyć się fizycznie, ujawnienie danych rejestrowych jest dodatkowym uwierzytelnieniem działalności zgodnej z prawem
  2. rodzaju zawieranej umowy – są to postanowienia kluczowe dla uregulowania stosunku między przedsiębiorcą a klientem sklepu, dotyczące charakteru zawieranej umowy – określenie, czy jest to np. umowa sprzedaży czy umowa o dzieło, o świadczenie usług, zawierające:
      • dokładne warunki zawieranej umowy, określające prawa i obowiązki stron kupującego i sprzedającego; w tym zakresie konieczne jest uwzględnienie praw jakie konsumentowi przyznaje ustawodawca. Postanowienia regulaminu, które będą sprzeczne z prawem będą nieważne.
      • informacje o zasadach i sposobie płatności – tj. jakie metody płatności akceptuje Twój sklep (np. przelew bankowy, za pobraniem lub za pośrednictwem jakiego serwisu płatności online) oraz w jakim terminie klient może zapłacić za wybrany towar lub usługę.
      • informacje o terminie wykonania umowy – czyli w jaki sposób oraz w jakim terminie kupujący może otrzymać świadczenie oraz jakie są zasady rozpatrywania reklamacji. Należy przy tym pamiętać, że ustawowy termin na rozpatrzenie reklamacji wynosi 14 dni od daty jej złożenia, jeżeli w tym terminie nie udzielisz informacji o przyjęciu lub odrzuceniu reklamacji, uznaje się ją za przyjętą, a reklamującemu należy się zwrot świadczenia w wybrany przez niego sposób.
      • informacje o sposobie przekazania zakupionego towaru lub usługi i obowiązkach stron w tym zakresie; W regulaminie należy określić sposoby dostawy, ewentualne dodatkowe koszty, które będzie musiał pokryć kupujący lub zastrzec, że towar można odebrać jedynie osobiście.
      • informacje co do zasad odstąpienia od umowy – regulamin powinien zawierać informacje gdzie należy kierować oświadczenie o odstąpieniu od umowy oraz wzór takiego formularza. Tu również ustawowy termin na odstąpienie od umowy zawartej na odległość wynosi 14 dni. W przypadku umów zawieranych na odległość, za wyjątkami przewidzianymi w ustawie, nie można pozbawić konsumenta prawa odstąpienia od umowy. W związku z tym masz obowiązek poinformować go w jaki sposób może to zrobić, a także jakie koszty związane ze zwrotem rzeczy będzie zobowiązany ponieść, np. dotyczące odesłania produktu, poniesionych przez przedsiębiorcę uzasadnionych kosztów. Jeżeli sprzedajesz towary, co do których przepisy o odstąpieniu nie będą mieć zastosowania (prawo odstąpienia od umowy nie przysługuje w przypadku zakupu między innymi treści cyfrowych na nośnikach niematerialnych czyli np. e-booków, pełen katalog wyłączeń zawarty jest w art. 38 ustawy o prawach konsumenta), to także taka informacja o braku możliwości odstąpienia od umowy musi znaleźć się w regulaminie;
      • warunki rozwiązania umowy – jeżeli umowa jest zawarta na czas nieoznaczony lub jeżeli ma ulegać automatycznemu przedłużeniu należy wskazać w jaki sposób można ją wypowiedzieć, jaki jest okres wypowiedzenia oraz czy w przypadku rezygnacji klient będzie musiał dopełnić dodatkowych formalności
  3. informacji technicznych – przedsiębiorca, w regulaminie musi określić, jakie wymagania techniczne powinny zostać spełnione przez urządzenie, którym posługuje się klient sklepu aby móc w pełni korzystać z jego funkcjonalności; należy tutaj wskazać dostęp do internetu, rodzaje przeglądarek, dodatkowe wtyczki lub programy, które są niezbędne do korzystania ze sklepu. Dodatkowo w regulaminie należy uregulować czy można tworzyć konta klienta oraz czy ich utworzenie jest niezbędne do dokonania zakupu. Jeżeli klienci mogą tworzyć konta klienta należy także uregulować kwestie związane z założenie profilu w sklepie np. wskazać jakie dane są niezbędne do jego utworzenia, jakie funkcjonalności klient zyskuje zakładając konto w sklepie oraz jak wygląda procedura usunięcia konta ze sklepu.
  4. towarach lub usługach jakie znajdują się w ofercie – czyli tzw. głównych cechach świadczenia, nie chodzi tutaj oczywiście o opisywanie każdego towaru, należy jednak wskazać czy są to towary, fizyczne, elektroniczne, czy podlegające pod specjalne regulacje (np. leki, wyroby medyczne, alkohol).
  5. danych kontaktowych – W regulaminie obowiązkowo musisz podać namiary na ciebie – adres Twojego przedsiębiorstwa, adres poczty elektronicznej oraz numery telefonu lub faksu jeżeli są dostępne, pod którymi konsument może szybko i efektywnie kontaktować się z Tobą jak również składać reklamacje; Sposób kontaktowania się z konsumentem jest wymogiem ustawowym, jaki przedsiębiorca ma obowiązek przekazać kupującemu najpóźniej w momencie zawierania umowy.
  6. cenie towaru lub usługi – niezależnie od tego jakie produkty lub usługi masz w ofercie, w regulaminie musi znaleźć się miejsce na informacje dotyczące cen towarów lub usług wraz z podatkami, sposobie, w jaki będą one obliczane, a także o dodatkowych opłatach za transport, dostarczenie, usługi pocztowe oraz innych kosztach, a gdy nie można ustalić wysokości tych opłat – o obowiązku ich uiszczenia. W razie zawarcia umowy na czas nieoznaczony lub umowy obejmującej prenumeratę przedsiębiorca ma obowiązek podania łącznej ceny lub wynagrodzenia obejmującego wszystkie płatności za okres rozliczeniowy, a gdy umowa przewiduje stałą stawkę – także łącznych miesięcznych płatności
  7. gwarancji udzielanej przez przedsiębiorcę na zakupiony towar lub usługę – sprzedawca na podstawie kodeksu cywilnego odpowiada z tytułu rękojmi za wady fizyczne sprzedawanego towaru.Rękojmia uwzględnia oprócz tego także wady wykonanego na zamówienie dzieła. Na złożenie reklamacji konsument ma rok od zakupu. Gwarancja jest dodatkowym zabezpieczeniem jakości towaru udzielanym dobrowolnie przez producenta, niezależnie od tego czy jest on także sprzedawcą. Jest to pisemny dokument określający czas, na jaki udziela się gwarancji jakości oraz na jakich warunkach.
  8. kodeksie dobrych praktyk, jeżeli zobowiązałeś się do przestrzegania takiego kodeksu oraz sposobie zapoznania się z nim; Przez kodeks dobrych praktyk rozumie się zbiór zasad postępowania, a w szczególności norm etycznych i zawodowych, przedsiębiorców, którzy zobowiązali się do ich przestrzegania w odniesieniu do jednej lub większej liczby praktyk rynkowych;
  9. pozasądowych sposobach rozpatrywania reklamacji – należy wskazać możliwości skorzystania z pozasądowych sposobów rozpatrywania reklamacji i dochodzenia roszczeń oraz zasadach dostępu do tych procedur; Polubowne rozwiązanie sporu między przedsiębiorcą, a konsumentem może być prowadzone o ile przedsiębiorca nie zastrzegł, że nie wyraża zgody na udział w takim postępowaniu
  10. przetwarzaniu danych osobowych – obowiązek poinformowania klientów o przetwarzaniu ich danych osobowych, celu i sposobie przetwarzania nakłada na każdego przedsiębiorcę RODO czyli Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych). Konsument musi być również poinformowany o przysługujących mu uprawnieniach, np. prawie do bycia zapomnianym (poprzez usunięcie danych ze zbioru sprzedawcy). Z uwagi na zagrożenie wysokimi karami finansowymi, każdy właściciel sklepu internetowego musi szczególnie uważnie wywiązać się z nałożonych przez RODO obowiązków.

