Ochrona wizerunku i innych dóbr osobistych

Dobra osobiste, a w szczególności wizerunek są chronione przepisami kodeksu cywilnego oraz przepisami ustawy – prawo autorskie i prawa pokrewne i mają ścisły związek z ochroną praw własności intelektualnej. Do naruszenia dobra osobistego może dojść poprzez rozpowszechnianie wizerunku osoby trzeciej ale także praw twórcy utworów czy rozwiązań technicznych.

Co robimy?

• pomagamy w dochodzeniu roszczeń o naruszenie dóbr osobistych, w tym wizerunku, jak również bronimy Klientów przed niezasadnymi roszczeniami w tym zakresie, reprezentując Klientów w negocjacjach, prowadząc mediacje oraz sprawy na etapie przedsądowym i sądowym,
• doradzamy w toku zawierania umów dotyczących komercyjnego wykorzystania  wizerunku np. artystów, wykonawców, influencerów itd.,
• przygotowujemy wnioski o sprostowanie na gruncie prawa prasowego,
• przygotowujemy opinie prawne w zakresie ochrony i naruszeń dóbr osobistych, w tym w Internecie

Dlaczego warto skorzystać z naszych usług?

• procesy o naruszenie dóbr osobistych nie należą do łatwych; jeśli jako powód chciałbyś dochodzić zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, będziesz musiał wykazać przed sądem poniesienie szkody niemajątkowej, która wyraża się w cierpieniach psychicznych/moralnych lub fizycznych,
• w procesie dotyczącym dóbr osobistych obowiązuje domniemanie bezprawności ich naruszenia. Jeśli jesteś pozwanym, a powód udowodni fakt naruszenia, to Ty, aby uchylić się od odpowiedzialności, będziesz musiał wykazać, że Twoje działanie nie było bezprawne,
• jeśli chcesz wykorzystać w działalności marketingowej fotografię przedstawiającą osobę, a zdjęcie było zakupione w internetowym banku zdjęć, pamiętaj, że kupując zdjęcie w tzw. stock’u, często nie uzyskujesz praw do wizerunku modela; regulaminy banków zdjęć mogą zawierać zastrzeżenia o braku gwarancji praw do wizerunku,
• prawo na korzystanie z wizerunku nie zawiera się, ani nie jest automatycznie połączone z prawami autorskimi twórcy zdjęcia; jeśli zamawiasz wykonanie przez fotografa zdjęcia osoby, nawet jeśli nabywasz prawa autorskie lub licencję do fotografii, możliwość wykorzystania wizerunku nie zawiera się w tym automatycznie,
• jeśli nie zadbasz prawidłowo o uzyskanie praw do korzystanie z wizerunku osoby, który wykorzystujesz w swojej działalności, oprócz roszczeń finansowych ryzykujesz konieczność wycofywania materiałów z rynku i zmiany założeń kampanii,
• prawo przewiduje kilka wyjątków, w ramach których możliwe jest wykorzystanie wizerunku osoby bez jej zgody, jednak z wyjątków tych należy korzystać precyzyjnie i w zakreślonych granicach

Czym są dobra osobiste?

Zgodnie z art. 23 ustawy kodeks cywilny dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Na czym polega ochrona dóbr osobistych i wizerunku?

Przepisy dotyczące ochrony dóbr osobistych oraz ochrony wizerunku może znaleźć w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz w kodeksie cywilnym.

Na podstawie przepisów prawa autorskiego (art. 83) rozpowszechnienie wizerunku bez zezwolenia osoby na nim przedstawionej stosuje się odpowiednio przepis art. 78 ust. 1 tej ustawy, czyli roszczeń przysługujących w przypadku naruszenia prawa osobistego twórcy.

Osoba, której prawo do wizerunku zostało naruszone przysługuje:

1) żądanie zaniechania dalszego naruszenia wizerunku osoby trzeciej,

2) żądanie usunięcia wizerunku i usunięcia skutków naruszenia,

3) żądanie złożenia publicznego oświadczenia o odpowiedniej treści i formie,

4) zadośćuczynienie pieniężne, czyli przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej za doznaną krzywdę lub

5) żądanie zobowiązania naruszyciela do uiszczenia sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny

Powyższych roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych nie można dochodzić po upływie 20 lat od śmierci osoby, której prawo do wizerunku zostało naruszone.

Katalog dóbr osobistych

Nie istnieje zamknięty katalog dóbr osobistych. Przykłady dóbr osobistych zostały wskazane w art. 23 kc, w postaci: zdrowia, wolności, czci, swobody sumienia, nazwiska lub pseudonimu, wizerunku, tajemnicy korespondencji, nietykalności mieszkania, twórczości naukowej, artystycznej, wynalazczej i racjonalizatorskiej.

Co nie jest dobrem osobistym człowieka?

Zgodnie z orzecznictwem sądów dobrem osobistym m.in. nie jest:

• prawo do niezakłóconego wypoczynku,
• wolność od stresu,
• prawo do sądu i prawo udziału jako publiczność w jawnej rozprawie sądowej,
• prawo do rzetelnego i sprawnego procesu sądowego,
• prawo do prowadzenia działalności gospodarczej,
• prawo człowieka do nieskażonego środowiska biologicznego i do zaspokojenia uczuć estetycznych piękna krajobrazu,
• prawo do informacji publicznej, naruszone wobec braku odpowiedzi na wnioski o informacje prasowe złożone przez powoda do prezesa sądu

Naruszenie dóbr osobistych

Na podstawie art. 24 kodeksu cywilnego, ten czyje dobra osobiste zostało zagrożone cudzym działaniem może żądać zaniechania, chyba że działanie to nie jest bezprawne. Osoba dochodząca ochrony musi wykazać, że doszło do zagrożenia lub naruszenia jej dobra osobistego. Pozwany w takiej sytuacji, aby uwolnić się od odpowiedzialności będzie musiał wykazać, że działanie nie było bezprawne.

W razie dokonanego naruszenia dóbr osobistych polskie prawo przewiduje możliwość może żądania od osoby, która dopuściła się naruszenia, dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności złożenia oświadczenia o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. W razie doznanej krzywdy, można również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Dobra osobiste osoby prawnej

Zgodnie z art.  43 ustawy – kodeks cywilny przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych.

Osobami prawnymi są np. spółki kapitałowe, czyli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne oraz proste spółki akcyjne.

Dodatkowo do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Takimi podmiotami są np. spółki osobowe, czyli spółki jawne, komandytowe, partnerskie i komandytowo – akcyjne.

Dobrem osobistym osoby prawnej będzie m.in. jej nazwa (firma), tajemnica korespondencji, czy przede wszystkim jej dobre imię.

Na czym polega rozpowszechnianie wizerunku?

Rozpowszechnianie wizerunku osoby trzeciej oznacza udostępnienie jej wizerunku w taki sposób, że może się z wizerunkiem tej osoby zapoznać publiczność, czyli szerszy krąg odbiorców. Rozpowszechnianiem wizerunku nie jest utrwalanie wizerunku oraz ustalanie wizerunku.

Czy można publikować wizerunek osoby bez jej zgody?

Zgodnie z art.  81 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.

Natomiast zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:

1) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,

2) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza

Co powinna zawierać zgoda na wykorzystanie wizerunku?

Zgoda na korzystanie z wizerunku powinna określać podmiot uprawniony do korzystania z wizerunku, czas i miejsce oraz cel wykorzystania wizerunku.