Dodatkowo w przypadku niektórych umów może być konieczność wskazania informacji o:

  1. minimalnym czasie trwania zobowiązań konsumenta wynikających z umowy
  2. wysokości i sposobie złożenia kaucji lub udzielenia innych gwarancji finansowych, które konsument jest zobowiązany spełnić na żądanie przedsiębiorcy
  3. funkcjonalności treści cyfrowych oraz technicznych środkach ich ochrony; jeżeli w sklepie oferujemy różnego rodzaju towary, takie informacje najlepiej jest wskazać przy każdym towarze z osobna. W regulaminie natomiast można wymienić format pliku i inne wymogi techniczne jakie ogólnie posiadają oferowane towary. Zabezpieczenia mogą wynikać np. z ograniczeń terytorialnych i geoblokowania, a informacje o tym najlepiej zamieścić w karcie produktu
  4. mających znaczenie interoperacyjnościach treści cyfrowych ze sprzętem komputerowym i oprogramowaniem, o których przedsiębiorca wie lub powinien wiedzieć. W praktyce, należy wskazać jaki wpływ na sprzęt klienta mogą mieć pliki cyfrowe, które pobierze i zapisze na swoim komputerze lub innym sprzęcie elektronicznym, a także o ograniczeniach i wymogach sprzętowych.

Co ważne, każdy regulamin musi zawierać datę od kiedy obowiązuje.

Photo by Mike Petrucci on Unsplash

Więcej znajdziesz na https://lgl-iplaw.pl/warto-wiedziec/

Jeżeli jesteś w trakcie przygotowywania regulaminu swojego sklepu mogą przydać Ci się nasze wzory regulaminów sklepu 

  lub

Zajrzyj do naszego sklepu: https://lgl-iplaw.pl/sklep/.

1 lipca 2020 r. wprowadza duże zmiany w zakresie orzekania w sprawach dotyczących własności intelektualnej. O tym, co nas czeka, informowaliśmy już chwilę po uchwaleniu nowych przepisów.

Wczoraj weszła w życie ustawa z 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2020 poz. 288,), która wprowadza przepisy pozwalające na zastosowanie odrębnego trybu orzekania w sprawach własności intelektualnej.

Przyszłość sądów ds. IP

Powstanie wyspecjalizowanych sądów ma za zadanie usprawnić i przyspieszyć rozstrzyganie sporów z zakresu IP, a także podwyższyć jakość orzekania w rozpoznawanych sprawach. Przyczynić do tego ma się wykwalifikowana kadra sędziów rozpoznających w wyznaczonych wydziałach oraz wprowadzenie szczególnych środków procesowych przysługujących uprawnionym.

Obejmują one przede wszystkim ułatwienia dowodowe zarówno przed wszczęciem postępowania jak i później w trakcie trwania procesu. Krótkie terminy na rozpoznawania przez sędziów wniosków o zabezpieczenie środków dowodowych mają przyspieszyć ich rozpoznawanie oraz zapobiec utracie dowodów poprzez ich zniszczenie. Za pomocą nowej instytucji wyjawienia lub wydania środka dowodowego, uprawniony będzie mógł wystąpić z żądaniem kierowanym do pozwanego, aby przekazał on lub dostarczył do sądu określony przez powoda środek dowodowy, służący ujawnieniu i poznaniu nowych faktów dotyczących naruszenia prawa powoda lub służący wykazaniu prawdziwości podnoszonych przez powoda twierdzeń o tych faktach.

W nowych sprawach procesowych dotyczących IP musimy wziąć pod uwagę kilka istotnych zmian. Najważniejsze z nich to:

I. powstanie wyspecjalizowanych sądów do spraw własności intelektualnej

Największą zmianą wprowadzoną niniejszą nowelizacją jest powstanie wyspecjalizowanych sądów do spraw własności intelektualnej. Do zatem którego sądu się kierować? Wydziały ds. własności intelektualnej zostały utworzone w Sądach Okręgowych w

W ten sposób każda część Polski uzyskała swój sąd właściwy do orzekania w sprawach z zakresu IP. W drugiej instancji orzekać mają Sądy Apelacyjne w Warszawie i Poznaniu.

Wyspecjalizowane sądy zajmą się nie tylko ochroną własności intelektualnej, na którą składa się własność przemysłowa i prawo autorskie oraz prawa pokrewne, ale również zwalczaniem nieuczciwej konkurencji i ochroną dóbr osobistych.

Dodatkowo, do orzekania w sprawach dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym został wyznaczony wyłącznie Sąd Okręgowy w Warszawie.

II. definicja spraw własności intelektualnej

Jakie sprawy będą rozpoznawane przez wyspecjalizowane sądy?

III. obowiązkowe zastępstwo procesowe przez  adwokatów, radców prawnych i rzeczników patentowych

Nowe przepisy wprowadzają także obowiązkowe zastępstwo procesowe przez  adwokatów, radców prawnych i rzeczników patentowych w sprawach o wartości przekraczającej 20 tys zł.

IV. szczególne środki procesowe

Nowe przepisy wprowadzają trzy środki procesowe mające ułatwić dowodzenie naruszenia praw własności intelektualnej:

Powyższe uprawnienia przysługują także przed wszczęciem postępowania o naruszenie praw własności intelektualnej. Co ważne, powyższe środki procesowe mogą być stosowane zarówno wobec potencjalnego naruszyciela jak i wobec osoby trzeciej, której wprawdzie nie jest stawiany zarzut naruszenia praw własności intelektualnej ale jest ona w posiadaniu dowodu i może udzielić informacji w sprawie. Trzeba będzie jednak wykazać, że osoba, wobec której składa się taki wniosek, posiada dany dowód lub może umożliwić jego zabezpieczenie, albo że posiada żądane informacje lub ma do nich dostęp.

Obowiązany do wyjawienia informacji albo wydania dowodu będzie miał prawo zażalenia na wydane w tej sprawie postanowienie poprzez wniosek o uchylenie lub zmianę postanowienia o zabezpieczeniu dowodu lub udzieleniu informacji.

Wprowadzone zmiany mają przyczynić się do usprawnienia rozstrzygania spraw z zakresu własności intelektualnej oraz dopuszczenia do orzekania składów sędziowskich wyspecjalizowanych w tej materii. Mamy nadzieję, że regulacje pozwolą na sprawne i jeszcze bardziej skuteczne prowadzenie spraw naszych Klientów. 

Photo by Markus Winkler on Unsplash

Największym błędem przy organizacji konkursu w Internecie jest brak regulaminu (!). Jeszcze kilka lat temu, gdy konkursy w social mediach dopiero raczkowały, bardzo często ich organizatorzy zupełnie zapominali o tym dokumencie. Obecnie zdarza się to rzadziej, ale nadal można natknąć się na konkurs “bez zasad”.

Każdy konkurs powinien mieć określone i dostępne reguły jego organizacji i przebiegu a zwłaszcza wyłaniania zwycięzców. Nawet wtedy, gdy służy tylko zabawie dzieci czy dorosłych…

Oto podstawowe ABC tworzenia regulaminu konkursu w Internecie. 

A – jak abuzywne klauzule (niedozwolone)

Klauzule abuzywne, to inaczej postanowienia zakazane. Przystępujący do konkursu uczestnicy nie mają możliwości negocjowania treści regulaminu i muszą podporządkować się zasadom określonym przez organizatora. Z tego względu, z uwagi na ochronę praw konsumenta, którym jest każdy uczestnik konkursu nie związanego z działalnością gospodarczą, prawo zabrania stosowania postanowień, które są niekorzystne dla drugiej strony lub sprzeczne z prawem. Organizator, który stosuje klauzule abuzywne naraża się na postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Zakazane jest używanie klauzul obejmujących m.in. zastrzeżenie możliwości zmiany regulaminu w każdym czasie bez podania przyczyn bądź zastrzeżenie sądu do rozstrzygnięcia możliwego sporu właściwego dla siedziby organizatora. Za abuzywne uznano następujące klauzule: 

pełną listę klauzul niedozwolonych znajdziesz w rejestrze prowadzonym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów https://www.uokik.gov.pl/rejestr_klauzul_niedozwolonych2.php

B – jak brak prawidłowego oznaczenia organizatora konkursu

Regulamin konkursu jest pewnego rodzaju umową uczestnika konkursu z organizatorem, dlatego w regulaminie powinny znaleźć się pełne dane organizatora wraz z adresami kontaktowymi. Przystępujący do konkursu mają prawo wiedzieć kto jest jego organizatorem, do kogo mogą zwrócić się z pytaniami czy reklamacjami dotyczącymi przebiegu konkursu.

C – jak czas trwania konkursu

Termin przeprowadzania konkursu powinien być z góry określony. Niedozwolone jest skracanie lub przesuwanie terminu rozpoczęcia i zakończenia konkursu. Brak wskazania terminu trwania konkursu powoduje, że jest on nieważny. Z uwagi na to, że konkurs jest wedle prawa przyrzeczeniem publicznym stosuje się do niego przepis 921. § 1.  Kodeksu cywilnego: Publiczne przyrzeczenie nagrody za najlepsze dzieło lub za najlepszą czynność jest bezskuteczne, jeśli nie został w nim oznaczony termin, w ciągu którego można ubiegać się o nagrodę.

D – jak dane osobowe

O tym, że istnieje RODO wiedzą już chyba wszyscy. Organizator konkursu zbiera od uczestników ich dane osobowe, które pozwalają na ich identyfikację jak imię, nazwisko, adresy zamieszkania itp. Przepisy o ochronie danych osobowych nakładają obowiązek poinformowania podmiotu, którego dane są przetwarzane o:

E – jak element losowości

Zasady wyłaniania zwycięzców konkursu nie mogą zawierać żadnego elementu losowości. W przypadku takiego skonstruowania regulaminu, że o wyłonieniu zwycięzcy decyduje los mamy do czynienia z loterią, której organizacja wymaga spełnienia szeregu warunków zawartych w ustawie z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych. Loteria promocyjna może być urządzona jedynie poprzez uzyskanie zezwolenia na jej urządzenie. Więcej na temat tego, kiedy konkurs jest loterią i jakie wymagania musisz spełnić organizując loterię możesz przeczytać w naszym wcześniejszym artykule: https://lgl-iplaw.pl/2020/05/konkurs-czy-loteria-podstawowe-roznice-dotyczace-tych-form-promocji-twojego-przedsiebiorstwa/

F – jak formalności, czyli opisanie trybu postępowania reklamacyjnego

Obowiązek ten wynika z przepisów o prawach konsumenta. Uczestnik konkursu powinien zostać poinformowany o tym gdzie i w jakim terminie może składać reklamacje w związku z przebiegiem konkursu, tj. należy wskazać czas na złożenie reklamacji, adres e-mail lub korespondencyjny na jaki należy kierować reklamację oraz co trzeba zawrzeć w składanej reklamacji.

G – jak gwarancja nagrody 

Najważniejsza motywacją do wzięcia udziału w konkursie zwykle są nagrody. Określenie nagród jakie są możliwe do wygrania w konkursie i sposoby ich odbioru. Nagrody jakie są możliwe do wygrania w konkursie powinny być znane uczestnikom przed przystąpieniem do konkursu. Wiadomo, że każdy chciałby wiedzieć wcześniej co może wygrać i czy wkład pracy jaki się od niego wymaga jest dla niego adekwatny do wartości nagrody.

H – jak hasło: “podatek od nagród”

Pamiętaj, że na organizatorze konkursu ciąży obowiązek opłacenia podatku dochodowego od wygranych przez uczestników nagród. Przygotowując konkurs sprawdź czy możliwe będzie zastosowanie zwolnienia podatkowego w innym przypadku będzie obowiązany do pobrania od uczestnika należnej do zapłaty kwoty lub przyznania zwycięzcy konkursu dodatkowej nagrody pieniężnej, która pokryje wysokość należnego podatku. Nie zapomnij zawrzeć, w zależności od wybranej przez Ciebie opcji, odpowiednich postanowień w regulaminie informujących uczestnika o obowiązkach podatkowych związanych z wygraną w konkursie.

I – jak informacja o braku powiązań z FB

Gdy konkurs organizowany jest w serwisach Facebook i Instagram, ważne jest czytelne wskazanie, że konkurs nie jest przeprowadzany ani w żaden inny sposób zarządzany czy powiązany z podmiotami zarządzającymi lub będącymi właścicielami obu serwisów. Zgodnie z Regulaminem serwisu Facebook promocje na Facebooku muszą zawierać następujące zapisy:

Dodatkowo warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden zapis z regulaminu serwisu, który zabrania wykorzystywania do konkursu prywatnych osi czasu i połączeń ze znajomymi, np. niedozwolone jest stosowanie rozwiązań typu „udostępnij na swojej osi czasu, aby wziąć udział w promocji”, „udostępnij na osi czasu znajomego, aby mieć większe szanse na wygraną w konkursie” czy „oznacz znajomych w tym poście, aby wziąć udział w promocji”

J – jak jasne reguły uczestnictwa w konkursie 

Regulamin powinien określać kto może wziąć w nim udział. Jeżeli konkurs jest kierowany do osób małoletnich, trzeba dopełnić dodatkowych formalności, aby mógł być przeprowadzony zgodnie z prawem takie jak np. zgoda rodzica bądź innego opiekuna prawnego. Z udziału w konkursie powinny być też wyłączone osoby bezpośrednio spokrewnione z organizatorem (zarządem, komisją konkursową) lub współpracujące z osobami zarządzającymi czy wyłaniającymi zwycięzców.

K – jak kryteria wyłaniania zwycięzcy 

Poprawnie określenie zasad przyznawania nagród pozwoli zaoszczędzić organizatorowi czasu i stresu, który będzie musiał poświęcić na odpisywanie rozżalonym uczestnikom, którzy nie będą się zgadzać z wynikiem konkursu. Sposób wybory zwycięzcy powinien być obiektywny, pozbawiony faworyzowania jakiejś grupy uczestników konkursu. Najlepiej jest określić kryteria jakie praca konkursowa musi spełnić oraz wskazać komisję konkursową składającą się z kilku osób, by wybór zwycięzcy był dla każdego sprawiedliwy.

Kolejne litery alfabetu konkursów pisze życie, a my będziemy opisywać je w następnych wpisach 🙂

Jeśli już teraz potrzebujesz gotowego regulaminu konkursu, w którym prace konkursowe zwycięzców konkursu będą stanowić utwory w rozumieniu prawa autorskiego bądź przedmioty praw pokrewnych czy własności przemysłowej, gdy wyłonione prace konkursowe mają służyć np. jako logo firmy lub do innych celów związanych z eksploatacją praw autorskich – zajrzyj na https://lgl-iplaw.pl/product/wzor-regulaminu-konkursu-w-internecie/

Photo by Abigail Miller on Unsplash

Reklama za pośrednictwem mediów, Internetu czy w formie drukowanej to najłatwiejszy sposób na promocję swoich usług lub produktów. Istnieje jednak szereg zakazów dotyczących reklam, jak również wiele branż, którym prawo ogranicza lub całkowicie zakazuje reklamy.

Co i komu wolno, a czego zdecydowanie nie należy robić reklamując swoje produkty lub usługi? jakie są granice zakazów? 

Zakazy ogólne – dotyczące każdego przedsiębiorcy

Niezależnie od tego w jakiej branży działasz, ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji[1] zakazuje reklam, które:

reguła ta odnosi się to do sprzeczności z ogólnie przyjętymi w danym kraju zasadami, zakazane są więc reklamy zachęcające do łamania zasad współżycia społecznego, eksponowania agresji, złych zachowań, czy odwołujące się do osobistych cech człowieka, jak kolor skóry, pochodzenie, wiara itp. w konsekwencji to czy doszło do naruszenia obyczajów lub godności jest ocenne i zwykle budzi dużo kontrowersji.

zakazane jest podawanie w reklamie informacji, które wskazują błędne informacje takie jak przeznaczenie, skład lub właściwości reklamowanego produktu lub usługi.

zakazane jest reklamowanie produktów, w sposób, który w konsumencie budzi wyraźną obawę, strach, konieczność jego nabycia np. w związku z obecnie panującą pandemią, zakazane są reklamy, które sugerują, że jakiś produkt chroni przed wirusem, jest wirusobójczy.

dotyczy to tzw. reklam ukrytych lub sponsorowanych bardzo często występujących w ramach artykułów w prasie lub Internecie, w tym także w ramach współpracy z influencerami lub z wykorzystaniem lokowania produktu, z którym często spotkać się można w programach i serialach telewizyjnych. Każde umieszczenie reklamy w ten sposób powinno być odpowiednio oznaczone.

kilka lat temu popularne były telefony do konsumentów, na podstawie których telemarketerzy wysyłali niezamówione książki, bieliznę itp. Do osób, z którymi rozmawiali, bez uzyskania na to zgody, a następnie wymuszali dokonanie zapłaty za dany produkt. Do tej pory tego typu procedery zdarzają się, jednak zdecydowanie rzadziej, prawdopodobnie ze względu na obowiązujące przepisy o ochronie danych osobowych 

Zakazy reklamy poszczególnych towarów lub branż

Poza tymi zakazami, do których muszą stosować się wszyscy przedsiębiorcy, polskie prawo nakłada także dodatkowe zakazy i ograniczenia na niektóre z branż, które ze względu na swoją specyfikę i czasami zagrożenia jakie niosą dla potencjalnego konsumenta są regulowane w szczególny sposób.

Należą do nich:

reklama napojów alkoholowych

na podstawie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi zakazane całkowicie są reklamy napojów alkoholowych za wyjątkiem piwa, którego reklama musi spełniać określone warunki:

reklama wyrobów tytoniowych

podobnie jak napoje alkoholowe, ze względu na szkodliwy wpływ na organizm człowieka zakazane jest reklamowanie wyrobów tytoniowych tj. papierosów, tytoniu, papierosów elektronicznych, pojemników zapasowych, rekwizytów tytoniowych lub symboli z nimi związanych we wszelkich środkach masowego przekazu, placówkach młodzieżowych, leczniczych, sportowych i innych miejscach publicznych.

reklama solariów

od 2018 r. obowiązuje ustawa o ochronie życia przed następstwami korzystania z solarium, która wprowadziła całkowity zakaz reklamowania i promocji usług solariów:

reklama gier i hazardu

branża hazardowa także podlega licznym obostrzeniom w zakresie reklamy i promocji swoich usług. Zasady urządzania gier hazardowych i prowadzenia działalności o takim charakterze reguluje ustawa o grach hazardowych. Prawo zakazuje:

reklama leków i aptek

zgodnie z art. 52 ustawy- Prawo farmaceutyczne reklamą produktu leczniczego jest działalność polegająca na informowaniu lub zachęcaniu do stosowania produktu leczniczego, mająca na celu zwiększenie: liczby przepisywanych recept, dostarczania, sprzedaży lub konsumpcji produktów leczniczych. Zakazana jest reklama produktów leczniczych:

a także ze względu na sprzedaż produktów leczniczych zakazana jest reklama aptek, punktów aptecznych oraz ich działalności, jak również  placówek obrotu pozaaptecznego i ich działalności odnosząca się do produktów leczniczych lub wyrobów medycznych.

reklama substancji niebezpiecznych

ustawa o substancjach chemicznych i ich mieszaninach zakazuje reklamy i promocji substancji niebezpiecznych bez wymienienia kategorii, do których substancja ta została zaklasyfikowana

reklama substancji psychotropowych

zabrania się reklamy i promocji:

reklama żywności

w zakresie reklamowania żywności można wyodrębnić dwa rodzaje zakazów i ograniczeń:  stosunku do preparatów początkowego żywienia dla niemowląt oraz dotyczące reklam żywności skierowanych do dzieci poniżej 12. roku życia, ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia zabrania:

Reklama preparatów do początkowego żywienia niemowląt może być prowadzona wyłącznie w publikacjach popularnonaukowych specjalizujących się w upowszechnianiu wiedzy z zakresu opieki nad dzieckiem lub w publikacjach naukowych i musi być ograniczona do informacji potwierdzonych badaniami naukowymi. Informacje zawarte w reklamie nie mogą sugerować, że karmienie sztuczne jest równoważne lub korzystniejsze od karmienia piersią.

Ograniczenia dotyczące reklam żywności kierowanych do dzieci poniżej 12. roku życia są efektem propozycji od samej branży żywnościowej, która zawnioskowała w tym celu do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji o wprowadzenie ograniczeń reklam w czasie antenowym, którego grupę docelową stanowią głównie dzieci poprzez zakaz:

reklama usług prawniczych

reklama kancelarii prawnych podlega wielu ograniczeniom wynikającym z etyki zawodowej, co prawda przepisy w tym zakresie zostały nieco zliberalizowane, nadal jednak nie wolno prawnikom dokonywać reklamy i promocji swoich usług np. za pomocą płatnych reklam w Internecie, pozyskiwania klientów w sposób sprzeczny z godnością zawodu oraz współpracy z podmiotami pozyskującymi klientów z naruszeniem prawa lub zasad współżycia społecznego; dozwolone są natomiast wszelkiego rodzaju treści o charakterze informacyjnym na dokumentach firmowych, broszurach, stronach internetowych i portalach a także budowanie pozycji eksperta poprzez np. prowadzenie bloga lub strony internetowej, na których prawnicy dzielą się bezpłatnie swoją wiedzą.

Jakie mogą być konsekwencje naruszenia zakazu reklamy?

Jeśli przedsiębiorca posługuje się reklamą zakazaną prawem musi liczyć się z tym, że konsument, którego interes został z tego powodu naruszony, może domagać się od niego na drodze cywilnej m.in.:

Dodatkowo Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ma prawo przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego co do stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów  nałożyć na przedsiębiorcę naruszającego przepisy karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia tej kary.

Jeśli potrzebujesz pomocy w ocenie legalności Twojej reklamy, skontaktuj się z nami 🙂

Photo by Toa Heftiba on Unsplash
[1] ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1010 z późn. zm.). 
Pracujemy nad wersją mobilną (telefony, tablety). 

Prosimy o przeglądanie strony na komputerach.